Της Εμμανουέλας Λατολλάρι,
Η ζήλια αποτελεί ένα συναίσθημα, το οποίο εντοπίζεται ανάμεσα στις διαπροσωπικές σχέσεις και ανταποκρίνεται σε αληθινά ή μη γεγονότα. Κάθε άνθρωπος, σε κάποια περίοδο της ζωή του, νιώθει το συγκεκριμένο συναίσθημα. Χαρακτηρίζεται από την αίσθηση απειλής από ένα τρίτο πρόσωπο σε αντιπαράθεση με την σχέση που έχει το άτομο με κάποιο άλλο ή με τον εαυτό του, μια απειλή προς κάτι που του «ανήκει». Είναι ένα περίπλοκο συναίσθημα, κατά το οποίο το άτομο μπορεί να βιώσει θυμό, φόβο, ακόμα και ντροπή.
Η ζήλια μπορεί να αποτελέσει ένα μηχανισμό άμυνας και επιβίωσης. Τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει ένας άνθρωπος, δεν αποτελούν πάντα απειλή. Κάθε συναίσθημα έχει συγκεκριμένο ρόλο για την ανθρώπινη ύπαρξη. Ο βαθμός συχνότητας και έντασης, καθώς κι η πραγμάτωση του κάθε συναισθήματος, είναι αυτά που τα χαρακτηρίζουν ως επιθυμητά ή μη. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η ζήλια σε συγκεκριμένο βαθμό μπορεί να λειτουργήσει ως έναν παράγοντα που θα σώσει μια σχέση (ρομαντική και μη), αφού λειτουργεί ως έναν προειδοποιητικό παράγοντα που θα εξασφαλίσει την επιβίωση ενός δεσμού κι την συνεχή προσπάθεια ενδυνάμωσης του. Η ζήλια σχετίζεται άμεσα με την χαμηλή αυτοεκτίμηση, τον υψηλό νευροτισμό και τον φόβο εγκατάλειψης από τους άλλους. Η προσωπικότητα του ατόμου και το είδος προσκόλλησης, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο. Επιπλέον, προηγούμενες εμπειρίες του ατόμου, οι οποίες επιβεβαιώνουν τις ανασφάλειες του και τους φόβους του, επηρεάζουν την εμπιστοσύνη που έχεις στους άλλους, αυξάνοντας συναισθήματα, όπως η ζήλια έως και σε έναν παρανοϊκό βαθμό. Υπάρχουν διάφορες μορφές με τις οποίες το συναίσθημα αυτό μπορεί να εμφανιστεί. Τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να είναι η τάση υπερπροστασίας και καχυποψίας, η εμμονική συμπεριφορά, η έντονη κριτική, η λεκτική και σωματική βία.
Η ζήλια μπορεί να έχει και σωματικά αντίκτυπα στο άτομο που την βιώνει με ενοχλήσεις στο στομάχι, πονοκεφάλους, πόνο στο στήθος, υψηλή πίεση, υψηλό άγχος, μείωση και αύξηση βάρους και αϋπνία. Αρκετές ψυχικές διαταραχές μπορούν, επίσης, να παίξουν ρόλο στο βαθμό και την συχνότητα που κάποιος βιώνει την ζήλια.
Το συναίσθημα της ζήλιας μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ανθρώπινη σχέση, ανάμεσα σε ζευγάρια, ανάμεσα σε αδέλφια, ανάμεσα σε φίλους και συνεργάτες. Ενώ η ζήλεια είναι ένα φυσιολογικό ανθρώπινο συναίσθημα, η παρουσία της σε υπερβολικό βαθμό είναι ανησυχητική, πόσο μάλλον σε συνδυασμό με άλλες διαταραχές. Η συμβουλή ενός ειδικού σε τέτοιες περιπτώσεις φαίνεται αναγκαία. Παρά την αντιμετώπιση της ψυχοθεραπείας / συμβουλευτικής ως ταμπού από την κοινωνία, η συνεργασία με έναν επαγγελματία μπορεί να φανεί χρήσιμη και στις πιο απλές, φαινομενικά, περιπτώσεις. Η ψυχοθεραπεία προτείνει δύο πρακτικές: την Γνωσιακή-Συμπεριφορική θεραπεία και την Γνωσιακή-Αναλυτική θεραπεία, (CBT και CAT). Σε πιο ειδικές περιπτώσεις, η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, ίσως φανεί απαραίτητη όταν τα σύμπτωμα αυτά συνοδεύονται από διαταραχές όπως το άγχος, την κατάθλιψη και την διπολικότητα.
Η αναγνώριση της ζήλιας αποτελεί ικανότητα. Με το δεδομένο αυτό, το άτομο μπορεί να επιλέξει συνειδητά την ανάπτυξη αυτής της ικανότητας. Μιλώντας με ειδικούς και λαμβάνοντας ενημέρωση και γνώσεις από άλλες πηγές, το άτομο μπορεί να εξασκήσει αυτή του την ικανότητα, της αναγνώρισης των συναισθημάτων του. Αυτό αποτελεί το πρώτο βήμα. Αργότερα, το άτομο μπορεί να αναρωτηθεί, να αξιολογήσει και να αναλύσει αυτά τα συναισθήματα. Βέβαια, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε, ότι η ζήλια δεν μπορεί να δικαιολογήσει την χειραγώγηση ή την βία. Όμως, η αναγνώριση και η κατανόηση της πηγής αυτού του συναισθήματος, μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη αντιμετώπισή του και την καλλιέργεια των απαραίτητων μηχανισμών άμυνας.
Η καλή επικοινωνία με τους άλλους, αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό είναι πολύτιμη σε στιγμές αδυναμίας, όπου τα συναισθήματα και οι ανασφάλειές μας υπερτερούν της λογικής μας. Η συνειδητοποίηση της κατάστασης, στην οποία βρισκόμαστε αποτελεί το πρώτο βήμα. Αυτός ο αναστοχασμός, εφόσον χαρακτηρίζεται από ειλικρίνεια, αποδεικνύει ήδη την βελτίωση και την αλλαγή από την κατάσταση αυτή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How to Spot and Cope With Feelings of Jealousy, verywellmind.com, διαθέσιμο εδώ
- Jealousy, psychologytoday.com, διαθέσιμο εδώ
