Της Γαρυφαλιάς Σόλια,
Το έναυσμα για τη δημιουργία αυτού του διεθνούς προτύπου ήταν η ταχεία αύξηση της κλίμακας και της πολυπλοκότητας της ανταλλαγής μηνυμάτων στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες κατά τη δεκαετία του 1990 με τη χρήση του ISO 15022. Το ISO 20022 στην πρώτη έκδοση του παρόντος διεθνούς προτύπου ως διάδοχο του ISO 15022 ως απάντηση σε αυτό το κίνητρο. Το ISO 20022 διευρύνει το πεδίο εφαρμογής από τις κινητές αξίες σε ολόκληρο τον κλάδο. Περιλαμβάνεται μέσα στα πέντε κορυφαία πρότυπα που στηρίζουν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα κι υποστηρίζουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κλάδου. Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 2004, αναγνωρίζεται ευρέως ως το πρότυπο του μέλλοντος, για τον τρόπο με τον οποίο δομούνται τα χρηματοοικονομικά μηνύματα κι αποτελεί βασικό εργαλείο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, υποστηρίζοντας τεχνολογίες όπως οι πλατφόρμες άμεσων πληρωμών. Χρησιμοποιείται από πλήθος χρηστών όπως μεσίτες, τράπεζες που παρέχουν υπηρεσίες κινητών αξιών κι άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.
Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και δέκα χρόνια μετά την έναρξη της οδηγίες υποβολής εκθέσεων, οι ρυθμιστικές αρχές σε παγκόσμιο επίπεδο διεξήγαγαν μια σημαντική αναθεώρηση των οδηγιών υποβολής εκθέσεων. Η υποβολή εκθέσεων σε αρχεία καταγραφής συναλλαγών η αποθήκευση δεδομένων για τις συναλλαγές παραγώγων. Αποτελεί μία από τις τρεις κεντρικές δεσμεύσεις που ανέλαβε η G20 στη σύνοδο κορυφής του Πίτσμπουργκ το 2009 μαζί με την υποχρεωτική χρήση κεντρικής εκκαθάρισης κι ηλεκτρονικής εκτέλεσης σε χρηματιστήρια ή ηλεκτρονικές πλατφόρμες, για την αύξηση της εποπτείας των εξωχρηματιστηριακών παραγώγων.
Η πρόοδος για την υλοποίηση των νομικών δεσμεύσεων σχετικά με την υποβολή εκθέσεων ήταν πολύ αργή. Ενώ καθημερινά παράγονταν τεράστιες ποσότητες δεδομένων, οι ανησυχίες για την ποιότητα των δεδομένων κι οι διαφορές στα δεδομένα που αναφέρονται μεταξύ των διαφόρων νομοθεσιών έχουν καταστήσει χρήσιμη τη συγκέντρωση δεδομένων σε παγκόσμιο επίπεδο, προϋπόθεση για τη παρακολούθηση του συστημικού κινδύνου, αποτελεί ακόμη μακρινό στόχο.
ISO 20022 και διακυβέρνηση
Η σημασία της συλλογής δεδομένων στη ρυθμιστική διαδικασία αυξάνεται σταθερά και συνεχίζει να αυξάνεται. Η αναφορά χρηματοοικονομικών συναλλαγών, εμπορικών δεδομένων κι αποτιμήσεων στις μέρες μας περιλαμβάνει ένα πολύ ευρύτερο σύνολο προϊόντων από τα παράγωγα, τα οποία αποτέλεσαν το επίκεντρο μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση. Η ψηφιοποίηση μετασχηματίζει ταχύτατα τον τρόπο λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών αγορών κι η ρυθμιστική διαδικασία εξελίσσεται μαζί της, θέτοντας σήμερα τα δεδομένα στο επίκεντρο της διαδικασίας αυτής. Το πρότυπο ISO έχει σκοπό να εξομαλύνει ολοένα και περισσότερο τον κίνδυνο σφαλμάτων.
Τα ίδια τα δεδομένα γίνονται καλύτερα και πιο πολύτιμα εάν αποτελούν μέρος των καθημερινών εργασιών των επιχειρήσεων. Εάν οι επιχειρήσεις που υποβάλλουν στοιχεία χρησιμοποιούν τα δεδομένα ως μέρος της τακτικής επεξεργασίας και των λειτουργιών τους. Με αυτόν τον τρόπο η ποιότητα των δεδομένων αυξάνεται.
Οι ρυθμιστικές αρχές αναγνωρίζουν δύο βασικές αλλαγές ως προς τα προαπαιτούμενα, σχετικά με τις νεότερες οδηγίες για την υποβολής εκθέσεων:
- Η πρώτη είναι η χρήση ενός κοινού συνόλου πεδίων δεδομένων κι αναγνωριστικών που έχουν συμφωνήσει οι ρυθμιστικές αρχές παγκοσμίως: τα κρίσιμα στοιχεία δεδομένων (CDE), το μοναδικό αναγνωριστικό προϊόντος (UPI) και το μοναδικό αναγνωριστικό συναλλαγών (UTI).
- Η δεύτερη παγκόσμια αλλαγή είναι η χρήση του ISO 20022 σε ολόκληρο τον κύκλο αναφοράς: από τα μέρη αναφοράς στα αρχεία καταγραφής συναλλαγών κι από τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών στις αντίστοιχες αρχές.
Η υποχρεωτική χρήση του ISO 20022 ως κοινού προτύπου ανταλλαγής μηνυμάτων εξαλείφει την ανάγκη για μεταφράσεις των δεδομένων κι αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς την τυποποίηση της διαδικασίας υποβολής εκθέσεων, ανεξάρτητα από τη δικαιοδοσία ή το χρησιμοποιούμενο αποθετήριο συναλλαγών.
Ο συνδυασμός της προσέγγισης μοντελοποίησης, του κεντρικού λεξικού και των κανόνων για τη δημιουργία των σχημάτων, σε συνδυασμό με το ισχυρό και παγκόσμιο πλαίσιο διακυβέρνησης που παρέχει το ISO, διαφοροποιούν το πρότυπο από άλλα βιομηχανικά πρότυπα, τα οποία συνήθως υποστηρίζονται από μια συγκεκριμένη ομάδα. Η διαδικασία διακυβέρνησης του ISO είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι ρυθμιστικές αρχές παγκοσμίως επέλεξαν το ISO 20022 για την εναρμόνιση των εμπορικών αναφορών.
Η διαδικασία του ISO είναι ανοικτή στους συμμετέχοντες στην αγορά για να παρέχουν ανατροφοδότηση, και στην πραγματικότητα η νέα δέσμη μηνυμάτων κανονιστικής αναφοράς πρέπει να λάβει τη σφραγίδα έγκρισης από την ομάδα αξιολόγησης τίτλων (Securities Evaluation Group), η οποία αποτελείται από εκπροσώπους των συμμετεχόντων στην αγορά, των παρόχων υποδομών αναφοράς και των ρυθμιστικών αρχών. Η διαδικασία αξιολόγησης των επικαιροποιημένων μηνυμάτων έχει ξεκινήσει τον Ιούνιο του 2022. Προκειμένου να δοθεί στον κλάδο επαρκής χρόνος για την εφαρμογή και τη δοκιμή των νέων μηνυμάτων για την κανονιστική υποβολή αναφορών, στόχος είναι να ολοκληρωθεί η διαδικασία επανεξέτασης του επικαιροποιημένου συνόλου μηνυμάτων πριν από το τέλος του 2022. Με αυτόν τον τρόπο, ο κλάδος είχε στη διάθεσή του όλο το 2023 για να εφαρμόσει τα νέα μηνύματα και να είναι έτοιμος για την έναρξη λειτουργίας μεταξύ Δεκεμβρίου 2023 και 1 Απριλίου 2024, με βάση τις τρέχουσες κανονιστικές προθεσμίες.
Πολλά έχουν αλλάξει από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και την έναρξη της κανονιστικής αναφοράς για τα παράγωγα το 2011. Οι αρχές σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για την τυποποίηση των απαιτήσεων δεδομένων σε όλες τις δικαιοδοσίες. Οι προσπάθειες αυτές υπόσχονται την επίτευξη καλύτερης ποιότητας δεδομένων σε επίπεδο δικαιοδοσίας και τη διευκόλυνση της συγκέντρωσης σε παγκόσμιο επίπεδο, παρέχοντας στις ρυθμιστικές αρχές καλύτερα εργαλεία και δεδομένα για την παρακολούθηση του συστημικού κινδύνου. Το ISO 20022 αποτελεί βασικό μέρος του αναθεωρημένου νομικού πλαισίου υποβολής εκθέσεων. Εάν εφαρμοστεί με επιτυχία, θα πρέπει να εξεταστεί έντονα ως λύση σε άλλες προσπάθειες κανονιστικής τυποποίησης.
Από την οπτική γωνία της ευρωπαϊκής αγοράς οι τράπεζες έχουν ξεκινήσει ήδη από το τον Νοέμβριο του 2022 να χρησιμοποιούν στοιχεία του ISO. Όμως η πλήρης εφαρμογή του ISO στην κλάδο της οικονομίας προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Νοέμβριο του 2025.
Το πρότυπο ISO 20022 έχει υιοθετηθεί από τις σημαντικότερες υποδομές της αγοράς (market infrastructures-MI) [3][5], όπως η Ευρωζώνη, η οποία το χρησιμοποιεί για τη μετάβασή της στον Ενιαίο Χώρο Πληρωμών σε Ευρώ (SEPA), η Ιαπωνία, η Depository Trust and Clearing Corporation (DTCC) των ΗΠΑ για εταιρικές πράξεις, το G3 της Σιγκαπούρης —μια νέα υπηρεσία ηλεκτρονικών πληρωμών για τράπεζες και πελάτες— και πολλοί άλλοι. Επιπλέον, το δίκτυο SWIFT, το οποίο είναι παγκόσμιος πάροχος ασφαλών υπηρεσιών χρηματοοικονομικών μηνυμάτων, χρησιμοποιεί το ISO 20022 στις λειτουργίες ανταλλαγής μηνυμάτων και πληρωμών επενδυτικών κεφαλαίων και διαθέτει ακόμα και δωρεάν εφαρμογή αναφοράς.
Αναλυτικότερα για την ευρωπαϊκή αγορά αποτελεί πρότυπο για μηνύματα κι επικοινωνία για όλους τους τύπους TARGET Services. Οι υπηρεσίες του TARGET βασίζονται στην ESMIG (Eurosystem Single Market Infrastructure Gateway) για την επικοινωνία με τους φορείς των υπηρεσιών του TARGET. Το ESMIG είναι το κοινό σημείο εισόδου για όλες τις αλληλεπιδράσεις με τις υποδομές και τις εφαρμογές του ευρωπαϊκού συστήματος αγορών (T2, T2S, TIPS, ECMS και πιθανές μελλοντικές υπηρεσίες). Επιτρέπει στους φορείς παροχής υπηρεσιών TARGET να συνδεθούν μέσω ενός ή περισσότερων NSPs (Network Service Providers είναι δύο ο πάροχος SIA-COLT και SWIFT).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Five things you didn’t know about global payments, 2020 διαθέσιμο εδώ
- ISO 20022-1:2013 Financial services — Universal financial industry message scheme — Part 1: Metamodel, διαθέσιμο εδώ
- Streamlining the financial industry with ISO 20022, 2014, διαθέσιμο εδώ
- ISO 20022 and Regulatory Reporting, Karel Engelen, 2022, διαθέσιμο εδώ
