Του Μάριου Δεστούνη,
O Τραμπ ετοιμάζεται για τη δεύτερη θητεία του στο Λευκό Οίκο και οι αντιδράσεις —οι οποίες έρχονται ανά τον κόσμο— είναι ανάμεικτες. Οι Αμερικανοί πολίτες έδωσαν ένα ξεκάθαρο μήνυμα στις εκλογές, ζητώντας η Αμερική να γίνει δυνατή και μεγάλη ξανά με τη διαφορά, ότι το ζητάνε για τους ίδιους και όχι για τη διεθνή κοινότητα. Στην αμερικανική κοινωνία υπάρχουν πολλά προβλήματα κοινωνικά και μεταναστευτικά, με το κυριότερο να είναι η οικονομία. Οι Αμερικανοί, λοιπόν, περιμένουν από τον Τραμπ να τους δώσει ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο. Ο ίδιος ο Τραμπ εστιάζει στην εσωστρέφεια και στον προστατευτισμό της Αμερικής ούτως ή άλλως. Ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για την οικονομία και την ευημερία των Η.Π.Α παρά για το ρόλο του ως παγκόσμιου προστάτη.
Βασικός στόχος του Τραμπ είναι η αυτοδυναμία των Η.Π.Α και η δραστική μείωση της εξάρτησης τους από τον υπόλοιπο κόσμο. «Διαβάζει» τη στροφή στην αποπαγκοσμιοποίηση και τον προστατευτισμό, που δύσκολα μπορεί να αγνοήσει κάποιος βλέποντας τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο μας σήμερα. Από την επεξεργασία σπάνιων γαιών, την κατασκευή μικροτσίπ μέχρι και τη γενικότερη επιστροφή των εταιρειών πίσω στις Η.Π.Α, θα αποτελέσουν προτεραιότητες του, τα οποία και η κυβέρνηση Μπάιντεν επιθυμούσε. Αυτομάτως, το γεγονός αυτό σημαίνει ότι θα μειωθεί η οικονομική σημασία πολλών κρατών για τις Η.Π.Α. Η μόνη χώρα, που δύσκολα θα χάσει την αξία της, είναι η Κίνα. Η Κίνα δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ελέγχει τον τομέα των σπάνιων γαιών, με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητη και άρα, δύσκολο να μειωθεί άμεσα η εξάρτηση, που έχουν οι Η.Π.Α απ’ αυτή. Ο οικονομικός πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών αναμένεται να ενταθεί ιδιαίτερα με τον Τραμπ να έχει ανακοινώσει ήδη ότι θα επιβάλλει υψηλούς δασμούς σε κινεζικές εισαγωγές. «Χτυπάει», κατά αυτό τον τρόπο, την Κίνα. Η τελευταία, μάλιστα, είναι δεδομένο ότι θα απαντήσει ανάλογα, αφήνοντας με ερωτηματικό ποσό μπορεί να κλιμακωθεί η κόντρα αυτή.
Όσον αφορά την Ταϊβάν, παρά τις διαθέσεις του προέδρου για μείωση της στρατιωτικής παρουσίας των Η.Π.Α στη διεθνή σκηνή, είναι απίθανο να αντιμετωπίσει, κατ’ αυτό τον τρόπο, στο άμεσο μέλλον την περίπτωση της. Αυτό συμβαίνει, διότι πέραν της στρατηγικής θέσης ως μέρος του δόγματος First island chain, το οποίο έχει ως στόχο να περιορίσει το κινεζικό στρατό να κυριαρχήσει στην περιοχή και να περιορίσει την επιρροή της Κίνας, η Ταϊβάν είναι συνδεδεμένη με την TSMC, η οποία παράγει τσιπ κορυφαίας τεχνολογίας και προμηθεύει όλο τον κόσμο. Κάτι το οποίο οι Η.Π.Α δεν πρόκειται να αφήσουν να πέσει στα χέρια της Κίνας. Στην αφρικανική ήπειρο, η οποία ταλανίζεται ούτως ή άλλως από πολλά προβλήματα, είναι πιθανό το σενάριο να ενισχυθεί η Κινεζική και Ρωσική παρουσία.
Μέχρι και σήμερα, η Κίνα και η Ρωσία κερδίζουν έδαφος στην Αφρική είτε επενδύοντας, όπως η Κίνα, είτε μέσω της Wagner, η οποία μετέχει στις τοπικές συρράξεις και έχει μετατραπεί σ’ ένα «προστάτη». Παρ’ όλο, που πέραν των δύο χωρών, η Ευρώπη και οι Η.Π.Α αναγνωρίζουν το στρατηγικό οικονομικό ρόλο της Αφρικής για το μέλλον, κυρίως λόγω δημογραφικού, επειδή διαθέτει άπειρους φυσικούς πόρους. Είναι απίθανο, λοιπόν, ο Τραμπ να θέσει ως στόχο να ενισχύσει την παρουσία του εκεί και πιο πιθανό να μειώσει την ήπειρο, όπως ήδη γίνεται.
Στο πιο «καυτό» θα έλεγε κανείς ζήτημα, που αποτελεί τη Ρωσοουκρανική διένεξη, η εκλογή του Τραμπ θεωρητικά, και πιθανότατα πρακτικά, θα έχει καταλυτικό αντίκτυπο. Ο Τραμπ γνωρίζουμε ότι δεν έχει θέμα να συνομιλήσει με οποιονδήποτε ηγέτη και ποσό μάλλον με τον Πούτιν, ο οποίος διατηρεί σχέσεις. Είναι δεδομένο από την πρώτη μέρα ότι θα γίνουν δραστικές προσπάθειες τερματισμού του πολέμου. Ο τερματισμός, φυσικά, από μόνος του είναι πολύ θετικός από μια γενική άποψη και η διπλωματία, η μόνη λύση, καθώς η τροφοδότηση όπλων, απλώς, τον παρατείνει. Για την Ουκρανία, όμως, τα δεδομένα δεν είναι τόσο καλά, καθώς κανένα σενάριο δεν φαίνεται θετικό. Εάν ο Ζελένσκι, αρχικά, αρνηθεί τις διαπραγματεύσεις, είναι καταδικασμένος, διότι θα λάβει τρομακτικά μειωμένη βοήθεια και θα δεχτεί τρομερές πιέσεις εσωτερικά και εξωτερικά.
Εάν δεχτεί —κατά πάσα πιθανότητα— θα πρέπει να συμφωνήσει σε παραχώρηση εδαφών, καθώς ο Πούτιν δεν έχει κανένα λόγο να αφήσει τα εδάφη, τα οποία έχει καταλάβει. Η Ουκρανία, κατά τα φαινόμενα, θα καταλήξει η μισή στη Ρωσία και η άλλη μισή δυτικοκρατούμενη ή μάλλον αμερικανικών συμφερόντων, εάν δει, για παράδειγμα, κάποιος τις συμφωνίες με την Blackrock. Μια σκέψη, πάντως, είναι, μήπως ακολουθηθεί και μία διαδικασία Κριμαίας, δηλαδή ανεξαρτητοποίηση των εδαφών και στη συνέχεια, διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ένταξη των περιοχών στη Ρωσία. Σ’ ένα τέτοιο σενάριο, φυσικά, αντιλαμβανόμαστε τι σημαίνει «δημοψήφισμα», όπως και στην Κριμαία. Παρ’ όλα αυτά, μέσα στο επόμενο άμεσο διάστημα θα υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις πάνω στο Ρωσοουκρανικό πόλεμο.
Τέλος, η Ευρώπη. Η πλειοψηφία της, εμφανέστατα, ήλπιζε σε μια εκλογή Χάρις, γιατί θεωρητικά μία εκλογή Χάρις θα σημαίνει συνέχεια στενής συνεργασίας με την Ευρώπη και σταθερότητα στη συμμαχία του ΝΑΤΟ. Η Ευρώπη, επομένως, είναι ο μεγάλος χαμένος του αποτελέσματος. Ο Τραμπ αναγνωρίζει ότι η Ευρώπη, πλέον, δεν διαδραματίζει τον ίδιο στρατηγικό ρόλο, τον οποίο είχε κάποτε για τις Η.Π.Α. Επίσης, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, στον τομέα της βιομηχανίας, τη βλέπει ανταγωνιστικά και όχι συνεργατικά, αφού τον ενδιαφέρουν καθαρά οι Η.Π.Α. Ο μεγάλος χαμένος είναι η κοινή γνώμη στους κύκλους της Ένωσης, ειδικά με τις διαθέσεις, που έχει ο Τραμπ απέναντι στο ΝΑΤΟ.
Προσωπικά, όμως, —με το οποίο συμφωνούν αρκετοί πολιτικοί αναλυτές— φαίνεται ότι η Ευρώπη είναι κερδισμένη υπό προϋποθέσεις. Οι δημοκρατικοί έκοβαν τον ομφάλιο λώρο πιο ομαλά. Ο Τραμπ είναι ξεκάθαρος και απότομος. Και η μείωση —ως ένα βαθμό— της ασφαλείας και βοήθειας των Η.Π.Α προς την Ευρώπη θα ερχόταν. Το θέμα είναι ότι ο Τραμπ, σε αντίθεση με τους Δημοκρατικούς, το κάνει άμεσο και ξεκάθαρο για τους ευρωπαίους ηγέτες, με αποτέλεσμα να τους αφυπνίζει και να δίνει μία μοναδική δυνατότητα στην Ευρώπη. Μπροστά στην οικονομική κρίση της Ευρωζώνης, στην άνοδο της άκρα δεξιάς, το μεταναστευτικό και ο φόβος ενός γενικευμένου πολέμου, η εκλογή Τραμπ μπορεί να φέρει τους ευρωπαίους ηγέτες πιο κοντά.
Με άλλα λόγια, αυτό σημαίνει ότι η εκλογή Τραμπ αναγκάζει την Ευρώπη κατά μία έννοια να κάνει «βήματα» αυτοδυναμίας. Αυτοδυναμίας στην οικονομία της —φυσικά όσο αυτό είναι δυνατό— και στην ασφάλεια της, δηλαδή στη μείωση της εξάρτησης από το ΝΑΤΟ και επομένως, τις Η.Π.Α. Το ΝΑΤΟ δεν θα διαλυθεί φυσικά, αλλά η Ευρώπη θα πρέπει να αναλάβει πιο κεντρικό ρόλο και να μην περιμένει από τις ΗΠΑ να επωμίζονται το κύριο βάρος στη συμμαχία. Επίσης, η εκλογή Τραμπ και το πιθανό αίσθημα εγκατάλειψης της ασφαλείας, την οποία παρέχουν οι Η.Π.Α στην Ευρώπη, είναι μία εξαιρετική ευκαιρία να αναπτυχθεί η αμυντική βιομηχανία και να εκκινήσουν, επιτέλους, ουσιαστικές συζητήσεις και έπειτα, πράξεις για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού.
Το συμπέρασμα είναι ότι η Ευρώπη δεν είναι ο «μεγάλος χαμένος», καθότι της δίνεται και ευκαιρία να κάνει πολλά «βήματα» μπροστά ως Ένωση, το αν θα παραμεριστούν τα προβλήματα και οι διάφορες στους κύκλους της, είναι στο «χέρι» της να μετατρέψουν το φαινομενικό «μεγάλος χαμένος» σε «μεγάλος κερδισμένος».
Ο χρόνος, λοιπόν, θα δείξει. Οι εξελίξεις θα είναι σύντομες και ραγδαίες, δεδομένου βέβαια ότι ο Τραμπ βγάζει όλη την τετραετία, καθώς η ενδεχόμενη απόπειρα δολοφονίας του είναι, ιδιαίτερα, αυξημένη, γιατί ίσως μιλάμε για τον πιθανό πρόεδρο να γίνει στόχος μίας τέτοιας πράξης μετά τη δολοφονία Κένεντι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What a Trump Presidency Means for the World, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Πώς ο Τραμπ σχεδιάζει να σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, Η Ναυτεμπορική, διαθέσιμο εδώ
