Του Κωνσταντίνου Αρβανίτη,
Τα σαρκώματα είναι σπάνιοι καρκίνοι που αναπτύσσονται στα οστά και τους μαλακούς ιστούς, συμπεριλαμβανομένου του λίπους, των μυών, των αιμοφόρων αγγείων, των νεύρων, των βαθιών ιστών του δέρματος και των ινωδών ιστών. Τα σαρκώματα κατηγοριοποιούνται ως σαρκώματα μαλακών ιστών ή ως σαρκώματα οστών, ανάλογα με το πού αναπτύσσονται στο σώμα. Το σάρκωμα στα οστά είναι πιο συχνό στα παιδιά, ενώ το σάρκωμα των μαλακών ιστών είναι πιο συχνό στους ενήλικες. Τα σαρκώματα μαλακών ιστών προέρχονται από τους μαλακούς ιστούς του σώματος και εντοπίζονται συχνότερα στα χέρια, τα πόδια, το στήθος ή την κοιλιά. Ένας τέτοιου τύπου καρκίνος είναι και το σάρκωμα Kaposi, με το οποίο θα ασχοληθούμε στη συνέχεια.
Τι είναι το σάρκωμα Kaposi και ποιες οι μορφές του;
Το σάρκωμα Kaposi (Kaposi Sarcoma-KS) είναι ένας χαμηλού βαθμού αγγειακός όγκος που προκαλείται από λοίμωξη από ερπητοϊό σαρκώματος Kaposi (Kaposi’s sarcoma-associated herpesvirus-KSHV), ο οποίος ονομάζεται και ανθρώπινος ερπητοϊός 8 (Human gammaherpesvirus 8-HHV8). Οι βλάβες του σαρκώματος Kaposi εμφανίζονται κυρίως σε βλεννογονοδερματικές θέσεις, αλλά μπορεί να αφορούν όλα τα όργανα και τις ανατομικές θέσεις. Οι αναγνωρισμένες επιδημιολογικές-κλινικές μορφές του σαρκώματος Kaposi περιλαμβάνουν το κλασσικό, το αφρικανικό (ή ενδημικό), το σχετιζόμενο με το AIDS (ή επιδημικό) και το ιατρογενές σάρκωμα. Ας δούμε, λοιπόν, ξεχωριστά και αναλυτικά τι περιλαμβάνει κάθε ένα από τα είδη του επικίνδυνου αυτού καρκίνου του δέρματος.
Διάγνωση της ασθένειας
Όπως πιθανότατα έχει γίνει ήδη αντιληπτό, πρόκειται για μια σοβαρή ασθένεια, η έγκυρη διάγνωση της οποίας είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία για τη θεραπεία και την αποκατάσταση των ασθενών. Η πολύπλοκη φύση της ασθένειας μαρτυρά ότι και η διάγνωση δε θα είναι μια εύκολη διαδικασία και ότι δεν θα γίνεται με κάποιον πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Άραγε, πώς μπορούν οι επαγγελματίες υγείας να εντοπίσουν την ύπαρξη του σαρκώματος σε κάποιο άτομο που φαίνεται να παρουσιάζει αυτήν την κλινική εικόνα;
Οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης χρησιμοποιούν πολλές διαφορετικές εξετάσεις για τη διάγνωση του σαρκώματος Kaposi. Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:
Έτσι, ο συνδυασμός κάποιων από αυτές τις εξετάσεις μπορεί να δώσει στους γιατρούς μια καθαρή εικόνα της κατάστασης του ασθενούς με αποτέλεσμα να μπορούν με σιγουριά να διαπιστώσουν εάν τελικά το άτομο πάσχει από σάρκωμα Kaposi ή όχι.
Τύποι σαρκώματος
- Κλασσικό σάρκωμα Kaposi
Το κλασικό KS εμφανίζεται συχνότερα σε ηλικιωμένους άντρες με καταγωγή από τη Μεσόγειο ή την Κεντρική/Ανατολική Ευρώπη, στους οποίους τα εξανθήματα εμφανίζονται συνήθως στα άκρα και κυρίως στα κάτω άκρα. Το κλασσικό KS χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση μωβ, κοκκινωπών, μπλε, σκούρων καφέ ή μαύρων κηλίδων, πλακών (δηλαδή βλατίδων με διάμετρο μεγαλύτερη του ενός εκατοστού) και οζιδίων στο δέρμα. Οι οζώδεις βλάβες μπορεί να υφίστανται σήψη και να αιμορραγούν εύκολα. Τα εξανθήματα κυμαίνονται σε μέγεθος από πολύ μικρά έως αρκετά εκατοστά σε διάμετρο και μπορούν να παραμείνουν αμετάβλητα για μήνες έως χρόνια ή να αναπτυχθούν γρήγορα μέσα σε λίγες εβδομάδες και να εξαπλωθούν.
- Αφρικανικό (ενδημικό) σάρκωμα Kaposi
Ονομάζεται έτσι επειδή εμφανίζεται κυρίως σε νεαρούς άνδρες που κατοικούν στην ισημερινή Αφρική. Το ενδημικό KS εμφανίζεται γενικά σε δύο ηλικιακές ομάδες: σε παιδιά με ηλικία που κυμαίνεται από 4 έως 9 έτη, όπου η αναλογία αγοριών και κοριτσιών που εμφανίζουν την ασθένεια είναι σχεδόν ένα προς ένα και σε ενήλικες, όπου παρατηρούνται υψηλότερα ποσοστά εμφάνισης στον ανδρικό πληθυσμό. Μπορεί να ακολουθήσει επιθετική κλινική πορεία με ελκώδεις δερματικές βλάβες, με διήθηση μαλακών ιστών ή ακόμη και με προσβολή των οστών ή των σπλάχνων. Παρουσιάζεται με εξανθήματα που συγκεντρώνονται στα κάτω άκρα, όπως συμβαίνει και στον κλασσικό τύπο, προκαλώντας δυνητικά αίσθημα κνησμού ή καψίματος.
- Σχετιζόμενο με το AIDS (επιδημικό) σάρκωμα Kaposi
Όπως το ίδιο το όνομα του τύπου αυτού μαρτυρά, εμφανίζεται σε ασθενείς που πάσχουν από AIDS, δηλαδή σε ασθενείς που έχουν προσβληθεί από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοεπάρκειας (Human Immunodeficiency Virus-HIV). Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζεται σε ασθενείς που δεν λαμβάνουν υψηλής δραστικότητας αντιρετροϊκή θεραπεία (HAART). Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει διάχυτη προσβολή του δέρματος και των εσωτερικών οργάνων, δηλαδή παρουσίαση κηλίδων στις περιοχές αυτές.
- Ιατρογενές σάρκωμα Kaposi
Το ιατρογενές σάρκωμα Kaposi εμφανίζεται σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς (συνήθως πρόκειται για άτομα που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα μετά από μεταμόσχευση οργάνου ή μυελού των οστών) οποιασδήποτε ηλικίας και προκαλεί προσβολή του δέρματος και του βλεννογόνου, ενώ μπορεί να διαδοθεί και σε διάφορα όργανα.
Πώς αντιμετωπίζεται το σάρκωμα Kaposi;
Όπως η διάγνωση, έτσι και η θεραπεία της ασθένειας είναι αρκετά πολύπλοκη και εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες. Συγκεκριμένα, ο τύπος του σαρκώματος Kaposi, ο αριθμός και η θέση των εξανθημάτων και η γενικότερη κατάσταση της υγείας ενός ατόμου είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες τους οποίους λαμβάνει υπόψη ένας γιατρός για να σχεδιάσει μια στοχευμένη θεραπεία για ένα άτομο που νοσεί.
Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει σάρκωμα Kaposi που σχετίζεται με το AIDS, οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να χρησιμοποιήσουν εξαιρετικά ενεργή αντιρετροϊκή θεραπεία (HAART). Εάν από την άλλη κάποιος παρουσιάζει ιατρογενές σάρκωμα Kaposi, ο γιατρός μπορεί να μειώσει ή να αλλάξει τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Άλλες θεραπείες μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Ακτινοθεραπεία
- Χημειοθεραπεία
- Χειρουργείο
- Κρυοθεραπεία
- Διάφορα άλλα φάρμακα (πχ για μείωση του κνησμού)
Ανακεφαλαιώνοντας, το σάρκωμα Kaposi είναι ένας σοβαρός τύπος καρκίνου που προσβάλλει όλες τις ηλικίες. Η έντονη κλινική εικόνα συχνά θορυβεί τους ασθενείς οι οποίοι άλλοτε επισκέπτονται γρήγορα κάποιον γιατρό και άλλοτε αμελούν τη σοβαρότητα της κατάστασης και πιστεύουν ότι τα εξανθήματα θα υποχωρήσουν από μόνα τους –ενίοτε προσθέτοντας κάποια αλοιφή που εκείνοι θεωρούν κατάλληλη– καθυστερώντας, έτσι, τη διάγνωση και δυσχεραίνοντας τη θεραπεία της ασθένειας. Η απάντηση σχετικά με το ποια ενέργεια είναι σωστή είναι κάτι παραπάνω από σαφής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Oana Radu and Liron Pantanowitz: Kaposi sarcoma, διαθέσιμο εδώ
- Σάρκωμα: Τι συμπτώματα και θεραπεία έχει ο καρκίνος στα οστά και στους μαλακούς ιστούς, διαθέσιμο εδώ
- Classic Kaposi sarcoma: Clinical features, staging, diagnosis, and treatment, διαθέσιμο εδώ
- Endemic Kaposi’s Sarcoma, διαθέσιμο εδώ
