Του Ορέστη Παπαδημητρίου,
Με την υπογραφή της Ειρήνης του Σέγκεντ, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1444, πολλοί πολιτικοί στην οθωμανική πρωτεύουσα νόμιζαν ότι η δαπανηρή και αιματηρή σύγκρουση με την Ουγγαρία του περασμένου έτους, είχε επιτέλους ολοκληρωθεί. Μια σταθερή ειρήνη επικρατούσε στα Βαλκάνια, καθώς είχε επανιδρυθεί ένα ανεξάρτητο και ουδέτερο «κράτος» με τη μορφή της Σερβίας και οι ανταλλαγές αιχμαλώτων συνέχιζαν μεταξύ Βουδαπέστης και Αδριανούπολης. Ένα δεκαετές εκεχειρητήριο είχε επίσης καθιερωθεί μεταξύ των δύο πλευρών, γεγονός που δημιουργούσε την ψευδαίσθηση ότι οι πόλεμοι των τελευταίων ετών είχαν πράγματι ολοκληρωθεί για τα καλά.
Ομοίως, η ειρήνη με την Καραμανία, εξασφαλίστηκε τον Αύγουστο, με το τίμημα της παράδοσης των παραμεθόριων πόλεων, Ακσεχίρ και Μπέισεχιρ, πίσω στον Μπέη του Ικόνιου (κεντρική Τουρκία, στο δυτικό άκρο του οροπεδίου της Μικράς Ασίας). Η ειρήνη στα δυτικά και τα ανατολικά είχε εξασφαλιστεί. Τώρα που ηγείτο μιας κυβέρνησης εν καιρώ ειρήνης, ο Σουλτάνος Μουράτ Β΄, άρχισε να εξετάζει το μέλλον της αυτοκρατορικής του δυναστείας και του Σουλτανάτου του. Οι τελευταίοι 12 μήνες ήταν προσωπικά τραγικοί, αλλά και στρατιωτικά καταστροφικοί για τον Σουλτάνο των Οθωμανών. Εκτός από τις μεγάλες στρατιωτικές ήττες του 1443 και τη ταπεινωτική ειρηνευτική διευθέτηση του 1444, είχε χάσει και τον αγαπημένο του γιο και διάδοχο Sehzade Aladdin, σε ατύχημα ιππασίας στην Ανατολία. Ενώ ο αγαπημένος του γιος θάβονταν στην Προύσα, ο Μουράτ κάλεσε τον μοναδικό εν ζωή γιο του, Sehzade Mehmed, να φύγει από την επαρχία της Αμάσειας (νότια της Σαμψούντας, και η πατρίδα του αρχαίου Έλληνα γεωγράφου Στράβωνα), όπου ήταν κυβερνήτης και να μεταβεί άμεσα στην οθωμανική πρωτεύουσα.
Με τη σταθερή ειρήνη στην Ευρώπη εξασφαλισμένη, ο Σουλτάνος των Οθωμανών επιθυμούσε να παραιτηθεί από τον θρόνο του υπέρ του 12χρονου γιου του και να αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή. Οι πόλεμοι και οι πολιτικοί αγώνες των τελευταίων 23 ετών, είχαν αφήσει τον Μουράτ πνευματικά εξαντλημένο. Πολλοί στην οθωμανική αυλή, αρχικά αντιτάχθηκαν στα σχέδια παραίτησης του Σουλτάνου, καθώς ο διάδοχός του ήταν ένα σχετικά άπειρο μέλος του Οίκου των Οσμανιδών. Μόνο μετά από πολιτική πειθώ του Μουράτ, με βάση την εξασφάλιση μιας ειρηνικής μεταβίβασης της εξουσίας για το Σουλτανάτο, το σχέδιο ολοκληρώθηκε. Πολλοί θυμούνταν ακόμα τις χαοτικές ανόδους του Μεχμέτ Α’ και Μουράτ Β’, καθώς και τους εμφυλίους πολέμους που συνόδευσαν τα πρώτα χρόνια της βασιλείας τους. Με την συνεχόμενη απειλή του Ορχάν Τσελεμπή από την Κωνσταντινούπολη πάντα παρούσα, οι Οθωμανοί αξιωματούχοι και οι θρησκευτικοί ουλεμάδες σεβάστηκαν την επιθυμία του Σουλτάνου να αποσυρθεί. Μέχρι τα τέλη Αυγούστου, ο Μεχμέτ Β’ είχε φτάσει στην οθωμανική πρωτεύουσα και είχε ανακηρυχθεί Σουλτάνος, ενώ ο πατέρας του ταξίδευε προς τη Μαγνησία της Μ. Ασίας.
Με την πλειονότητα του οθωμανικού στρατού στην Ανατολία και του νεαρού Σουλτάνου στην Αδριανούπολη, η ώθηση για μια νέα σταυροφορία είχε γίνει εξαιρετικά δημοφιλής στην αυλή του Βλαδίσλαου Γ΄ στη Βουδαπέστη. Ο Πολωνο-Ούγγρος μονάρχης, είχε ήδη δεσμευτεί να συνεχίσει τον πόλεμό του κατά των Μουσουλμάνων, ακόμη και κατά τη διάρκεια των ειρηνευτικών συνομιλιών του καλοκαιριού. Αλλά τα απρόσμενα νέα της αιφνίδιας αποχώρησης του Μουράτ Β’ και της ανάληψης του οθωμανικού θρόνου από ένα παιδί, είχαν αναζωπυρώσει τις φιλοδοξίες του νεαρού βασιλιά. Περισσότερα θετικά νέα έφτασαν στο τέλος Αυγούστου, όταν ένας συνδυασμένος στόλος από το Παπικό κράτος, τη Βενετία και τη Βουργουνδία ξεκίνησε την υποσχεθείσα κοινή «επιχείρηση» στα Δαρδανέλια και το Βόσπορο. Ταυτόχρονα, το Οθωμανικό Ναυτικό, που βρισκόταν στην Καλλίπολη, δεν ήξερε με σιγουριά αν είχε ξεσπάσει επίσημος πόλεμος.
Στις πρώτες εβδομάδες του φθινοπώρου, η οθωμανική πρωτεύουσα της Αδριανούπολης, τυλίχθηκε στις φλόγες από μια καταστροφική πυρκαγιά που προκάλεσε την καταστροφή πάνω από 2000 σπιτιών και κτιρίων, ένα σημάδι που οι Σταυροφόροι ερμήνευσαν ως έγκριση του Θεού για την επικείμενη στρατιωτική εκστρατεία. Με τους Οθωμανούς να είναι ήδη αποσπασμένοι από διάφορα εσωτερικά προβλήματα, η μπάλα βρισκόταν στο γήπεδο της Βούδας για να ανοίξει τις πρώτες πυροβολικές ριπές στην επικείμενη σύγκρουση. Αφού είχαν ήδη συγκεντρώσει άνδρες και υλικό το καλοκαίρι, το στρατιωτικό σώμα των Σταυροφόρων 20.000 ανδρών υπό την ηγεσία του Ιωάννη Ουνυάδη και Βλαδίσλαου Γ΄, διέσχισε τον Δούναβη από την παραμεθόριο πόλη της Ορσόβα, στην οθωμανική Βουλγαρία, στις 18 Σεπτεμβρίου.
Παρόλο που η επακόλουθη στρατιωτική εκστρατεία ήταν μια σταυροφορία στα χαρτιά, δεν έλαβε στρατιωτική ή οικονομική βοήθεια από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης, όπως η Γαλλία, η Αγγλία, η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η Καστίλη και η Αραγωνία (Ισπανία). Όπως και η εκστρατεία του περασμένου έτους, έτσι και η επόμενη, ήταν και πάλι κυρίως πολωνο-ουγγρική. Προσπάθειες να προκαλέσουν χριστιανικές εξεγέρσεις σε οθωμανικά εδάφη και να συμμαχήσουν με τα μουσουλμανικά κράτη της Ανατολίας είχαν αποτύχει για τους Σταυροφόρους, οι οποίοι τώρα βάδιζαν σε πολύ εχθρικό έδαφος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Αθηνά Ντούλια (1998), “Τούρκων επιδρομαί”, Λεξικόν της βυζαντινής Πελοποννήσου, εκδ. Μυρμιδόνες, Αθήνα
- Νικόλαος Νικολούδης (2015), Από την παρακμή του Βυζαντίου στην οθωμανική επικράτηση: Δέκα μελέτες για τον μετασχηματισμό του ελληνικού χώρου, εκδ. Ηρόδοτος, Αθήνα
- John Jefferson, The holy wars of king Wladislas and Sultan Murad: The Ottoman-Christian conflict from 1438-1444, εκδ. Brill, Βοστώνη
- Caroline Finkel (2007), Οθωμανική Ιστορία (1300-1923), εκδ. Διοπτρά, Αθήνα
