Της Άννας Σπυροπούλου,
Καθώς από την Καθαρά Δευτέρα ξεκίνησε η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ή κοινώς της Σαρακοστής σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία μας, μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να γράψω το σημερινό άρθρο για να μπορέσουμε να γνωρίσουμε μαζί το αληθινό και βαθύ νόημα της νηστείας. Φυσικά το παρόν άρθρο δεν απευθύνεται σε όλους, όμως μέσα από την ανάγνωσή του μπορεί κάποιος να ενημερωθεί για τα οφέλη της νηστείας και να ακολουθήσει αυτήν την οδό στην προσπάθειά του να «νικήσει» τα ανθρώπινα πάθη και τις ανθρώπινες αδυναμίες.
Η λέξη νηστεία είναι σύνθετη και προέρχεται από το αρνητικό μόριο νὴ και το ρήμα ἐσθίω, που είναι άλλος τύπος του ἔσθω και σημαίνει τρώγω. Από το νῆστις αυτός που δεν ἐσθίει, δεν τρώει προήλθε το ρήμα νηστεύω και ακολούθως το αφηρημένο ουσιαστικό νηστεία που αρχικά σήμαινε την πλήρη αποχή από τροφές και ποτά, δηλαδή την ασιτία και ατροφία. Η νηστεία αποτελεί πανάρχαιο εκκλησιαστικό θεσμό. Έχει τις ρίζες της βαθιά στην Αγία Γραφή και στην εκκλησιαστική παράδοση. Εκφράζει το βαθύτερο πνεύμα του Ευαγγελίου και διερμηνεύει τον ασκητικό χαρακτήρα του ορθόδοξου ήθους.
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή που σημαίνει «Μεγάλες 40 Ημέρες» είναι η πιο σημαντική περίοδος νηστείας στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο των Ορθοδόξων Χριστιανών, η οποία προετοιμάζει τους Χριστιανούς για τη γιορτή του Πάσχα. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή διαρκεί επτά εβδομάδες, αρχίζει την Καθαρά Δευτέρακαι λήγει το Μέγα Σάββατο.
Τη σημασία της εξαίρουν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος σημειώνει: «Γι’ αυτό και από την αρχή, δημιουργώντας ο Θεός τον άνθρωπο αμέσως τον έφερε και τον παρέδωσε στα χέρια της νηστείας και σαν σε φιλόστοργη μητέρα και άριστο δάσκαλό της εμπιστεύτηκε τη σωτηρία του». Η νηστεία είναι το όπλο του Χριστιανού και συνδέεται άρρηκτα με την Προσευχή. Με τη νηστεία δεν πολεμούμε μόνο τον διάβολο, αλλά μας ενισχύει στην προσπάθειά μας για την απόκτηση των χριστιανικών αρετών. Είναι παθοκτόνος και όχι σωματοκτόνος.
Η νηστεία είναι φάρμακο. Αλλά το φάρμακο, όσο ωφέλιμο κι αν είναι, πολλές φορές γίνεται άχρηστο λόγω της απειρίας εκείνου που το χρησιμοποιεί. Γιατί πρέπει να γνωρίζει και τον κατάλληλο χρόνο που πρέπει να πάρει το φάρμακο και την ανάλογη ποσότητα του φαρμάκου και την κατάσταση του σώματος· πού θα το πάρει και την εποχή του έτους και την κατάλληλη δίαιτα του ασθενούς και πολλά άλλα. Αν κάτι απ’ αυτά παραλειφθεί, το φάρμακο θα βλάψει αντί να ωφελήσει. Αν, λοιπόν, όταν πρόκειται να θεραπεύσουμε το σώμα, χρειάζεται τόσο μεγάλη ακρίβεια, πολύ περισσότερο θα χρειαστεί, όταν φροντίζουμε να θεραπεύσουμε την ψυχή από τους κακούς λογισμούς.
Νηστεία είναι η μεταβολή ολόκληρου του βίου μας, διότι η θυσία αυτή δεν είναι η αποχή από τα φαγητά αλλά η απομάκρυνση από τα αμαρτήματα. Νηστεύεις; Δείξε μου τα έργα σου. Ποια έργα; Αν δεις φτωχό, να τον ελεήσεις. Αν δεις εχθρό, να συμφιλιωθείς μαζί του. Αν δεις φίλο να προοδεύει, να μην τον φθονήσεις. Αν δεις όμορφη γυναίκα στον δρόμο σου, να την προσπεράσεις. Με άλλα λόγια, να μη νηστεύει μόνο το στόμα αλλά και τα μάτια και τα πόδια και τα χέρια και όλα τα μέλη του σώματός μας. Δεν τρως κρέας; Δεν πρέπει να φας και ακολασία με τα μάτια σου. Και να νηστεύει και η ακοή σου, να μη δέχεται κακολογίες και διαβολές. Να νηστεύει και το στόμα από λόγια αισχρά και υβριστικά. Διότι ποιο το όφελος, όταν από τη μια αποφεύγουμε να τρώμε κοτόπουλα και ψάρια και από την άλλη κατατρώμε και δαγκώνουμε τον πλησίον μας;
Ο άνθρωπος από τη φύση του είναι αδιάφορος και παραδίνεται εύκολα στις ανέσεις και απολαύσεις, γι’ αυτό και η νηστεία αποτελεί άσκηση, «θεραπεία» για να απαλλαγούμε από την τυραννία των πρόσκαιρων απολαύσεων και να στρέψουμε την προσοχή μας από τα βιοτικά στα πνευματικά. Μαζί με τον αγώνα για την εξάλειψη των παθών, ο σκοπός της νηστείας είναι η ανανέωση της σχέσης μας με τον Θεό, η οποία προϋποθέτει μια σταδιακή πνευματική μεταμόρφωση από τη διάσπαση στην ολότητα. Γίνεται για την αγάπη του Χριστού και όχι για να προκαλέσει τον θαυμασμό και τον έπαινο των ανθρώπων. Γίνεται με χαρά και αγωνιστική διάθεση.
Εν κατακλείδι, η νηστεία είναι ένα μέσο που μας υπενθυμίζει όχι μόνο πως εξαρτόμαστε από τον Θεό αλλά και τη συχνά ξεχασμένη αλήθεια πως ο Θεός βρίσκεται στο πρόσωπο του πλησίον μας. Χωρίς αυτόν τον αγώνα, χωρίς τη συνεχή προσπάθεια να προσηλώσουμε τον νου και την καρδιά μας προς τον Θεό και να βλέπουμε το Πρόσωπό Του τόσο στον πλησίον μας όσο και στην όλη δημιουργία, μια απλή νηστεία από φαγητό δεν έχει αξία. Όταν, όμως, την ασπαζόμαστε ολοκληρωτικά, η νηστεία γίνεται μια θετική δράση, μια αληθινή παρουσία του Θεού που μας φανερώνει το απερίγραπτο κάλλος και το λαμπρό μεγαλείο του Αναστημένου Κυρίου.
Καλή Σαρακοστή παιδιά, καλόν αγώνα και καλή νηστεία!
Γεννήθηκε στο Βόλο το 1997. Είναι απόφοιτη του Τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ειδικεύτηκε στον τομέα της Μεσαιωνικής και Νεότερης Φιλολογίας. Από νεαρή ηλικία είχε αντιληφθεί την αγάπη της για τη λογοτεχνία, διαβάζοντας και αναλύοντας πλήθος λογοτεχνικών κειμένων. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια φιλολογικού ενδιαφέροντος. Στοχεύοντας σε μεταπτυχιακό τίτλο της Ειδικής Αγωγής, έχει παρακολουθήσει σεμινάριο και έχει λάβει πιστοποίηση του συστήματος ανάγνωσης και γραφής Braille. Ενδιαφέροντα της μεταξύ άλλων αποτελούν το κλασικό μπαλέτο, το πιάνο και τα ταξίδια.
