Της Αναστασίας Δάβαρη,
Συμπληρώνονται φέτος 64 χρόνια από την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ανεξάρτητου κράτους, με την 1η Οκτωβρίου 1960 να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα στην σύγχρονη ιστορία της χώρας. Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου σηματοδότησε το τέλος μιας μακράς περιόδου αποικιοκρατίας και την έναρξη της πορείας του νησιού ως ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους στη διεθνή σκηνή.
Η Κύπρος βρέθηκε υπό βρετανική κυριαρχία από το 1878, όταν η διοίκησή της μεταβιβάστηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, στη Βρετανική Αυτοκρατορία, με το τέλος του Ρωσοτουρκικού πολέμου. Έκτοτε, ο κυπριακός λαός διεκδικούσε συνεχώς την αυτοδιάθεση και την απελευθέρωσή του από την αποικιοκρατία, με απώτερο στόχο την ένωση με την Ελλάδα. Οι δεκαετίες που ακολούθησαν τη βρετανική κυριαρχία χαρακτηρίστηκαν από πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις, καθώς οι Ελληνοκύπριοι επιδίωκαν την ένωση, ενώ οι Τουρκοκύπριοι, ανησυχώντας για την ασφάλειά τους, υποστήριζαν μια αυτόνομη πολιτική.
Το αποκορύφωμα των προσπαθειών του κυπριακού λαού για ανεξαρτησία ήταν ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών), κατά την περίοδο 1955-1959, υπό την ηγεσία του Γεώργιου Γρίβα Διγενή. Η ΕΟΚΑ, ιδρύθηκε με κύριο στόχο την αποτίναξη της βρετανικής κυριαρχίας και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο αγώνας βασίστηκε σε αντάρτικες τακτικές, επιθέσεις κατά των βρετανικών στρατιωτικών και διοικητικών αρχών καθώς και την ευρεία κινητοποίηση του κυπριακού λαού, ο οποίος υποστήριζε σθεναρά τον αγώνα για την ελευθερία. Ωστόσο, αυτός ο αγώνας δημιούργησε εσωτερικές εντάσεις με την τουρκοκυπριακή κοινότητα, καθώς οι Τουρκοκύπριοι φοβούνταν ότι η ένωση με την Ελλάδα θα σήμαινε την περιθωριοποίησή τους.
Παρά το γεγονός ότι ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ δεν οδήγησε τελικά στην ένωση με την Ελλάδα, κατάφερε, ωστόσο, να ασκήσει τεράστια πίεση στη βρετανική κυβέρνηση, η οποία προχώρησε σε διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα, την Τουρκία και τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων της Κύπρου. Οι διαπραγματεύσεις αυτές οδήγησαν στις Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου το 1959, οι οποίες προέβλεπαν τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας, με συνταγματικές εγγυήσεις για την ασφάλεια και τα δικαιώματα και των δύο κοινοτήτων, των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων.
Η Συμφωνία της Ζυρίχης υπογράφηκε στις 11 Φεβρουαρίου 1959 από τους Πρωθυπουργούς της Ελλάδας και της Τουρκίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή και Αντνάν Μεντερές, ενώ η δεύτερη συμφωνία, αυτή του Λονδίνου, υπογράφηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1959 με τη συμμετοχή και του Βρετανού Πρωθυπουργού Χάρολντ Μακμίλαν. Η τελική συμφωνία επισφραγίστηκε και από τους δύο ηγέτες των δύο πλευρών, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ’ και Φαζίλ Κιουτσούκ. Στις συμφωνίες αυτές καθορίστηκε ότι το νέο ανεξάρτητο κράτος θα είχε δύο επίσημες γλώσσες, την ελληνική και την τουρκική, κάτι που αντανακλούσε τη δικοινοτική του φύση.
Η νύχτα της 15ης προς την 16η Αυγούστου 1960, αποτελεί ιστορική στιγμή για την Κύπρο και τον κυπριακό λαό. Στις 02:00 τα ξημερώματα, στην πρωτεύουσα Λευκωσία, ο τελευταίος Βρετανός κυβερνήτης του νησιού, Χιου Φουτ, ανακοίνωσε επίσημα την αποχώρηση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας από το νησί, διαβάζοντας την προκήρυξη της βασίλισσας Ελισάβετ Β’. Η πράξη αυτή επισημοποιήθηκε με την υπογραφή των συμφωνιών από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, τον Φαζίλ Κιουτσούκ, καθώς και τους γενικούς πρόξενους της Ελλάδας και της Τουρκίας που βρίσκονταν στο νησί. Το πρωί της 16ης Αυγούστου, στο κυβερνείο της Κύπρου, η βρετανική σημαία υποστάλθηκε και υψώθηκε η σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας, σηματοδοτώντας την επίσημη έναρξη της κυριαρχίας του νέου ανεξάρτητου κράτους.
Η είσοδος της Κύπρου στη διεθνή κοινότητα ακολούθησε σύντομα. Στις 24 Αυγούστου 1960, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών αποφάσισε ομόφωνα να προτείνει την ένταξη της Κύπρου στον ΟΗΕ. Στις 21 Σεπτεμβρίου 1960, ο Ζήνων Ρωσσίδης, μόνιμος αντιπρόσωπος της Κύπρου στον ΟΗΕ, εκφώνησε την πρώτη ομιλία του στην Γενική Συνέλευση.
Η 1η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως η Ημέρα Ανεξαρτησίας της Κύπρου, εορτάζοντας την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ανεξάρτητου κράτους. Το Υπουργικό Συμβούλιο της νέας αυτής Δημοκρατίας, αποτελούμενο από 7 Ελληνοκύπριους και 3 Τουρκοκύπριους, υπό την Προεδρία του Αρχιεπισκόπου Μακάριου Γ’ και του Αντιπροέδρου Φαζίλ Κιουτσούκ, όρισε την 1η Οκτωβρίου ως την επίσημη ημερομηνία εορτασμού της ανεξαρτησίας του νέου κράτους.
Παρά τις προκλήσεις και τις διακοινοτικές εντάσεις που ακολούθησαν, η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου το 1960 παραμένει ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός, το οποίο τιμάται κάθε χρόνο, υπενθυμίζοντας τους αγώνες του κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση και ελευθερία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κύπρος, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Ημέρα Ανεξαρτησίας της Κύπρου, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Ανακήρυξη Κυπριακής Δημοκρατίας- 1η Οκτωβρίου 1960, lyk-polemidia-lem.schools.ac.cy, διαθέσιμο εδώ
- Κυπριακή Δημοκρατία, mfa.gov.cy, διαθέσιμο εδώ
