Της Ωκεανίδας Καπουσίδου,
Η σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, καθώς οι θεσμοί της ΕΕ αυξάνουν την πίεση για λογοδοσία και διαφάνεια. Στο επίκεντρο αυτής της αντιπαράθεσης βρίσκεται η Amazon, ένας από τους μεγαλύτερους τεχνολογικούς κολοσσούς στον κόσμο, που πρόσφατα βρέθηκε αποκλεισμένη από τις εγκαταστάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της αποφασιστικότητας της ΕΕ να ενισχύσει την εποπτεία της στις πολυεθνικές εταιρίες και να θέσει κανόνες που προωθούν την διαφάνεια των διαδικασιών.
Η Amazon είναι ένας από τους μεγαλύτερους «παίκτες» στον τομέα της άσκησης πολιτικής πίεσης (lobbying) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με δεδομένα του 2022, η εταιρεία δαπάνησε περίπου 2,75 εκατομμύρια ευρώ εντός του έτους, μόνο για lobbying σε θεσμούς της ΕΕ, ενώ επένδυσε ακόμη περισσότερα σε κράτη-μέλη, όπως τη Γερμανία και τη Γαλλία, εκτοξεύοντας το ποσό αυτό στα 3,6 εκατομμύρια ευρώ. Το γεγονός αυτό την κατέταξε στην 14η θέση όσον αφορά το μέγεθος των εταιρικών δαπανών για lobbying στην ΕΕ για το συγκεκριμένο έτος. Η στρατηγική της περιλαμβάνει συνεργασία με 13 εταιρείες lobbying, αλλά και χρηματοδότηση περισσότερων από 60 επαγγελματικών ενώσεων, think tanks και forums για την προώθηση των θέσεών της και την αποκατάσταση της δημόσιας εικόνας της.
Η Amazon, παρά τη σημαντική επιρροή της μέσω του lobby της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βρίσκεται υπό αυστηρή παρακολούθηση τα τελευταία χρόνια, με αποκορύφωμα την απαγόρευση της πρόσβασης των 14 εκπροσώπων των συμφερόντων της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις 27 Φεβρουαρίου 2024. Η απόφαση αυτή λήφθηκε λόγω της επανειλημμένης άρνησης της εταιρείας να συνεργαστεί σε έρευνες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο παρελθόν και των αναφορών για περιπτώσεις καταστρατήγησης δικαιωμάτων των εργαζομένων της. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και συγκεκριμένα η Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (EMPL), έθεσε ως στόχο την ενίσχυση της λογοδοσίας, καθορίζοντας ένα νέο σχέδιο δράσης που περιλαμβάνει ακρόαση εκπροσώπων της Amazon και αποστολή επιτροπής στις εγκαταστάσεις της εταιρείας.
Η σχέση της Amazon με την Ευρώπη είναι σύνθετη. Από τη μία, η εταιρεία αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ευρωπαϊκή οικονομία, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και διευκολύνοντας την πρόσβαση των καταναλωτών σε προϊόντα και υπηρεσίες. Από την άλλη, οι πρακτικές της έχουν προκαλέσει σοβαρές ανησυχίες. Η Amazon έχει αποτελέσει διαχρονικά αντικείμενο κριτικής από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μεταξύ άλλων, για πρακτικές που σχετίζονται με τη φοροαποφυγή, τις συνθήκες εργασίας και τη μονοπωλιακή συμπεριφορά.
Στον τομέα της φοροαποφυγής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2017, κατηγόρησε την Amazon ότι εκμεταλλεύτηκε ευνοϊκή φορολογική συμφωνία με το Λουξεμβούργο, αποφεύγοντας τη φορολόγηση σχεδόν του 75% των κερδών της από το 2006 έως το 2014. Ως αποτέλεσμα, η Επιτροπή επέβαλε στην Amazon πρόστιμο ύψους 250 εκ. ευρώ. Ωστόσο το 2021 το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ ακύρωσε την απόφαση, κρίνοντας ότι η Επιτροπή δεν παρείχε επαρκείς αποδείξεις για παράνομη μείωση του φορολογικού βάρους της εταιρείας. Επιπλέον, η εταιρία δήλωσε μηδενικά κέρδη στην Ευρώπη για το έτος 2021, επικαλούμενη «λογιστικές ζημίες» λόγω επενδύσεων, παρά τις πωλήσεις ύψους 50 δισ. ευρώ, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από κυβερνήσεις και φορολογικές αρχές.
Παράλληλα, η Amazon έχει δεχτεί σημαντική κριτική για τις εργασιακές συνθήκες στους χώρους αποθήκευσης της. Εργαζόμενοι σε χώρες της ΕΕ κατήγγειλαν την εταιρία για εξαντλητικά ωράρια, ελάχιστα διαλείμματα, μη ρεαλιστικούς στόχους παραγωγικότητας και παρακολούθηση τους μέσω συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Στη Γαλλία, η Amazon καταδικάστηκε με πρόστιμο ύψους €32 εκατομμυρίων για παραβίαση των νόμων προστασίας δεδομένων λόγω της υπερβολικής παρακολούθησης, ειδικότερα της καταγραφής των κινήσεων των εργαζομένων με τη χρήση φορητών σαρωτών. Μια μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από την UNI Global Union αποκάλυψε ότι πάνω από το 50% των εργαζομένων πιστεύουν ότι η παρακολούθηση τους εν ώρα εργασίας επηρεάζει αρνητικά την ψυχική τους υγεία.
Η υπόθεση της Amazon εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ρυθμίσει τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες. Η ΕΕ έχει ήδη υιοθετήσει δύο σημαντικούς κανονισμούς: τον Κανονισμό για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) και τον Κανονισμό για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA). Ο DSA επικεντρώνεται στην προστασία των καταναλωτών και την ενίσχυση της διαφάνειας στις ψηφιακές υπηρεσίες, ενώ ο DMA στοχεύει στον περιορισμό της μονοπωλιακής ισχύος εταιρειών όπως η Amazon. Οι παραπάνω κανονισμοί έχουν καταστήσει την Ευρώπη πρωτοπόρο στη ρύθμιση της ψηφιακής οικονομίας.
Για την Amazon ωστόσο, η απαγόρευση πρόσβασης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αποτελεί ισχυρό πλήγμα. Χωρίς τη δυνατότητα άμεσης επαφής με τους νομοθέτες, η εταιρεία αντιμετωπίζει δυσκολίες στην προάσπιση των συμφερόντων της και στη συμμετοχή της σε πολιτικές συζητήσεις που επηρεάζουν το μέλλον της. Παράλληλα, η δημόσια εικόνα της εταιρείας υφίσταται σοβαρό πλήγμα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τόσο τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες όσο και τις δυνατότητες πρόσληψης εργαζομένων στην Ευρώπη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως επισήμανε και η έκθεση του Μ. Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, αν και το αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο της προστατεύει αξίες όπως η ιδιωτικότητα και τα δικαιώματα των καταναλωτών, μπορεί παράλληλα να εμποδίσει τις επενδύσεις και την καινοτομία στον τομέα της τεχνολογίας, στον οποίο η Ένωση φαίνεται να υστερεί σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Μάλιστα, o Elon Musk, υποστηρίζοντας τις παρατηρήσεις του Ντράγκι, δήλωσε ότι ότι μια αναθεώρηση των κανονισμών της ΕΕ με παράλληλη εξάλειψη των «περιττών» ρυθμίσεων, θα αναζωογονήσει την ανάπτυξη και θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα. Πράγματι, από το 2008 έως το 2021, περίπου το ένα τρίτο των ευρωπαϊκών τεχνολογικών εταιριών “μονόκερων” (startups αξίας άνω του 1 δισ. δολαρίων) μεταφέρθηκαν εκτός Ευρώπης.
Ταυτόχρονα, οι φορολογικές περικοπές που εξαγγέλλει ο νεοεκλεγής πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ιδίως όσον αφορά εταιρείες τεχνολογίας και πολυεθνικούς κολοσσούς, (συγκεκριμένα, μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή στο 15% στις ΗΠΑ και παροχή κινήτρων για την επιστροφή των εταιρικών κερδών εντός της χώρας) ενδέχεται να επηρεάσουν την ΕΕ, προκαλώντας περαιτέρω δυσκολίες σε επενδύσεις στον τεχνολογικό τομέα.
Από τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η επόμενη ημέρα φέρνει προκλήσεις και για τις δύο πλευρές. Για εταιρίες όπως η Amazon, είναι μια ευκαιρία να αποδείξουν ότι μπορούν να λειτουργήσουν με σεβασμό στους ευρωπαϊκούς κανόνες. Για την Ευρώπη, είναι μια δοκιμασία της ικανότητάς της να επιβάλει τις αξίες και το όραμά της ακόμη και στους μεγαλύτερους εταιρικούς παίκτες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Digital Markets Act: ensuring fair and open digital markets, European Commission, διαθέσιμο εδώ
- Amazon At Risk Of Major Fine As EU Investigates Alleged Preference For In-House Products Under Digital Markets Act: Report, BENZIGA, διαθέσιμο εδώ
- New Survey: Amazon workers in 8 countries say intrusive monitoring is making them sick and anxious, UNI, διαθέσιμο εδώ
- Amazon fined millions for ‘excessive’ worker surveillance, HRreview, διαθέσιμο εδώ
- Amazon won’t have to pay hundreds of millions in back taxes after winning EU case, English ElPais, διαθέσιμο εδώ
- Amazon Reportedly Faces EU Digital Markets Act Investigation Next Year, Technopedia, διαθέσιμο εδώ
- New research shows Amazon amping up EU lobbying, Corporate Europe Observatory, διαθέσιμο εδώ
- Amazon’s Lobbying Expenditures in the European Union, Statistico, διαθέσιμο εδώ
- Will Trump’s Tax Strategy Reorder The Global Tax Landscape?, Seeking Alpha, διαθέσιμο εδώ
- Draghi’s European Competitiveness Report: Key Findings, Tech Policy, διαθέσιμο εδώ
- Amazon likely to face investigation under EU tech rules next year, sources say, TheHindu, διαθέσιμο εδώ
- Amazon’s Lobbying Ban Update: European Parliament Takes Next Steps, The Good Lobby, διαθέσιμο εδώ
