Της Κωνσταντίνας Θέου,
Η ισοτρετινοΐνη είναι ένα συνταγογραφούμενο ρετινοειδές φάρμακο, που επηρεάζει τους σμηγματογόνους αδένες και χορηγείται στοματικά. Συνήθως χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της σοβαρής (κυστικής) ακμής, όταν καμία άλλη θεραπεία δεν έχει αποβεί αποτελεσματική, ενώ μπορεί να χορηγηθεί και σ’ άλλες δερματικές ασθένειες, ακόμα και σε κάποιες περιπτώσεις καρκίνου. Παρόλο που το συγκεκριμένο φάρμακο φαίνεται να καθιστά την πιο αποτελεσματική θεραπεία καταπολέμησης της ακμής (ενός προβλήματος που απασχολεί αρκετά μεγάλο μέρος του εφηβικού πληθυσμού), γιατί οι γιατροί δε χορηγούν σ’ όλους ισοτρετινοΐνη, έτσι ώστε να τους απαλλάξουν από το χρόνιο αυτό πρόβλημα;
Αδιαμφισβήτητα, η ισοτρετινοΐνη παρέχει σημαντικά οφέλη στον ασθενή. Αρχικά, είναι εύκολη στην πρόσληψη από τον ασθενή, αφού βρίσκεται σε μορφή χαπιού (ποσότητα: 0,5-1mg την ημέρα), ενώ ο ρόλος της είναι να περιορίζει το σμήγμα (το οποίο αποφράσσει τους πόρους και δημιουργεί τα λεγόμενα «σπυράκια»). Ωστόσο, παρά τα οφέλη κατά την περίοδο θεραπείας, έχει καταγραφεί πλήθος παρενεργειών, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν τόσο τη σωματική, όσο και την ψυχική υγεία του ασθενούς. Αυτές περιλαμβάνουν:
- Αλλεργικές αντιδράσεις (δερματικά εξανθήματα, φαγούρα, κνίδωση, πρήξιμο στο πρόσωπο, στα χείλη, στη γλώσσα ή στον λαιμό),
- Διαταραχές στην όραση, όπως θολή όραση ή ακόμα και τύφλωση,
- Απώλεια ακοής, αίσθηση «κουδουνίσματος» στα αυτιά,
- Ενδοκρανιακή υπέρταση (σοβαροί πονοκέφαλοι, θολή όραση, ναυτία, έμετος),
- Τραυματισμός του ήπατος (κοιλιακό άλγος στο άνω δεξιό τεταρτημόριο, απώλεια όρεξης, ναυτία, ανοιχτόχρωμα κόπρανα, σκούρα κίτρινα ή καφέ ούρα, ωχρή επιδερμίδα ή μάτια, ασυνήθιστη αδυναμία ή εξάντληση),
- Αλλαγές στη διάθεση ή τη συμπεριφορά (άγχος, ανησυχία, σύγχυση, παραισθήσεις, ευερεθιστότητα, εχθρότητα, αυτοκτονικές τάσεις, απαισιοδοξία, αισθήματα κατάθλιψης),
- Παγκρεατίτιδα (σοβαρό στομαχικό άλγος, που εξαπλώνεται στην πλάτη ή εντείνεται μετά το φαγητό ή όταν ο ασθενής το αγγίζει, πυρετός, ναυτία, εμετός),
- Ερυθρότητα, χαρακτηριστικές «φουσκάλες», «ξεφλούδισμα» ή απώλεια της επιδερμίδας, συμπεριλαμβανομένου του εσωτερικού της στοματικής κοιλότητας,
- Στομαχικός πόνος, αιμορραγία από το ορθό, σοβαρή διάρροια,
- Ξηρότητα ή ερεθισμός στα μάτια, τα χείλη, τη στοματική κοιλότητα ή τη μύτη (συχνότητα 90%),
- Αρθρικός πόνος,
- Μυϊκός πόνος,
- Ναυτία,
- Ρινορραγία,
- Αλλαγές στα νύχια,
- Καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων,
- Πρησμένα ούλα ή ούλα που αιμορραγούν,
- Απώλεια μαλλιών ή απρόσμενη ανάπτυξη του τριχωτού,
- Ιδρώτας,
- Εξάψεις,
- Αλλαγές στη φωνή,
- Πόνος στο στήθος,
- Δυσκαταποσία,
- Δύσπνοια,
- Λιποθυμικές τάσεις,
- Επιληπτικές κρίσεις.
Λόγω των πολυάριθμων ανεπιθύμητων παρενεργειών, που τυχόν να κληθούν να αντιμετωπίσουν οι ασθενείς, οι υπεύθυνοι ιατροί πρέπει να εξασφαλίσουν ότι το ιστορικό των ασθενών πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, προτού χορηγήσουν ισοτρετινοΐνη. Έτσι, ελέγχουν την ύπαρξη:
- Ανορεξίας,
- Άσθματος,
- Κατάθλιψης,
- Διαβήτη,
- Καρδιοπάθειας,
- Υψηλής χοληστερόλης,
- Φλεγμονής του εντέρου,
- Ηπατικής ασθένειας,
- Ψυχικής ασθένειας,
- Οστεοπόρωσης,
- Αυτοκτονικών τάσεων,
- Αλλεργιών στην ισοτρετινοΐνη, στη βιταμίνη Α ή σε άλλα συστατικά,
- Εγκυμοσύνης ή προσπάθειας για εγκυμοσύνη (υπάρχει κίνδυνος τοξικότητας του φαρμάκου για το έμβρυο),
- Θηλασμού,
- Ασθένειας που επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως ο ιός HIV, το AIDS, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωρίαση και άλλες.
Γενικότερα, παράγοντες που αντιδρούν με την ισοτρετινοΐνη αποτελούν:
- Βιταμίνες και άλλα συμπληρώματα, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης Α,
- Αλκοόλ,
- Υπεροξείδιο του βενζοϋλίου, σαλικυλικό οξύ ή άλλες ουσίες, που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της ακμής,
- Θεραπείες για επιληψία,
- Θεραπείες που καθιστούν τον ασθενή ευαίσθητο στην ηλιακή ακτινοβολία,
- Αντισυλληπτικά,
- Ορλιστάτη (χρησιμοποιείται στη θεραπεία της παχυσαρκίας),
- Το φυτό κοινώς γνωστό ως «Βάλσαμο» (χρησιμοποιείται στη θεραπεία της κατάθλιψης),
- Θεραπείες στεροειδών, όπως η πρεδνισόνη ή η κορτιζόνη,
- Αντιβιοτικά τετρακυκλινών, όπως η δοξυκυκλίνη και η τετρακυκλίνη,
- Βαρφαρίνη (αντιπηκτική δράση).
Συμπερασματικά, γίνεται αντιληπτό πως, παρά την αποτελεσματικότητα της μεθόδου χορήγησης ισοτρετινοΐνης σε άτομα που έρχονται αντιμέτωπα με προβλήματα ακμής, οι κίνδυνοι από τις παρενέργειες (η εμφάνιση των οποίων είναι απαραίτητο να ελέγχεται από τον ιατρό, που χορηγεί το προαναφερθέν φάρμακο), μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την υγεία των ασθενών σε ποικίλους τομείς. Γι’ αυτό και η συγκεκριμένη θεραπεία εφαρμόζεται μόνο σε περίπτωση που καμία άλλη θεραπεία κατά της ακμής δεν έχει αποβεί αποτελεσματική. Έτσι, όταν αυτή εφαρμόζεται, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και συνεχής παρακολούθηση, γεγονός το οποίο επιτυγχάνεται με την ορθή συνεργασία ιατρού και ασθενούς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Isotretinoin, ncbi.nlm.nih.gov, διαθέσιμο εδώ
- Isotretinoin: Benefits and risks, aad.org, διαθέσιμο εδώ
- Isotretinoin Capsules, my.clevelandclinic.org, διαθέσιμο εδώ
- Isotretinoin, medlineplus.gov, διαθέσιμο εδώ
