Της Κωνσταντίνας Βουδούρη,
Έμφυλα στερεότυπα είναι οι πεποιθήσεις σε σχέση με τα εξωτερικά και εσωτερικά χαρακτηριστικά, αλλά και τη συμπεριφορά που θα έπρεπε να έχει ένας άνδρας ή μια γυναίκα με βάση το βιολογικό τους φύλο. Αξίζει να σημειωθεί πως τα έμφυλα στερεότυπα μεταδίδονται και κατά συνέπεια υιοθετούνται σε πολύ μικρή ηλικία. Η επιστήμη της Κοινωνιολογίας έχει αναδείξει πως γυναίκες και άνδρες διαφέρουν σε όλες τις πτυχές της ζωής, καθώς υπάρχει μια πληθώρα διαφορών ανάμεσα τους και ιδιαίτερα στον τρόπο σκέψης και στη συμπεριφορά.
Είναι γνωστό πως από τη μία οι άνδρες τείνουν σύμφωνα με την κοινωνία να είναι πιο αρρενωποί, έξυπνοι, αυστηροί, γενναίοι, ριψοκίνδυνοι με όχι ιδιαίτερες ευαισθησίες, ενώ από την άλλη οι γυναίκες οφείλουν να είναι πιο γλυκές, θηλυκές στην εμφάνιση, ευαίσθητες, καλοσυνάτες, όμορφες κ.α.
Αναφορικά με τη διαμόρφωση και διαιώνιση των έμφυλων στερεοτύπων, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι αυτά που διαδραματίζουν βασικό ρόλο. Οι γυναίκες είναι αυτές που στα ΜΜΕ σεξουαλικοποιούνται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, καθώς αντιμετωπίζονται ως αντικείμενα αποκλειστικά για σεξουαλική ηδονή. Εκτός βέβαια από τη σεξουαλικοποίηση που δέχονται ιδιαίτερα από τα ΜΜΕ, παρατηρούμε πως στις διαφημίσεις και ιδιαίτερα τις παλαιότερες δεκαετίες παρουσιάζονταν ως αντικείμενα πόθου ή ως νοικοκυρές, καθώς ο μόνος τρόπος να υπάρχουν ήταν ως νοικοκυρές, μητέρες και σύζυγοι. Δυστυχώς, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να έχει κάποιο άλλο κοινωνικό ρόλο στη ζωή της. Στις διαφημίσεις, επομένως, των παλαιότερων δεκαετιών παρουσιάζονταν στερεοτυπικά και φαινομενικά χωρίς να δίνεται καμία ουσιαστική προσοχή στη δική τους προσωπική υπόσταση.
Παρουσιάζονταν κατά κύριο λόγο είτε στο πλαίσιο των οικογενειακών στιγμών, δηλαδή μαζί με τα παιδιά, μιας και η γυναίκα ήταν αυτή που είχε αναλάβει την ανατροφή τους, είτε στο πλαίσιο των δουλειών του σπιτιού. Ο άντρας παρουσιάζονταν στις διαφημίσεις ως άνθρωπος καριέρας, στο γραφείο, στις επαγγελματικές συζητήσεις, φιλόδοξος και με καταξιώσεις, ενώ η γυναίκα στο σπίτι, χωρίς να έχει το δικαίωμα για όλα αυτά.
Σήμερα, ωστόσο, τα πράγματα έχουν αλλάξει αρκετά. Φαίνεται πως τόσο άνδρες και γυναίκες έχουν επαναπροσδιορίσει τους κοινωνικούς τους ρόλους τόσο μέσα στην ίδια την οικογένεια όσο και στην κοινωνία. Μια γυναίκα μπορεί να δουλεύει και ένας άντρας να συνεισφέρει το ίδιο στο νοικοκυριό όσο μια γυναίκα. Αυτό το πολύ σημαντικό γεγονός θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ριζική αλλαγή, η οποία δε θα μπορούσε να μην αντικατοπτριστεί και στις τηλεοπτικές διαφημίσεις.
Σαφώς και οι διαφημίσεις έχουν αλλάξει αρκετά· η πρόοδος είναι εμφανής και σε αυτές αναφορικά με τα έμφυλα στερεότυπα, τα οποία έχουν εκλείψει αρκετά, χωρίς όμως, δυστυχώς, να υπάρχει ολική εξαφάνιση αυτών. Ακόμα υπάρχουν κατάλοιπα τόσο στην αντίληψη της κοινωνίας όσο και πρακτικά σε αυτή, γεγονός μου έχει άμεσο αντίκτυπο και στον τρόπο παρουσίασης των δύο φύλων στα ΜΜΕ και συγκεκριμένα στις διαφημίσεις.
Ανάγκη, λοιπόν είναι να γίνουν ακόμα περισσότερες προσπάθειες, έτσι ώστε να μειωθούν ακόμα περισσότερο τα έμφυλα στερεότυπα τόσο στην νοοτροπία και στην αντίληψη των ατόμων όσο και στον τρόπο οπτικής παρουσίασης του άνδρα και της γυναίκας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Gender Stereotypes. Annual Review of Psychology, annualreviews.org, διαθέσιμο εδώ
- Media and the Development of Gender Role Stereotypes. Annual Review of Developmental Psychology, annualreviews.org, διαθέσιμο εδώ
