Της Αριστέας Παπαθανασίου,
«Η Ματούλα Ζαμάνη έβγαλε την μπλούζα της επί σκηνής», «Η Ματούλα Ζαμάνη πέταξε την μπλούζα της επί σκηνής», «Οι αντιδράσεις που προκάλεσε η κίνηση της Ματούλας Ζαμάνη». Αυτοί ήταν κάποιοι από τους τίτλους εκπομπών και ιστοσελίδων, όταν η τραγουδίστρια σε συναυλία της, την ώρα που τραγουδούσε με κόσμο που πλήρωσε για να την απολαύσει, αφαιρεί την μπλούζα της και την πετάει στο κοινό της, μια κίνηση που ακολουθούν πολλοί τραγουδιστές, τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού. Άρα, γιατί μας ενόχλησε μόνο η δική της μπλούζα;
Kάποιος «κακοπροαίρετος» θα σύγκρινε τους τραγουδιστές που συχνά καταφεύγουν σε τέτοιες κινήσεις με την περίπτωση της Ματούλας Ζαμάνη. Τα κοινά στοιχεία που εντοπίζονται είναι η συναυλία με κλειστό αριθμό ατόμων, που έχουν επιλέξει συνειδητά να παρευρεθούν εκεί εφόσον έχουν καταβάλλει ένα αντίτιμο, η ελευθέρια του καλλιτέχνη να εκφράζεται κατά τη διάρκειά της όπως επιθυμεί και η σχέση που δημιουργείται μεταξύ του καλλιτέχνη και του κοινού του. Η ειδοποιός διαφορά θα μπορούσε να εντοπιστεί στη σωματική εικόνα που έχει η συγκεκριμένη τραγουδίστρια με άλλους του χώρου αυτού, των οποίων η ομορφιά και το καλλίγραμμο σώμα «εξυμνείται» συχνά στα social media. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι δεν σχολιάστηκε μόνο αυτό ως απαγορευτικός κανόνας για την τραγουδίστρια να βγάλει την μπλούζα της, αλλά και η γενικότερη παρουσία της, με πολλούς να διατυπώνουν σχόλια για «απλυσιά» και απαραίτητη χρήση αποσμητικού, αλλά και την εν γένει καθαριότητά της. Όλα αυτά τα επικριτικά σχόλια προέρχονται από άτομα που ενδεχομένως δεν ακούνε αυτού του είδους μουσική, να μην γνωρίζουν την τραγουδίστρια και να μην ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν κάποια συναυλία της. Άραγε, ποια είναι τα κίνητρα που ωθούν κάποιον να σχολιάσει με περίσσια «εξειδίκευση» και άποψη την κίνηση μιας τραγουδίστριας να βγάλει την μπλούζα της;
Ειδικότερα, θα επικεντρωθούμε σε διάφορους παράγοντες, μιας και η βάση των απόψεων στηρίχτηκε σε διαφορετικές ρίζες. Ορισμένες απόψεις βασίστηκαν στο ύφος της συναυλίας, με το οποίο δεν άρμοζε η κίνηση αυτή. Βρισκόμαστε, λοιπόν, στη θέση να αποδομήσουμε τη συγκεκριμένη άποψη, διατυπώνοντας το αντεπιχείρημα ότι είναι η συναυλία της, στην οποία αυτή αποφασίζει πώς θα παρουσιάζεται. Η απάντηση σε αυτό το κατά τ’ άλλα βάσιμο επιχείρημα είναι τόσο απλή. Η συναυλία δεν πρόκειται για ένα αναρτημένο βίντεο ούτε για κάποια τηλεοπτική εκπομπή, αλλά για έναν χώρο, στον οποίο ο καλλιτέχνης εκφράζεται ελεύθερα, με όποια ιδιαιτερότητα και διαφορετικότητα τον χαρακτηρίζει. Τα σχόλια που αφορούσαν την καθαριότητα και την υγιεινή του ατόμου θεωρούμε ότι είναι κάτι παραπάνω από ευτελή, για να δώσουμε έστω την ελάχιστη σημασία.
Αναμφίβολα, θα ήταν προβληματικό άτομα της φιλοσοφίας της καλλιτέχνιδος να εξέφραζαν μια τέτοια άποψη, εφόσον αυτό θα υποδήλωνε μια διαφορά απόψεων και έκφρασης που θα είχε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση του ατόμου από τον καλλιτέχνη. Η επίδραση του γεγονότος αυτού θα ήταν σημαντική, εφόσον θα φανέρωνε αποστασιοποίηση μεταξύ ατόμων ιδίων πεποιθήσεων, μια απώλεια αξιοσημείωτη για κάθε καλλιτέχνη. Ωστόσο, στην περίπτωσή μας, η αποδοκιμασία της κίνησης προήλθε από άτομα που έτυχε να σκοντάψουν σε μια φωτογραφία της ή ένα βίντεο του συμβάντος. Εκεί επιδόθηκαν σε ρητορικές μίσους, συμβουλές απώλειας βάρους με κάθε καλή «προαίρεση» και πάντα με ένα επικριτικό ύφος. Τόσο πολύ ενοχλεί η θέαση ενός γυμνού ατόμου με παραπάνω κιλά, ώστε να αφιερώνουμε χρόνο για να εκφράσουμε προβληματικές απόψεις πίσω από την ασφάλεια της ανωνυμίας και υπό το πέπλο της ευαισθητοποίησης;
Η ερώτηση αυτή που «χτυπάει» στα αυτιά με την ευθύτητά της είναι τόσο αληθινή που δεν χωράει καμία αμφισβητήσιμη καλοπροαίρεση. Η λέξη «χοντρός» και η χρήση της θα πρέπει να αποενοχοποιηθεί και να σταματήσει να θεωρείται προσβολή, αφού δεν είναι παρά μόνο ένας προσδιορισμός για την περιγραφή ενός ατόμου με παραπάνω κιλά. Σε αυτό, έρχεται να προστεθεί το γυμνό σε ταινίες, εκπομπές, συναυλίες, παραστάσεις, για το οποίο έχει ειπωθεί εδώ και χρόνια ότι «πουλάει». Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, γιατί «πούλησε» αρνητικά και σε βάρος ενός ατόμου; Μήπως αυτό το γυμνό δεν «πουλάει» με τον ίδιο τρόπο; Η απάντηση είναι πιο περίπλοκη εφόσον σε αυτή προστίθενται κοινωνικοί παράγοντες που επηρεάζουν την αισθητική των ατόμων, ενώ η ίδια δεν μπορεί να είναι σε καμία περίπτωση ανέγγιχτη από επιρροές και τάσεις. Το μόνο σίγουρο είναι ότι σε αυτήν την κοινωνία το γυμνό της Ζαμάνη δεν είναι το ίδιο γυμνό άλλων τραγουδιστριών που χαρακτηρίζονται από το «καλλίγραμμο» σώμα τους.
Επανερχόμενοι στον κύριο παράγοντα των αντιδράσεων, είναι αλήθεια ότι ανώνυμοι του διαδικτύου έχουν καταχραστεί τον όρο «χοντρός» για την άσκηση ψυχολογικής, αλλά και σωματικής βίας. Από την άλλη πλευρά, η καταπολέμηση τέτοιων περιστατικών μπορεί να επέλθει μόνο με την απενοχοποίηση και αποδοχή αυτής της λέξης κι από τις δύο πλευρές. Γιατί, άλλωστε, ποιος διατύπωσε ότι είναι κακό να είσαι χοντρός; Ερώτηση που φοβόμαστε να διατυπώσουμε ή να αποδεχτούμε, γιατί η απλότητα της απάντησής της είναι δύσκολο να κατανοηθεί.
Αν, λοιπόν, εξαιρέσουμε τις θέσεις περί θεμάτων υγείας που ποτέ δεν είναι στην ουσία καλοπροαίρετες, η εικόνα ενός ατόμου αφορά μόνο το άτομο καθ’ αυτό, ενώ η οποιαδήποτε παρέμβαση είναι προβληματική. Η απολυτότητα της άποψης είναι που κατοχυρώνει την ελευθερία ύπαρξής μας, στην οποία δεν γίνεται να υπάρχουν αμφισβητήσεις και παρεμβάσεις, γιατί τότε η έννοια της ελευθερίας θα κατέληγε ευτελής.
Εφόσον απενοχοποιήσαμε την εξωτερική εμφάνιση της τραγουδίστριας και κατανοήσαμε ότι δεν έχει τίποτα μεμπτό, θα πρέπει να αφοσιωθούμε στα αίτια των αντιδράσεων, αλλά και πώς φτάσαμε σε αυτές. Η παρουσίαση και η ανάλυση του θέματος έγινε από πληθώρα τηλεοπτικών εκπομπών και ιστοσελίδων με έμφαση στην αναταραχή που προκάλεσε, συνοδευόμενη από σχόλια αφενός επικριτικά και αφετέρου υποστηρικτικά προς την τραγουδίστρια. Οι ίδιοι που παρουσιάζουν το θέμα ως κορυφαία είδηση είναι αυτοί που αποδοκιμάζουν τις αντιδράσεις πάνω στις οποίες θα «πουλήσουν». Δημιουργείται, λοιπόν, μια σχέση εκμετάλλευσης, η οποία υποκρύπτει μια επιθυμία, πως οι εκπομπές και οι ιστοσελίδες, που προβάλλουν την «είδηση», έχουν ως στόχο να οξύνουν τις προβληματικές του κοινού. Άρα, γιατί οι ειδήσεις σχετικά με τον χλευασμό ενός ατόμου έχουν τόση απήχηση;
Η θέαση του προβλήματος κρίνεται άκρως απαραίτητη, αφού αυτό το φαινόμενο ανθρωποφαγίας και εκμετάλλευσης από τα social media είναι δυστυχώς συχνό. Φυσικά, ο καθένας έχει τη γνώμη του για τον ίδιο του τον εαυτό και τους άλλους, αλλά η έκφρασή της σε τέτοιο μεγάλο βαθμό υποδηλώνει άλυτα εσωτερικά ζητήματα. Η εκμετάλλευση αυτής από τα social media είναι, επίσης, πηγή κακόβουλης συμπεριφοράς, καθώς δίνει «φωνή» σε αυτά τα άτομα που στην πραγματικότητα λόγω ανασφαλειών δεν μπορούν να αποδεχτούν τη διαφορετικότητα που υπάρχει στην κοινωνική ζωή.
Επομένως, ο καλλιτέχνης τη στιγμή που είναι στον φυσικό του χώρο εκφράζεται με τον τρόπο που αυτός επιλέγει και αυτός ορίζει, ενώ το άτομο που τον παρακολουθεί το έχει επιλέξει αυτό. Όσον αφορά τα επικριτικά σχόλια για το βάρος της Ζαμάνη, και οτιδήποτε άλλο ιντριγκάρει παρόμοιες στάσεις, είναι άκρως επικίνδυνα, γιατί εκφράζουν την ανάγκη των ατόμων να επαφίονται στην επιφάνεια των ανθρώπων και όχι στην ουσία τους. Δεν θα ήταν ενδιαφέρον αν ζούσαμε σε μια κοινωνία, που αυτά που υπολογίζαμε περισσότερο αρχικά, δεν ήταν η εξωτερική εμφάνιση ενός ατόμου αλλά η ηθική, η ψυχή, οι πράξεις και η ιστορία του;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ματούλα Ζαμάνη: Η ανάρτησή της μετά τις αντιδράσεις που προκάλεσε επειδή έβγαλε την μπλούζα της – Να είμαστε πάντα ο εαυτός μας, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
