Της Βάσιας Χατζηγεωργίου,
Η ανακάλυψη της τεχνικής της στερεοσκοπίας, η οποία έγινε από τον Βρετανό επιστήμονα Sir Charles Wheatstone το 1838, αποτέλεσε μία ρηξικέλευθη προσπάθεια αντίληψης του βάθους. Η τρίτη αυτή διάσταση, το βάθος, το οποίο ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί και αντιλαμβάνεται με αξιοθαύμαστο τρόπο, μέχρι και την ανακάλυψη της στερεοσκοπίας δεν μπορούσε να γίνει αντιληπτό από τις κανονικές φωτογραφικές μηχανές, τις λεγόμενες —πιο απλά— κάμερες. Η επόμενη ανακάλυψη, λοιπόν, ήταν το στερεοσκόπιο. Ο Wheatstone κατασκεύασε το πρώτο στερεοσκόπιο, το οποίο εκτός του ότι αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη της στερεοσκοπικής τεχνικής, έδωσε τη σκυτάλη σε άλλους επιστήμονες σε μια προσπάθεια βελτίωσης της κατασκευής του.
Τι είναι, όμως, το στερεοσκόπιο και ένα εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι αν το χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή;
Το στερεοσκόπιο, λοιπόν, αποτελεί μία συσκευή, η οποία διαφοροποιείται από τη συνηθισμένη φωτογραφική μηχανή που όλοι γνωρίζουμε, όχι μόνο ως προς τη λειτουργία, αλλά και ως προς την κατασκευή και τη χρήση της. Η κύρια διαφορά τους έγκειται στον αριθμό των φακών, από τα οποία αποτελούνται. Αν ρίξουμε μια ματιά σε μία στερεοσκοπική μηχανή, αμέσως θα παρατηρήσουμε πως υπάρχουν 2 φακοί, σε απόσταση ίση με αυτή που απέχουν και τα μάτια ενός ανθρώπου μεταξύ τους και η οποία είναι περίπου 6-7 εκατοστά. Στο σημείο αυτό, αξίζει να γίνει αναφορά στην περιορισμένη εφαρμογή του στερεοσκοπίου, το οποίο αποτελεί μια εξειδικευμένη συσκευή και δεν χρησιμοποιείται ευρέως, σε αντιδιαστολή με τη φωτογραφική μηχανή. Βρίσκει εφαρμογή σε συγκεκριμένα πεδία και πολύ συχνά στον κινηματογράφο με τις 3D προβολές, όπου χρησιμοποιούνται κατάλληλα διαμορφωμένες κατασκευές, όπως είναι τα 3D γυαλιά.
Πότε παρουσιάστηκε επίσημα η στερεοσκοπική τέχνη;
Το 1852, μια χρονιά ορόσημο για την τέχνη της στερεοσκοπίας, αποτέλεσε τη χρονιά επίσημης παρουσίασής της. Ωστόσο, είχε εντοπιστεί χρονικά ήδη από το 1841 στην Αγγλία, αλλά μέχρι και το 1850 δεν είχε εξαπλωθεί σε ευρύ επίπεδο.
Τί αποτυπώνει η στερεοσκοπική τέχνη, όπως αναπτύχθηκε στην Ελλάδα;
Η αρχειολατρεία, ο νεοκλασικισμός και η κοινωνική ζωή των Ελλήνων αποτέλεσαν αδιαμφισβήτητα τα θέματα που απασχόλησαν τους φωτογράφους της εποχής και ασχολήθηκαν ενεργά με την αποτύπωση τους.
Ποιοι φωτογράφοι εκπροσώπησαν ενεργά τη νεοεμφανιζόμενη αυτήν τέχνη;
Αναντίρρητα, υπήρχαν αρκετοί φωτογράφοι τους οποίους ενέπνευσε η νέα αυτή τεχνική στην τέχνη της φωτογραφίας να ασχοληθούν και να αποτυπώσουν στον στερεοσκοπικό τους φωτογραφικό φακό 2 φωτογραφίες, από ελαφρώς διαφορετική γωνία. Στη συνέχεια, τις παρατηρούσαν μέσω του στερεοσκοπίου σε μία τελική τρισδιάστατη φωτογραφία!
Οι Francis Frith, Frank Maison, Βασίλης Καργόπουλος, J. Pascal Sebah και Felix Bonflis ασχολήθηκαν με το να αποτυπώσουν την ιδεολογία της εποχής στην οποία άκμασε η στερεοσκοπική τέχνη και συγκεκριμένα των τελών του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου αιώνα.
Αβίαστα, λοιπόν, απ’ όλα τα παραπάνω ανάγεται το συμπέρασμα πως η στερεοσκοπική τέχνη αποτέλεσε μια επαναστατική προσπάθεια των επιστημόνων να δώσουν υπόσταση στην τέχνη της φωτογραφίας και στις 3 διαστάσεις (ύψος, πλάτος, βάθος), που μπορούσαν μεν να αντιληφθούν οι ίδιοι με τα μάτια τους, εντούτοις, όμως, δεν μπορούσε να αποτυπωθεί στο φακό. Με αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, η φωτογραφία εξελίχθηκε και δόθηκε μία νέα τροπή στην πορεία της. Αυτό που αξίζει να αναφερθεί, είναι πως ο άνθρωπος έχει στερεοσκοπική όραση, καθώς το κάθε μάτι του αντιλαμβάνεται μια ελαφρώς διαφορετική εικόνα, απλά ο εγκέφαλος του θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως είναι τόσο εύστροφος, με αποτέλεσμα να αντιλαμβάνεται τις 2 αυτές διαφορετικές δισδιάστατες εικόνες που βλέπει το κάθε μάτι σε μία τρισδιάστατη εικόνα, την οποία βλέπουν τελικά και τα 2 μάτια. Η τεχνολογία είναι αυτή, τελικά, που θα βοηθήσει στην εξέλιξη των τεχνών, όπως είναι η φωτογραφία!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- The birth of stereoscopy: Wheatstone on binocular vision 1838, original source, stereosite.com, διαθέσιμο εδώ
