Του Γιώργου Γκέργκη,
Η ψυχική υγεία των παιδιών είναι ένα θέμα που απασχολεί βαθιά κάθε γονέα. Όταν το παιδί δείχνει να δυσκολεύεται με έντονα συναισθήματα, συμπεριφορές που επηρεάζουν την καθημερινότητά του, ή όταν φαίνεται να μην μπορεί να χαρεί τη ζωή του, όπως τα υπόλοιπα παιδιά, αρχίζουμε να ανησυχούμε και να αναζητούμε λύσεις.
Η φαρμακευτική αγωγή για ψυχολογικές δυσκολίες στα παιδιά μπορεί να φαίνεται αρχικά σαν μια δύσκολη ή ακόμα και τρομακτική επιλογή. Όμως, πολλές φορές είναι αυτή η βοήθεια που χρειάζονται για να μπορέσουν να ανακτήσουν τη χαρά και την ηρεμία τους. Σε αυτό το άρθρο, θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε πότε είναι κατάλληλη η χορήγηση ψυχοφαρμάκων σε παιδιά, ποιες είναι οι ωφέλειες και πώς μπορούν οι γονείς να στηρίξουν τα παιδιά τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Πότε χρειάζεται η χορήγηση φαρμάκων;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν στην ανάγκη χορήγησης φαρμάκων σε ένα παιδί. Αυτοί περιλαμβάνουν:
- Συναισθηματικές ή Συμπεριφορικές Δυσκολίες: Παιδιά που βιώνουν έντονα συναισθηματικά προβλήματα, όπως η κατάθλιψη ή το άγχος, μπορεί να χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή. Αυτές οι καταστάσεις μπορούν να εκδηλωθούν με συμπτώματα όπως η απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες, η συνεχής ανησυχία ή η αδυναμία να απολαύσουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες.
- Νευροαναπτυξιακές Διαταραχές: Σε περιπτώσεις διαταραχών όπως η ΔΕΠ-Υ, τα συμπτώματα μπορεί να είναι τόσο έντονα που να επηρεάζουν την εκπαιδευτική επίδοση και τις σχέσεις με τους συνομηλίκους. Τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες στη συγκέντρωση, την οργάνωση ή τον έλεγχο των παρορμήσεών τους μπορεί να ωφεληθούν από φαρμακευτική αγωγή που θα τους βοηθήσει να διαχειριστούν καλύτερα αυτά τα συμπτώματα και να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους.
- Διαταραχές Σωματοποίησης: Παιδιά που παρουσιάζουν σωματικά συμπτώματα, τα οποία δεν έχουν ιατρική εξήγηση, συχνά αντιμετωπίζουν ψυχολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής τους. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να εκδηλώνονται ως πόνοι, ναυτία ή άλλες σωματικές αντιδράσεις που δυσχεραίνουν τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες όπως το σχολείο ή οι κοινωνικές επαφές.
Πώς λαμβάνεται η απόφαση για χορήγηση φαρμάκων;
Η απόφαση για χορήγηση φαρμάκων γίνεται από έναν εξειδικευμένο παιδοψυχίατρο, λαμβάνοντας υπόψη τα συμπτώματα, το ιστορικό του παιδιού και τις ανάγκες του. Συνήθως, πριν αποφασιστεί η χορήγηση φαρμάκων, πραγματοποιείται αξιολόγηση που μπορεί να περιλαμβάνει συναντήσεις με το παιδί, τους γονείς και, σε κάποιες περιπτώσεις, με τους δασκάλους του παιδιού, για να υπάρχει πλήρης εικόνα των συμπτωμάτων.
Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από τις ανάγκες του παιδιού και τη φύση της διαταραχής. Συνήθως, η χορήγηση φαρμάκων συνδυάζεται με ψυχοθεραπεία, ώστε το παιδί να αναπτύξει δεξιότητες για την αντιμετώπιση των δυσκολιών του. Σε πολλές περιπτώσεις, η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες έως και χρόνια, ανάλογα με την ανταπόκριση του παιδιού.
Τύποι φαρμάκων για παιδιά
Η φαρμακοθεραπεία περιλαμβάνει διάφορα είδη φαρμάκων, τα οποία επιλέγονται με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες του παιδιού:
Αντικαταθλιπτικά Φάρμακα: Αυτά χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του άγχους. Μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να νιώσουν πιο σταθερά συναισθηματικά και να αντιμετωπίσουν αρνητικές σκέψεις.
Αντιψυχωσικά Φάρμακα: Χρησιμοποιούνται σε σοβαρές ψυχικές διαταραχές για τη σταθεροποίηση της διάθεσης και τη μείωση των συμπτωμάτων, όπως παραληρητικές ιδέες ή σημαντικές αλλαγές στη διάθεση.
Διεγερτικά και Μη Διεγερτικά Φάρμακα: Συνήθως χορηγούνται σε παιδιά με ΔΕΠ-Υ για να βελτιώσουν την προσοχή, τη συγκέντρωση και τη συνολική λειτουργικότητα. Τα διεγερτικά είναι η πιο κοινή κατηγορία, αλλά υπάρχουν και μη διεγερτικές επιλογές για παιδιά που δεν ανταποκρίνονται καλά στα πρώτα.
Φάρμακα κατά του Άγχους: Αυτά προσφέρουν άμεση ανακούφιση από το άγχος και βοηθούν στη μείωση των έντονων συναισθημάτων ανησυχίας.
Φάρμακα για Ψυχοσωματικές Διαταραχές: Αυτά τα φάρμακα βοηθούν στην ανακούφιση των σωματικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με ψυχολογικές διαταραχές, όπως οι ανεξήγητοι πόνοι ή η ναυτία.
Πότε δεν είναι απαραίτητη η χορήγηση φαρμάκων;
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική χωρίς την ανάγκη φαρμάκων. Συχνά, οι ειδικοί προτείνουν να δοκιμάζονται πρώτα πιο ήπιες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), προτού εξεταστεί η επιλογή των φαρμάκων. Ειδικά όταν τα συμπτώματα είναι ήπια, μπορεί να είναι προτιμητέο να δοθεί χρόνος για να δούμε πώς αντιδρά το παιδί σε μη φαρμακευτικές θεραπείες.
Καθησυχαστικές σκέψεις και συμβουλές για τους γονείς
Είναι απολύτως φυσιολογικό οι γονείς να ανησυχούν για τη χορήγηση φαρμάκων στο παιδί τους, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τη διαχείριση ψυχολογικών δυσκολιών. Όμως, υπάρχουν πολλές επιστημονικές έρευνες που υποστηρίζουν ότι, όταν η χορήγηση γίνεται με τη σωστή καθοδήγηση και παρακολούθηση, τα φάρμακα μπορούν να αποτελέσουν έναν ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του παιδιού.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, το 70-80% των παιδιών με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση στα συμπτώματά τους. Οι ειδικοί σημειώνουν ότι τα φάρμακα, όταν χορηγούνται σωστά, μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να εστιάζουν καλύτερα, να έχουν μεγαλύτερη συναισθηματική σταθερότητα και να συμμετέχουν περισσότερο στις καθημερινές δραστηριότητες.
Είναι, λοιπόν, σημαντικό οι γονείς να θυμούνται ότι τα φάρμακα είναι μια προσωρινή υποστήριξη, που μπορεί να βοηθήσει το παιδί να σταθεροποιηθεί και να νιώσει καλύτερα, μέχρι να μπορέσει να αναπτύξει τις δικές του δεξιότητες διαχείρισης. Σε πολλές περιπτώσεις, η χορήγηση φαρμάκων δεν είναι κάτι που θα διαρκέσει για πάντα. Αντίθετα, σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις, μπορεί να αποτελέσει ένα κρίσιμο βήμα για να επιτευχθεί η ψυχική ευημερία και αυτοπεποίθηση του παιδιού.
Για να νιώσετε πλήρως ενημερωμένοι, είναι σημαντικό να ρωτήσετε τον γιατρό σχετικά με τα οφέλη και τις παρενέργειες του φαρμάκου, τη διάρκεια της αγωγής και τον τρόπο παρακολούθησης της προόδου του παιδιού. Η επικοινωνία με τον παιδοψυχίατρο θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τη θεραπεία και να στηρίξετε το παιδί σας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Συμπερασματικά, η χορήγηση ψυχοφαρμάκων σε παιδιά μπορεί να είναι ένα σημαντικό βήμα στην πορεία προς την ψυχική ευημερία. Με την κατάλληλη καθοδήγηση και στήριξη από επαγγελματίες υγείας, τα φάρμακα μπορούν να προσφέρουν τα απαραίτητα εργαλεία για να ξεπεράσουν τις προκλήσεις και να επανακαθορίσουν την καθημερινότητά τους. Η διαδικασία αυτή δεν είναι απλώς μια θεραπεία, αλλά μια ευκαιρία για τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες, αυτοπεποίθηση και ικανότητες που θα τους συντροφεύουν σε όλη τους τη ζωή.
Οι γονείς, με την ανοιχτή επικοινωνία και την ενημέρωση, μπορούν να γίνουν πολύτιμοι σύμμαχοι στη διαδικασία αυτή, δημιουργώντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον γεμάτο κατανόηση και αγάπη. Με αισιοδοξία και πίστη στις δυνατότητές τους, τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν έναν κόσμο γεμάτο ευκαιρίες και να προχωρήσουν με ελπίδα και θάρρος προς το μέλλον.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Beate Oerbeck, Kristin Romvig Overgaard, Vidar Hjellvik, Lars Lien και Jørgen G Bramness, The Use of Antidepressants, Antipsychotics, and Stimulants in Youth Residential Care, Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology, 2021, διαθέσιμο εδώ
- Anita Thapar, Olga Eyre, Vikram Patel, David Brent, Depression in young people, Elsevier Ltd, 2022, διαθέσιμο εδώ
- Venturo-Conerly, Katherine E.,Fitzpatrick, Olivia M.,Horn, Rachel L.,Ugueto, Ana M.,Weisz, John R., Effectiveness of youth psychotherapy delivered remotely: A meta-analysis, APA PsycNet, 2022, διαθέσιμο εδώ
- Mariken Dinnissen, Andrea Dietrich, Judith H. van der Molen, Anne M. Verhallen, Ynske Buiteveld, Suzanne Jongejan, Pieter W. Troost, Jan K. Buitelaar, Pieter J. Hoekstra & Barbara J. van den Hoofdakker, Prescribing antipsychotics in child and adolescent psychiatry: guideline adherence, European Child & Adolescent Psychiatry, 2020, διαθέσιμο εδώ
