Της Άντζελας Μανώλακα,
Το σκάνδαλο Κοσκωτά αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, με επιπτώσεις που σημάδεψαν βαθιά την πολιτική ζωή της χώρας στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Ήταν ένα γεγονός που συντάραξε την κοινωνία, τα πολιτικά κόμματα, και οδήγησε σε πολυετείς δικαστικές διαδικασίες που εκτυλίχθηκαν σε ένα περιβάλλον έντονης πόλωσης και πολιτικής κρίσης.
Η Αρχή της Υπόθεσης
Το σκάνδαλο ξεκίνησε το 1988, όταν αποκαλύφθηκαν οι παράνομες δραστηριότητες του Γιώργου Κοσκωτά, επιχειρηματία και ιδιοκτήτη της Τράπεζας Κρήτης, ο οποίος είχε αναδειχθεί ως μια από τις πιο ισχυρές προσωπικότητες της εποχής. Η υπόθεση συνδέθηκε άμεσα με τον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς ο Κοσκωτάς κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση περίπου 33 δισεκατομμυρίων δραχμών από την Τράπεζα Κρήτης, την οποία είχε αγοράσει το 1984.
Γεννημένος το 1954 στην Αθήνα, ο Κοσκωτάς μετανάστευσε από νωρίς στις ΗΠΑ, όπου εργάστηκε σε διάφορους τομείς. Το 1980 επιστρέφει στην Ελλάδα και ξεκινά την επιχειρηματική του δραστηριότητα, αγοράζοντας διάφορες εκδοτικές επιχειρήσεις και εκδίδοντας την εφημερίδα Η Καθημερινή, η οποία αποτέλεσε κεντρικό μέσο πολιτικής επιρροής. Η μεγάλη επιτυχία του Κοσκωτά συνοδεύτηκε από την απόκτηση της «ΠΑΕ Ολυμπιακός» το 1987, μια κίνηση που τον καθιέρωσε στη συλλογική συνείδηση ως έναν επιτυχημένο και φιλόδοξο επιχειρηματία.
Ωστόσο, παρά την επιφανειακή επιτυχία του, ο Κοσκωτάς έχτιζε την αυτοκρατορία του πάνω σε παράνομα οικονομικά τεχνάσματα. Χρησιμοποιούσε την Τράπεζα Κρήτης για να υπεξαιρεί χρήματα από τις καταθέσεις πελατών και να τα διοχετεύει προς την αγορά επιχειρήσεων και την ενίσχυση των πολιτικών του διασυνδέσεων.
Η Πολιτική Διάσταση
Η αποκάλυψη της υπεξαίρεσης δημιούργησε τεράστια πολιτική κρίση, καθώς ο Κοσκωτάς είχε στενές σχέσεις με την τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου. Υπήρξαν κατηγορίες ότι σημαντικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ γνώριζαν για τις δραστηριότητες του Κοσκωτά ή ακόμα και ότι τον διευκόλυναν. Ο Τύπος εκείνης της εποχής, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας, ανέδειξε τη σχέση του Κοσκωτά με πολιτικά πρόσωπα, με ορισμένες εφημερίδες να υποστηρίζουν ότι χρήματα από την υπεξαίρεση διοχετεύονταν σε κομματικά ταμεία.
Ο Κοσκωτάς κατέφυγε στις ΗΠΑ το 1988 για να αποφύγει τη δίωξη, γεγονός που έκανε την υπόθεση ακόμα πιο περίπλοκη. Το 1989, οι αμερικανικές αρχές τον συνέλαβαν και το 1991 εκδόθηκε στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει κατηγορίες για υπεξαίρεση και άλλες οικονομικές παραβάσεις.
Οι Πολιτικές Συνέπειες
Η αποκάλυψη του σκανδάλου ήρθε σε μια χρονική στιγμή που η Ελλάδα αντιμετώπιζε ήδη σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Η οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1980, το υψηλό δημόσιο χρέος και η ανεργία δημιουργούσαν κλίμα ανασφάλειας στην κοινωνία. Το σκάνδαλο Κοσκωτά έδωσε τη χαριστική βολή, καθώς έφερε στο φως τη διαπλοκή μεταξύ πολιτικής εξουσίας και οικονομικών συμφερόντων, πλήττοντας ανεπανόρθωτα την εμπιστοσύνη του κοινού στους πολιτικούς θεσμούς.
Το ΠΑΣΟΚ, υπό την ηγεσία του Ανδρέα Παπανδρέου, βρέθηκε στο στόχαστρο της κοινής γνώμης και της αντιπολίτευσης, με κατηγορίες για διαφθορά. Το πολιτικό κλίμα εκτραχύνθηκε, με τη Νέα Δημοκρατία υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη να ηγείται ενός μετώπου εναντίον της κυβέρνησης. Η έντονη πολιτική διαμάχη οδήγησε στην «κυβέρνηση συνεργασίας» του 1989, καθώς καμία από τις πολιτικές παρατάξεις δεν μπορούσε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Η πολιτική κρίση επιδεινώθηκε με τη σύσταση του Ειδικού Δικαστηρίου για να εξεταστούν οι ευθύνες πολιτικών προσώπων που εμπλέκονταν στο σκάνδαλο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου βρέθηκε κατηγορούμενος για ηθική αυτουργία στην υπεξαίρεση, αλλά τελικά αθωώθηκε το 1992. Ωστόσο, το πολιτικό σύστημα είχε ήδη υποστεί σημαντικό πλήγμα.
Η δικαστική διαδικασία για τον Κοσκωτά ήταν μακρά και περίπλοκη. Ο ίδιος καταδικάστηκε για υπεξαίρεση, απάτη και πλαστογραφία το 1992, και πέρασε αρκετά χρόνια στη φυλακή. Το σκάνδαλο Κοσκωτά δεν έληξε απλώς με τις καταδίκες των εμπλεκομένων, αλλά άφησε πίσω του μια μακροχρόνια συζήτηση για τη διαφθορά στην Ελλάδα και τις αδυναμίες του πολιτικού συστήματος.
Παρά τις προσπάθειες αναμόρφωσης και τις μεταρρυθμίσεις που ακολούθησαν τις επόμενες δεκαετίες, η υπόθεση Κοσκωτά παραμένει σύμβολο της διαπλοκής και της αδιαφάνειας στη σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία. Πολλοί ιστορικοί και πολιτικοί αναλυτές τη θεωρούν σημείο καμπής για την πορεία της χώρας και της μεταπολίτευσης, καθώς ανέδειξε τη σημασία της διαφάνειας και της λογοδοσίας στη δημοκρατία.
Το σκάνδαλο Κοσκωτά, αν και συμπυκνώνεται σε μια σειρά οικονομικών παραβάσεων, ήταν ουσιαστικά η έκφραση μιας μεγαλύτερης κρίσης πολιτικής ηθικής και κοινωνικής εμπιστοσύνης. Ήταν ένα σημείο καμπής στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας, όπου η διαπλοκή και η διαφθορά έφτασαν στο απόγειό τους, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς. Σήμερα, η υπόθεση εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο μελέτης και προβληματισμού για το πώς η διαφθορά μπορεί να διαβρώσει το πολιτικό σύστημα και να επηρεάσει την πορεία μιας χώρας.
Πού βρίσκεται σήμερα ο Κοσκωτάς;
Ο Γιώργος Κοσκωτάς, μετά την ολοκλήρωση της φυλάκισής του στις αρχές της δεκαετίας του 2000, διατηρεί χαμηλό προφίλ και έχει αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή. Παρά την έντονη δημοσιότητα και τον σάλο που προκάλεσε το σκάνδαλο στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, ο Κοσκωτάς απέφυγε να επιστρέψει στο προσκήνιο μετά την αποφυλάκισή του.
Δεν υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες για τις τρέχουσες επαγγελματικές ή επιχειρηματικές του δραστηριότητες και ο ίδιος δεν έχει δώσει συνεντεύξεις ή δηλώσεις στον Τύπο σχετικά με τη ζωή του μετά το σκάνδαλο. Έχει επιλέξει να παραμείνει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, ενώ δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι έχει επανέλθει στον επιχειρηματικό χώρο, όπου είχε γνωρίσει την ένδοξη, αλλά και καταστροφική πορεία του παρελθόντος.
Η προσωπική του ζωή, επίσης, παραμένει μυστική, και δεν έχουν καταγραφεί εμφανίσεις ή δραστηριότητές του στον κοινωνικό ή πολιτικό χώρο τα τελευταία χρόνια. Η απόφασή του να ζει μακριά από τη δημοσιότητα αντικατοπτρίζει, ίσως, την επιθυμία του να διαγράψει το παρελθόν του και τις συνέπειες που είχε το σκάνδαλο στην καριέρα και τη ζωή του.
Ο Γιώργος Κοσκωτάς, μετά την αποφυλάκισή του και παρ’ όλο που είχε πολύ κακή φήμη, δήλωσε υποψήφιος στις δημοτικές εκλογές του 2006. Παρότι είχε αποφυλακιστεί και προσπαθούσε να επιστρέψει στη δημόσια ζωή, η πολιτική του καριέρα δεν απέδωσε καρπούς. Συγκεκριμένα, είχε θέσει υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Πειραιά, προσπαθώντας να αξιοποιήσει το όνομά του και τις προηγούμενες διασυνδέσεις του, ιδιαίτερα μέσω της σχέσης του με τον Ολυμπιακό. Ωστόσο, η προσπάθειά του απέτυχε, καθώς δεν κατάφερε να εκλεγεί, και αυτή ήταν η τελευταία του απόπειρα να επιστρέψει στη δημόσια σφαίρα.
Μετά από αυτήν την αποτυχημένη πολιτική προσπάθεια, ο Κοσκωτάς αποσύρθηκε οριστικά από την πολιτική και παρέμεινε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, διατηρώντας το χαμηλό προφίλ που χαρακτηρίζει τη ζωή του τα τελευταία χρόνια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- 35 χρόνια από τη σύλληψη Κοσκωτά στη Μασαχουσέτη από το FBI, parallaximag.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Σαν σήμερα: 2 Οκτωβρίου – Πώς κατάφερε να ξεγελάσει όλη την Ελλάδα ο Γιώργος Κοσκωτάς;, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ.
- 31 χρόνια από το σκάνδαλο Κοσκωτά, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- 16/1/1992: Η αθώωση του Α. Παπανδρέου και η καταδίκη του Δ. Τσοβόλα για το σκάνδαλο Κοσκωτά, in.gr, διαθέσιμο εδώ.
