Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Το νησί της Κρήτης κατοικείται από αρχαιοτάτων χρόνων, από τότε που ήταν στην σφαίρα επιρροής του Μινωικού Πολιτισμού. Κατά αυτόν τον τρόπο, έχουν ανακαλυφθεί πάμπολλες αρχαιολογικές τοποθεσίες, διαφόρων χρονικών περιόδων. Εκτός από τα πιο γνωστά μινωικά ανάκτορα, όπως της Κνωσσού, της Φαιστού, των Μαλίων και της Ζάκρου, έχουν βρεθεί και άλλα, λιγότερο γνωστά ή ίσως και παντελώς άγνωστα στο κοινό. Στην τελευταία κατηγορία, ανήκει και η αρχαία πόλη της Φαλάσαρνας, η ανακάλυψη της οποίας, εμπλούτισε τις γνώσεις μας για την ζωή στην αρχαία Κρήτη, την εποχή εκείνη.
Η αρχαία Φαλάσαρνα, γνωστή και με το όνομα Κόρυκος, κατά την αρχαιότητα, ήταν μία πολύ σημαντική πόλη με εμπορικό χαρακτήρα. Επρόκειτο για την σημαντικότερη εμπορική πόλη της Δυτικής Κρήτης, με το σπουδαίο της λιμάνι να πρωταγωνιστεί, κατά τον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ. Εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης, η αρχαία πόλη της Φαλάσαρνας είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με μεγάλα εμπορικά κέντρα, όπως επί παραδείγματι, με την Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο. Επιπροσθέτως, είναι σημαντικό να αναφερθεί το γεγονός, πως η πόλη αυτή της Δυτικής Κρήτης, είχε προχωρήσει και στην έκδοση δικού της νομίσματος. Το νόμισμα απεικόνιζε στην εμπρόσθια όψη του, μία γυναικεία μορφή και στην οπίσθια, μία τρίαινα. Ανάμεσα στην τρίαινα, απεικονίζονταν τα αρχικά της πόλης ΦΑ, δηλαδή της Φαλάσαρνας. Η ύπαρξη της τρίαινας, προφανώς, σήμαινε πως η Φαλάσαρνα ήταν αφιερωμένη στον θεό Ποσειδώνα, ενώ σύμφωνα με τις πηγές, το όνομά της φαίνεται να το πήρε, από την τοπική νύμφη Φαλασάρνη.
Παρά την σημαντικότητα της Φαλάσαρνας και τις εξαιρετικές σχέσεις, που κατείχε με πολλές εμπορικές πόλεις, η Φαλάσαρνα φαίνεται να θεωρούσε ως εχθρό της, την πανίσχυρη πόλη της Πολυρρήνιας. Μετά από μεγάλο διάστημα επάλληλων συγκρούσεων, η Πολυρρήνια κατάφερε να μετατρέψει τη Φαλάσαρνα σε δικό της λιμάνι, το 186 π.Χ. Η προστάτιδα θεά της Πολυρρήνιας ήταν η Δίκτυννα ή Βριτομάρτις, όπως αλλιώς λεγόταν. Η ύπαρξη της συγκεκριμένης θεάς ως προστάτιδας της Πολυρρήνιας, αποδεικνύεται από την ύπαρξη νομισμάτων, όπου επιβεβαιώνεται η άμεση σχέση της πόλης με το ιερό της Δίκτυννας, το οποίο βρισκόταν στις Μενιές.
Στην σημερινή τοποθεσία, που έχει ανακαλυφθεί η Φαλάσαρνα, έχουν ανασκαφθεί πολλοστά κτηριακά οικοδομήματα, ενώ κοντά στο λιμάνι της, έχει εντοπιστεί η ακρόπολη της πόλης αυτής. Έχουν ανακαλυφθεί, επίσης, ίχνη από τα σπουδαία της τείχη, καθώς και ναός, αφιερωμένος στην Δήμητρα και σε κάποια χθόνια θεότητα. Όσον αφορά τον ναό, εκείνος βρισκόταν πάνω σε βραχώδη λόφο και συγκεκριμένα, στον «αυχένα» δύο βουνοκορφών, σε φυσικό σπήλαιο, από το οποίο έρρεε άφθονο νερό. Το σπήλαιο γκρεμίστηκε και έτσι, ο λοφίσκος αυτός, άρχισε να λειτουργεί ως χώρος υπαίθριος, αφιερωμένος στην λατρεία της χθόνιας θεότητας. Η συγκεκριμένη χθόνια θεότητα, είχε σχέση με την γη, την γονιμότητα, το νερό και γενικότερα, με την δύναμη του νερού ως πηγή της ζωής. Αυτό μπορεί να προκύψει από τα πάμπολλα γυναικεία ειδώλια, τα οποία ευρέθησαν και ταυτίζονται με την θεά Δήμητρα.
Σε σημείο, που βρίσκεται ανατολικά από το λιμάνι, υπάρχει το νεκροταφείο της πόλης, όπου έχουν εντοπιστεί 43 ταφικά σύνολα. Το πιο σπουδαίο από όλα τα ευρήματα, αποτελεί το λιμάνι της αρχαίας αυτής πόλης. Φαίνεται πως μέχρι την σημερινή εποχή, έχει ανυψωθεί έως και 9 μέτρα πάνω από την θάλασσα. Βέβαια, αυτό αποτέλεσε «έργο» του μεγάλου σεισμού του 365 μ.Χ. Ακόμη, όσον αφορά την λιμενική εγκατάσταση της Φαλάσαρνας, έχει διαπιστωθεί πως προστατευόταν από τέσσερις πύργους, από τους οποίους, οι δύο έχουν σωθεί μέχρι σήμερα. Η πρόσβαση στους πύργους πραγματοποιούνταν μέσω ενός στενού τεχνητού καναλιού.
Όπως καταλαβαίνει κανείς από τα προλεγόμενα, διαπιστώνεται αποδεδειγμένα, η σπουδαιότητα της αρχαίας Φαλάσαρνας. Κατά το πέρασμα των αιώνων, η πόλη αποτελέσε ορμητήριο πειρατών. Αυτό υπήρξε σίγουρα, ένα γεγονός δυσάρεστο, τόσο πολύ, ώστε οι Ρωμαίοι κατέστρεψαν ολοσχερώς την πόλη το 69 π.Χ. και προχώρησαν σε σφράγιση του σπουδαίου της λιμανιού. Από εκείνο το σημαντικό γεγονός και έκτοτε, η Φαλάσαρνα δεν μπόρεσε ποτέ να ανακτήσει την παλιά δόξα της και το κύρος της. Η πόλη αυτή του δυτικού ακρωτηρίου της Κρήτης, εγκαταλείφθηκε εξ ολοκλήρου τον 4ο αιώνα μ.Χ. Έτσι, λοιπόν, η αρχαία πόλη της Φαλάσαρνας σταδιακά θάφτηκε κάτω από το χώμα, μέχρι και τον 20ο αιώνα, όπου η σπουδαιότητα της «αντίκρισε» ξανά το φως του ηλίου, μετά το πέρασμα αμέτρητων αιώνων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αρχαία Φαλάσαρνα, cretanbeaches.com, διαθέσιμο εδώ
- Αρχαία Φαλάσαρνα, originalcrete.gr, διαθέσιμο εδώ
- Αρχαία Φαλάσαρνα: Τα νέα ευρήματα, ο ναός της Δήμητρας και ο χώρος της λατρείας της χθόνιας θεότητας, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η δωρική Φαλάσαρνα, visitfalassarna.com, διαθέσιμο εδώ
- Φαλάσαρνα στην Κίσαμο, odysseus.culture.gr, διαθέσιμο εδώ
