Του Χρήστου Ζησιάδη,
Βρισκόμαστε στο έτος 333 π.Χ. και ο Αλέξανδρος ο Μέγας συντρίβει για δεύτερη φορά τα στρατεύματα του Δαρείου. Αυτή τη φορά το πεδίο της μάχης ήταν στην περιοχή της Ισσού και η νίκη του εξασφάλισε πρόσβαση προς την Φοινίκη, μία από τις σημαντικότερες ναυτικές και εμπορικές δυνάμεις της Περσικής αυτοκρατορίας. Κατά την κατάβαση του προς τα νότια της περιοχής, η μία μετά την άλλη πόλη παραδίδονταν στα μακεδονικά στρατεύματα δίχως αντίσταση, καθώς πολλές από αυτές απεχθάνονταν τον Δαρείο και φοβόντουσαν τη δύναμη του Αλεξάνδρου.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, πρέσβεις από την πόλη της Τύρου -η οποία ήταν μητρόπολη της Καρχηδόνας- βρήκαν τον Αλέξανδρο και του δήλωσαν πως είναι έτοιμοι να δεχτούν τις εντολές του. Ο Αλέξανδρος, αφού τους παίνεψε, τους διέταξε να τον δεχτούν στην πόλη και πως θα ήθελε να θυσιάσει σε έναν τοπικό τους ήρωα που ομοιάζει με τον ελληνικό Ηρακλή. Όταν οι πρέσβεις ανακοίνωσαν αυτά στην Τύρο, αυτοί αποφάσισαν να δεχτούν ό,τι άλλο τους ζητήσει εκτός από το να θυσιάσει κάποιος Πέρσης ή Μακεδόνας στον ναό, διότι αυτό θα σήμανε και την αποδοχή του ως βασιλέα. Όταν ο Αλέξανδρος έμαθε για την απόφαση εκνευρίστηκε και κάλεσε αμέσως το πολεμικό συμβούλιο, αποφασίζοντας πως δεν θα μπορούσαν να αφήσουν στα νώτα τους εχθρικές ναυτικές δυνάμεις καθώς αυτοί εκστρατεύουν προς τη Βαβυλώνα, διότι υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να μεταφέρουν οι Πέρσες τον πόλεμο ακόμα και στον ελλαδικό χώρο, όπου πόλεις σαν τη Σπάρτη ήταν ανοιχτά εναντίων της μακεδονικής κυριαρχίας.
Έτσι, τον Ιανουάριο του 232 π.Χ., αρχίζει μία από τις εντυπωσιακότερες πολιορκίες της αρχαιότητας. Αφενός η Τύρος ήταν νησί και εξαιρετικά προστατευμένη με ψηλά πέτρινα τείχη. Αφετέρου, ο φοινικικός στόλος ήταν ακόμα ανώτερος από των Μακεδόνων. Οι προετοιμασίες της πολιορκίας ξεκινούν αμέσως και το πρώτο πράγμα που διατάζει ο Αλέξανδρος είναι η πρόσχωση από τη στεριά προς το νησί. Αν και το έργο προχωρούσε γρήγορα όσο βρισκόταν κοντά στη στεριά, όσο κόντευε προς τα τείχη της πόλης υπήρχε μεγάλη καθυστέρηση καθώς οι αμυνόμενοι έβαλλαν με τις τριήρεις τους και με διάφορα άλλα μέσα προς τους εργάτες. Προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα ο Αλέξανδρος τοποθέτησε δύο πολιορκητικούς πύργους, καλυμμένους με δέρματα ζώων ώστε να μην δημιουργούνται προβλήματα από τα πυρφόρα βέλη και διάφορα είδη βαλλιστικών μηχανών προκειμένου να μπορούν να αντεπιτίθενται στους αμυνόμενους.
Οι Τύριοι από την πλευρά τους, αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουν τις μηχανές των Μακεδόνων, εξοπλίζουν ένα πλοίο με εύφλεκτα υλικά και το αμολούν πάνω τους, καταστρέφοντας τες έτσι ολοσχερώς και καθυστερώντας κι άλλο τα στρατεύματα του Αλεξάνδρου, ο οποίος με τη σειρά του διέταξε την επαναδημιουργία των μηχανών. Κατά τη διάρκεια αυτών προετοιμασιών, μετέβη στη Σιδώνα, ώστε να συγκεντρώσει στόλο και να καταφέρει έτσι να υπερισχύσει έναντι των Φοινίκων και στη θάλασσα. Πράγματι, μέσα σε ένα πολύ μικρό διάστημα ο Αλέξανδρος κατάφερε να συγκεντρώσει ένα στόλο 224 πλοίων.
Στο ενδιάμεσο, όμως, αντιμετώπισε προβλήματα και από τις Αραβικές φυλές της περιοχής. Έτσι, με ένα μέρος του στρατεύματός του εκστράτευσε εναντίων τους και μέσα σε δέκα μέρες τους είχε υποτάξει δια της βίας ή της συνθηκολόγησης. Πλέον μπορούσε να αφιερωθεί ανενόχλητος στον σκοπό του.
Με την επιστροφή του στη Σιδώνα, βρήκε εκεί άλλους 4.000 μισθοφόρους Έλληνες από την Πελοπόννησο και επιβιβάζοντας τους έτοιμους και αξιόμαχους υπασπιστές του στα πλοία, κατευθύνθηκε προς την Τύρο σε παράταξη μάχης. Σαν κατάλαβε όμως ο Αλέξανδρος πως οι αμυνόμενοι δεν είναι πρόθυμοι να ναυμαχήσουν, αποφάσισε να σταθμεύσει στον υπό κατασκευή μόλο και να περιμένει. Όταν οι μηχανικοί ολοκλήρωσαν την κατασκευή των μηχανών, τις τοποθέτησαν πάνω στα ιππαγωγικά και τα πολιορκητικά πλοία, όπως επίσης και στον διευρυμένο πλέον μόλο.
Το επόμενο πρόβλημα που καλέστηκε να αντιμετωπίσει ο Αλέξανδρος ήταν οι βράχοι που είχαν ρίξει οι Τύριοι στη θάλασσα, κάτω από τα τείχη τους, προκειμένου να μην μπορούν να πλησιάσουν τα πλοία. Αυτό τον ανάγκασε να ετοιμάσει μια μεγάλη επιχείρηση προκειμένου να αφαιρέσει αυτούς τους βράχους με τον στόλο του. Οι αμυνόμενοι όμως προκαλούσαν πολλές φθορές καθώς δύτες έκοβαν τα σχοινιά από τις άγκυρες των ελληνικών πλοίων κάνοντας αδύνατη την προσόρμιση τους, μέχρι που τις αντικατέστησαν με αλυσίδες. Στη συνέχεια, τράβηξαν τις πέτρες με σχοινιά από τον μόλο και τις εκτόξευσαν με τις μηχανές μεσοπέλαγα.
Έπειτα, οι Τύριοι προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν το ελληνικό ναυτικό σε μία προσπάθεια εξόδου προς την πλευρά της Σιδώνας, αλλά δίχως αποτελέσματα καθώς έχασαν το μεγαλύτερο μέρος του στόλου τους. Στη συνέχεια, ο Αλέξανδρος περικυκλώνει εκ θαλάσσης την πόλη και αρχίζουν οι πρώτες έφοδοι. Καθώς τα τείχη της πόλης ήταν ισχυρά, τα μακεδονικά στρατεύματα δυσκολεύονταν να βρουν μέρος για αποβίβαση. Η τύχη όμως τους ευνόησε όταν το νότιο μέρος του τείχους γκρεμίστηκε μετά από βολή των πολιορκητικών μηχανών και αμέσως στήθηκαν γέφυρες προκειμένου να ξεκινήσει η πρώτη, αποτυχημένη, απόπειρα εκπόρθησης.
Μετά από τρεις μέρες, αρχίζει η επόμενη προσπάθεια με τα μηχανοφόρα πλοία να βάλλουν κατά του τείχους και να καταφέρνουν ένα αρκετά μεγάλο ρήγμα. Ένα τάγμα υπασπιστών με επικεφαλής τον Άδμητο και ένα πεζεταίρων υπό την ηγεσία του Κοινού, θα είναι οι πρώτοι που θα πατήσουν το πόδι τους στο νησί. Ταυτόχρονα ο Αλέξανδρος με τους άντρες του προσπαθεί να αναρριχηθεί στα τείχη και ο στόλος πλέει προς τα δύο λιμάνια της πόλης, ενώ στις υπόλοιπες πλευρές του νησιού αγκυροβολούν πλοία σε κοντινή απόσταση από το τείχος για αντιπερισπασμό. Ο Άδμητος είναι ο πρώτος που καταφέρνει να ανέβει στα τείχη και σύντομα χάνει τη ζωή του. Ο Αλέξανδρος όμως μαζί με τους εταίρους του σπεύδει προς το μέρος που έπεσε ο Άδμητος, το καταλαμβάνει, και αφού πάρει τον έλεγχο των πύργων των τειχών, κατευθύνεται προς τα ανάκτορα όπου εξολοθρεύει όποια αντίσταση συναντά. Συγχρόνως, τα στρατεύματα των Μακεδόνων έχουν εισβάλει από όλες τις πλευρές της πόλης και ακολουθεί σφαγή από τους οργισμένους στρατιώτες, καθώς είχε προηγηθεί στο παρελθόν μία άνανδρη πράξη από την πλευρά των αμυνόμενων: Οδήγησαν κάποιους αιχμάλωτους Μακεδόνες στα τείχη -προκειμένου να φαίνονται τα στρατόπεδα τους από την απέναντι όχθη- και αφού τους εκτέλεσαν, τους πέταξαν στη θάλασσα.
Με εξαίρεση τον Βασιλιά της Τύρου Αζέλμικο, τους άρχοντες και κάποιους απεσταλμένους από την Καρχηδόνα, όλος ο υπόλοιπος πληθυσμός εξανδραποδίστηκε. Οι νεκροί, σύμφωνα με τον Αρριανό φτάνουν τους 8.000 ενώ οι αυτοί που πουλήθηκαν ως δούλοι τις 30.000. Η πλευρά των Μακεδόνων έχασε συνολικά 421 άτομα.
Μετά την λήξη της πολιορκίας, ο Αλέξανδρος θυσίασε στον Ηρακλή και οργάνωσε αθλητικούς αγώνες και λαμπαδοδρομίες, ενώ αφιέρωσε και την μηχανή που έριξε το τείχος στην αρχή της πολιορκίας στον ναό.
Η πολιορκία της Τύρου διήρκησε 7 μήνες, χρονοτριβώντας και εξαντλώντας εξαιρετικά τα στρατεύματα, αν σκεφτεί κανείς πως από την αρχή της εκστρατείας τους στην Μ. Ασία, την άνοιξη του 334 π.Χ., και μέχρι να φτάσουν στην Ισσό της Κιλικίας έκανε μόλις δύο χρόνια! Αφενός όμως, κατανοούσε τη σημασία αυτής της πράξης, καθώς δεν μπορούσε να αφήσει εν δυνάμει κινδύνους πίσω του όσο αυτός θα κυνηγούσε τον Δαρείο. Αφετέρου, η νίκη στην Τύρο του εξασφάλισε το διπλωματικό του πλεονέκτημα και κύρος. Το μήνυμα που έστειλε ο Αλέξανδρος προς τις υπόλοιπες εχθρικές πόλεις ήταν ξεκάθαρο: όποιος προτίθεται να γίνει φίλος του, θα απολαύσει την εύνοια και την επιείκειά του. Όποιος όμως θα του αντισταθεί, η τιμωρία του θα είναι αμείλικτη. Και πράγματι, αυτός ήταν ο τρόπος που λειτούργησε και στη συνέχεια της εκστρατείας του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις, Αθήνα 1992, Εκδόσεις Κάκτος
- Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι Αλέξανδρος – Καίσαρ, Αθήνα 1993, Εκδόσεις Κάκτος
- Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2009, Εκδόσεις Ζήτρος
