Της Εύης Κατέλα,
Πορτογαλία, Απρίλης του 1974: Η χώρα ήταν βυθισμένη σε ένα πολυετές απολυταρχικό καθεστώς (με χρονική διάρκεια 44 χρόνια), στο οποίο είχε αρχίσει να «νοσεί» οικονομικά. Η δυσαρέσκεια για την παρουσία της Πορτογαλίας στην Αφρική, η ύπαρξη της οποίας είχε αποικιοκρατικό χαρακτήρα, ήταν έκδηλη και οι πολίτες ζητούσαν να απαλλαχτούν από μία δικτατορία που τους είχε εξαθλιώσει πλήρως. Οι λόγοι αυτοί αποτέλεσαν την κινητήρια δύναμη για τον ξεσηκωμό απέναντι στο καθεστώς, όπου οδήγησε στην περίφημη «Επανάσταση των Γαρυφάλλων». Η επανάσταση αυτή, που στα πορτογαλικά είναι γνωστή ως “Revolucao dos Cravos”, έλαβε μέρος στις 25 Απριλίου του 1974.
Έως και το έτος 1926, το πολιτικό σκηνικό της Πορτογαλίας, θα λέγαμε ότι χαρακτηριζόταν από έναν δημοκρατικό χαρακτήρα, ο οποίος ήταν αρκετά ευμετάβλητος. Η χώρα βίωνε μία δύσκολη περίοδο υψηλού πληθωρισμού. Τα μέγιστα προβλήματα που ταλάνιζαν την ισορροπία της ήταν ότι κουβαλούσε ένα δημόσιο χρέος και ότι η οικονομική ανάπτυξη βρισκόταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Οι δυσμενείς αυτές συνθήκες δημιούργησαν τα «θεμέλια» για την εδραίωση της δικτατορίας του António de Oliveira Salazar. Πρόκειται για μία απολυταρχική κυβέρνηση με το όνομα «Νέο Κράτος». Η δικτατορία επιβίωσε για σαράντα οκτώ χρόνια, με μόνο μία αλλαγή στην ηγεσία καθώς ο Salazar υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο το 1968 και την εξουσία ανέλαβε από εδώ και έπειτα ο Marselo Caetano, έως το 1974. Η ανατροπή και το τέλος της δικτατορίας ήλθαν με την περίφημη και ξακουστή «Επανάσταση των Γαρυφάλλων», όπου συμμετείχαν οι αριστερές και δημοκρατικές δυνάμεις της Πορτογαλίας, με κύριο υπεύθυνο το «Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων» ή το «Κίνημα των Λοχαγών», όπως αλλιώς ονομαζόταν.
Το βράδυ της 24ης Απριλίου του 1974, ο κρατικός ραδιοφωνικός σταθμός έστελνε τα πρώτα κύματα της εξέγερσης κατά του καθεστώτος. Συνθήματα για την αφύπνιση του λαού αποτέλεσαν δύο τραγούδια και συγκεκριμένα, το “E depois do adeus” (Μετά το Αντίο) του Paulo de Carvalho και το τραγούδι “Grandola, Vila Morena” (Grandola μεταφράζεται ως «μελαψή πόλη») του αντιστασιακού τραγουδιστή και ακτιβιστή, Zeca Afonso. Ο João Paulo Diniz, εκτελώντας την παρουσίαση στον ραδιοφωνικό σταθμό, κατάφερε να πείσει το Rádio Renascença να προγραμματίσει να ακουστούν τα τραγούδια στο κοινό, ανάμεσα στις 12 π.μ. και στην 1 π.μ., το ξημέρωμα. Όταν οι πολίτες έλαβαν το μήνυμα, ξεχύθηκαν στους δρόμους της Λισαβόνας και έδωσαν τη δική τους «θωρυβώδη» απάντηση στην επανάσταση. Η μέρα της 25ης Απριλίου βρήκε τη Λισαβόνα κατακόκκινη, όχι όμως από αίματα πολλαπλών θυμάτων όπως θα προβλεπόταν μετά από μία τέτοια τεραστίων διαστάσεων εξέγερση (παρόλο που η «δραματική» λίστα των νεκρών, φαίνεται πως δεν ξεπερνούσε συνολικά τα τέσσερα άτομα) αλλά αντιθέτως, από κόκκινα γαρύφαλλα, τα οποία τοποθετήθηκαν στις κάννες των όπλων, μετά από προτροπή του λαού, ώστε να επιτευχθεί η ένωση και η ειρήνη.
Έπειτα από το πέρασμα μισού αιώνα, η Πορτογαλία «απολαμβάνει» το πολίτευμα της δημοκρατίας και δρα ειρηνικά, σε αντίθεση με άλλα κράτη, τα οποία συνεχίζουν, ακόμη και τη σήμερον εποχή, να λύνουν τις διαφορές τους μέσα σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο εμπόλεμης ζώνης, σκορπώντας τον θάνατο. Σε κάθε ρομαντικό και φιλειρηνιστή πολίτη του κόσμου, αφιερώνουμε ένα κόκκινο γαρύφαλλο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Επανάσταση των Γαρυφάλλων: Το τραγούδι που πυροδότησε την επανάσταση στην Πορτογαλία, cnn.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Η Επανάσταση των Γαρυφάλλων, sansimera.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Πενήντα χρόνια από την «Επανάσταση των Γαρυφάλλων», efsyn.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Πορτογαλία 1974:« Η επανάσταση των γαρυφάλλων», imerodromos.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Σαν σήμερα ξεκίνησε στην Πορτογαλία η Επανάσταση των Γαρυφάλλων, left.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Εξ΄ αφορμής: «Η επανάσταση των γαρυφάλλων», YouTube.com, Διαθέσιμο εδώ
- Zeca Afonso – Grândola, Vila Morena, YouTube.com, Διαθέσιμο εδώ
