Του Γιάννη Μπότσα,
Εισαγωγή
Η ελληνική βιομηχανία και συγκεκριμένα ο τομέας της μεταποίησης, παρά τις προκλήσεις, έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Από το 2020 έως το 2023 η παραγωγή μεταποίησης αυξήθηκε σταθερά, με την αξία της να φτάνει τα $ 21,08 δις το 2023, σημειώνοντας αύξηση 6,38% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αυτή η ανοδική τάση έρχεται μετά την κρίση του 2020, όπου η πανδημία επηρέασε τις οικονομικές δραστηριότητες παγκοσμίως. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε, όμως, πως το 2004 η αξία της παραγωγής ήταν στο 8,75% του ΑΕΠ, που αντιστοιχούσε σε $ 21,08 δις, κάτι που δίνει την εικόνα μιας οικονομίας που περισσότερο ανακάμπτει από τις κρίσεις παρά αναπτύσσεται διαχρονικά. Παρόλα αυτά, η ανθεκτικότητα της ελληνικής μεταποίησης είναι αξιοσημείωτη, με τις βιομηχανίες, όμως, να συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις, κυρίως λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους.
Προκλήσεις λόγω ενεργειακού κόστους
Το κόστος ενέργειας αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παράγοντες πίεσης για τις ελληνικές βιομηχανίες, με την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας να κυμαίνεται γύρω στα 70 €/MWh, έναντι των 46 €/MWh στη Γερμανία και χαμηλότερων τιμών σε άλλες χώρες, όπως η Γαλλία και η Ολλανδία. Αυτή η μεγάλη διαφορά στα κόστη περιορίζει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανίας, καθιστώντας την παραγωγή πιο δαπανηρή και δυσχεραίνοντας την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Επιπλέον, η αύξηση των τελών χρήσης δικτύου σε περιοχές όπως η Θεσσαλονίκη και η Θεσσαλία έχει επιβαρύνει περαιτέρω την κατάσταση, καθιστώντας αναγκαία την εύρεση λύσεων για τη μείωση αυτών των δαπανών.
Νέες ευκαιρίες: Φυσικό αέριο και υδρογόνο
Παρά τις δυσκολίες, η Ελλάδα εξετάζει ενεργά νέες λύσεις για να αντιμετωπίσει το ενεργειακό κόστος και να βελτιώσει τη βιωσιμότητα του τομέα της βιομηχανίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εκμετάλλευση των πηγών φυσικού αερίου, με εκτιμήσεις που ανεβάζουν τα κοιτάσματα στην Κρήτη στα 680 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η αξιοποίηση αυτών των πόρων θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά την ενεργειακή εξάρτηση της χώρας και να προσφέρει φθηνότερη ενέργεια στις βιομηχανίες.
Επιπλέον, η Ελλάδα επενδύει στο υδρογόνο ως εναλλακτική «πράσινη» πηγή ενέργειας. Οι ενδείξεις για κοιτάσματα φυσικού υδρογόνου στην Ήπειρο και τη Μακεδονία, σε συνδυασμό με την κατασκευή ενός εργοστασίου «πράσινου» υδρογόνου στην Κοζάνη, ανοίγουν νέες προοπτικές για τη χώρα. Το υδρογόνο, τόσο το φυσικό όσο και το «πράσινο», μπορεί να αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα στη μείωση του ενεργειακού κόστους και των εκπομπών άνθρακα, ενώ, παράλληλα, θα ενισχύσει τη βιωσιμότητα των ελληνικών βιομηχανιών. Όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν, το υδρογόνο μπορεί να αποτελέσει ένα κρίσιμο οικονομικό και γεωπολιτικό παράγοντα για την Ελλάδα, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη (περισσότερα εδώ).
Σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες
Ενώ η Ελλάδα φαίνεται να βρίσκεται σε ανοδική πορεία, μιας και το 2023 η αξία της βιομηχανικής παραγωγής στην Ελλάδα (κλάδοι 15-37 βάσει του διεθνούς συστήματος βιομηχανικής ταξινόμησης, περισσότερα εδώ) ανήλθε στα $ 21,08 δις, σημειώνοντας αύξηση 6,38% από το 2022, όπου είχε καταγραφεί στα $ 19,82 δις. Το 2022 παρουσίασε αύξηση 6,25% σε σχέση με το 2021, όταν η παραγωγή είχε φτάσει τα $ 18,65 δις. Η παραγωγή του 2021 είχε αυξηθεί κατά 15,72% συγκριτικά με το 2020, οπότε η αξία ήταν $ 16,12 δις, με οριακή αύξηση 0,52% από το 2019. Σε σύγκριση με χώρες παρόμοιας δυναμικότητας, όπως η Πορτογαλία και η Τσεχία, η ελληνική βιομηχανία έχει ακόμα περιθώρια βελτίωσης. Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία από μόνα τους: Η αξία της μεταποίησης στην Πορτογαλία ανέρχεται στα $ 34,3 δις και στην Τσεχία στα $ 70,73 δις. Στην Πορτογαλία, οι επενδύσεις σε τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και η στήριξη από την Κυβέρνηση έχουν συμβάλει στην ταχύτερη ανάκαμψη του βιομηχανικού τομέα, ενώ η Τσεχία διατηρεί έναν ισχυρό βιομηχανικό κλάδο, ειδικά στην αυτοκινητοβιομηχανία. Παρόλα αυτά, η Ελλάδα διαθέτει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, όπως στον τομέα των τροφίμων και ποτών, αλλά και της φαρμακοβιομηχανίας, όπου η παρουσία της είναι ήδη ισχυρή.
Προοπτικές και επενδυτικές στρατηγικές
Η βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής μεταποίησης εξαρτάται από τις στρατηγικές επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και ενεργειακές υποδομές. Η ενίσχυση της χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και η αξιοποίηση των διαθέσιμων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και υδρογόνου μπορούν να διασφαλίσουν φθηνότερη και καθαρότερη ενέργεια για τις βιομηχανίες. Παράλληλα, η προώθηση των διμερών συμβολαίων αγοράς ενέργειας (PPAs) θα μπορούσε να προσφέρει μεγαλύτερη σταθερότητα στις τιμές, διευκολύνοντας τις επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να παραμείνουν ανταγωνιστικές.
Συμπεράσματα
Η ελληνική βιομηχανία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, με την ανάγκη να αντιμετωπίσει το υψηλό ενεργειακό κόστος και να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της. Παρότι η πρόοδος στη μεταποίηση είναι ενθαρρυντική, η αξιοποίηση των φυσικών πόρων, όπως το φυσικό αέριο και το υδρογόνο, αποτελεί κλειδί για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να επενδύσει σε τεχνολογίες και να βελτιώσει τις ενεργειακές της υποδομές, δημιουργώντας ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον για τις βιομηχανίες της και ενισχύοντας τη θέση της στην ευρωπαϊκή αγορά. Στη σωστή κατεύθυνση είναι οι εξαγγελίες της Κυβέρνησης για νέο αναπτυξιακό νόμο, με πυλώνες την ενίσχυση της βιομηχανίας, της καινοτομίας και των παραμεθόριων περιοχών. Το τελευταίο, μάλιστα, είναι κρίσιμης σημασίας και για τα εθνικά θέματα, ιδίως όσον αφορά την πολύπαθη Θράκη. Μένει, όμως, να δούμε και την εφαρμογή των παραπάνω στην πράξη, μιας και ο προηγούμενος αναπτυξιακός νόμος έμεινε, σε μεγάλο βαθμό, στα «χαρτιά». Τα σχέδια για να πετύχουν χρειάζονται μέτρα επιτήρησης, ώστε να μετουσιωθούν σε πράξεις, προκειμένου τα όποια χρηματοοικονομικά ή άλλα κίνητρα να φέρουν απτά αποτελέσματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Χρυσό» υδρογόνο: Ενδείξεις για κοιτάσματα σε Ήπειρο και Μακεδονία, Οικονομικός Ταχυδρόμος, Διαθέσιμο εδώ
- Δυσβάστακτο το ενεργειακό κόστος για την ελληνική βιομηχανία, Καθημερινή, Διαθέσιμο εδώ
- Υδρογονάνθρακες: Στα 680 δισ. κυβικά μέτρα τα κοιτάσματα αερίου στην Ελλάδα, εκτιμά η ΕΔΕΥΕΠ – Οι αποφάσεις για γεώτρηση στην Κρήτη, Οικονομικός Ταχυδρόμος, Διαθέσιμο εδώ
