Της Ελευθερίας Παπανικολάου,
Η αγωγή αποτελεί την αφετηρία κάθε δίκης και διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην επίλυση των αστικών διαφορών, καθώς παρέχει τη δυνατότητα στους πολίτες να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους ενώπιον των δικαστηρίων, κάνοντας χρήση του συνταγματικού δικαιώματος της δικαστικής προστασίας του άρθρου 20 του Συντάγματος. Η αγωγή αποτελεί το θεμέλιο της δίκης, περιέχοντας τις βασικές πληροφορίες που θα καθορίσουν το πλαίσιο της νομικής διαδικασίας. Κεντρικής σημασίας διάταξη είναι αυτή του άρθρου 216 το οποίο δεν έχει τροποποιηθεί ποτέ από το 1968.
Η αγωγή, εκτός από τα στοιχεία που ορίζονται στα άρθρα 117 ή 118, πρέπει να περιέχει σύμφωνα με τα υποχρεωτικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου του άρθρου 216: σαφή έκθεση των γεγονότων που θεμελιώνουν σύμφωνα με το νόμο την αγωγή και δικαιολογούν την άσκησή της από τον ενάγοντα κατά του εναγομένου, ακριβή περιγραφή του αντικειμένου της διαφοράς, ορισμένο αίτημα ενώ στη δεύτερη παράγραφο αναφέρονται τα προαιρετικά στοιχεία, τα οποία είναι προκειμένου για δίκες περιουσιακών σχέσεων, η χρηματική αξία του επίδικου αντικειμένου και τα στοιχεία που θεμελιώνουν την αρμοδιότητα του δικαστηρίου.
Ο ενάγων, επομένως, πρέπει να εκθέσει όλα τα πραγματικά περιστατικά στα οποία στηρίζει το αγωγικό του αίτημα, δηλαδή, να επικαλεστεί γεγονότα που αποτελούν στο σύνολό τους, τις προϋποθέσεις για να γεννηθεί το δικαίωμά του ως έννομη συνέπεια του κανόνα δικαίου στον οποίο στηρίζει αυτό το δικαίωμα διαφορετικά η αγωγή θα απορριφθεί ως νομικά αόριστη, καθώς κύριο μέλημα του δικαστηρίου είναι να ελέγξει, αν πληρούνται οι προϋποθέσεις του εφαρμοστέου κανόνα δικαίου, ώστε να προχωρήσει στην εξέταση της ουσίας της διαφοράς. Είναι φανερό ότι ο Κώδικας πολιτικής δικονομίας καθιερώνει τη «θεωρία του ουσιαστικού ή συγκεκριμένου προσδιορισμού» των πραγματικών περιστατικών, τα οποία πρέπει να εκτίθενται σαφώς κι αποτελούν την ιστορική βάση της αγωγής. Ο ενάγων δεν είναι απαραίτητο να αναφέρει τον κανόνα δικαίου που επικαλείται, αλλά ισχύουν οι αρχές “da mihi factum tibi isus” κι “iura novit curia” πρέπει, δηλαδή, να γίνει από τον ενάγοντα έκθεση των πραγματικών περιστατικών κι ο δικαστής να καταλάβει ποια διάταξη είναι κρίσιμη στη συγκεκριμένη περίπτωση, γιατί αυτός είναι που γνωρίζει τους κανόνες.
Η απλή επανάληψη των όρων της εφαρμοστέας διάταξης καθιστά την αγωγή, σύμφωνα με τη νομολογία, ποιοτικά αόριστη. Αντίθετα, η αναφορά των πραγματικών γεγονότων χωρίς, όμως, εξειδίκευση οδηγεί στην απόρριψη της αγωγής ως ποσοτικά αόριστης. Το να διακρίνουμε ποια μορφή αοριστίας έχουμε στην υπό κρίση υπόθεση είναι σημαντικό καθώς η ποιοτική αοριστία δε θεραπεύεται, ενώ η ποσοτική θεραπεύεται με συμπλήρωση με τις προτάσεις κατά το άρθρο 224 ή με δήλωση που καταχωρίζεται στα πρακτικά κατά το άρθρο 236. Ο ενάγων, επίσης, πρέπει να εξηγήσει γιατί στρέφεται κατά του εναγομένου, δηλαδή, πρέπει να θεμελιώσει την ενεργητική και την παθητική νομιμοποίηση. Όσον αφορά το αντικείμενο, πρέπει να γίνει ακριβής περιγραφή αυτού, το οποίο κι αποτελεί το υλικό αντικείμενο της διαφοράς, ενώ το αίτημα της αγωγής θα πρέπει να είναι ορισμένο. Ανάλογα με το αίτημα της αγωγής διακρίνουμε σε αναγνωριστική, καταψηφιστική ή διαπλαστική. Επίσης, ανάλογα με το αίτημα διακρίνουμε σε κύριο το οποίο είναι αυτό που ζητάει κατά πρώτον ο ενάγων, σε επικουρικό το οποίο υποβάλλει σε περίπτωση που απορριφθεί το κύριο και παρεπόμενο με το οποίο ζητά τη διάγνωση παρεπόμενων δικαιωμάτων. Αποτέλεσμα της άσκησης της αγωγής είναι η επέλευση της εκκρεμοδικίας και το απαράδεκτο της μεταβολής του αιτήματος της αγωγής κατά το άρθρο 223.
Η αγωγή είναι ο θεμέλιος λίθος της αστικής δίκης. Η σωστή σύνταξη και κατάθεση της αγωγής αποτελεί κρίσιμο στάδιο για την έκβαση της υπόθεσης, καθώς καθορίζει το αντικείμενο της δικαστικής κρίσης. Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητο να ακολουθούνται οι διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και να παρέχονται όλα τα αναγκαία στοιχεία που θα επιτρέψουν στο δικαστήριο να εξετάσει και να κρίνει την υπόθεση με δίκαιο τρόπο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Νικόλαος Θ. Νίκας, Εγχειρίδιο Πολιτικής Δικονομίας, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2022.
