Του Μανώλη Στυλιανάκη,
Η πλημμυρίδα ανησυχιών που έχει κατακλύσει την παγκόσμια κοινότητα αυτές τις μέρες, λόγω της διαφαινόμενης και επαπειλούμενης πανδημίας του κορωνοϊού (COVID 19), σε συνέργεια με τον υστεριογόνο παρανοϊό που έχει επιμολύνει τόσο πολύ την δημόσια συζήτηση, δεν έχει αφήσει άθικτες τις κατά τ’ άλλα άθικτες αγορές.
Εις ότι αφορά τα ελληνικά δεδομένα, η Ελλάδα, καίτοι είχε καταφέρει τους προηγούμενους μήνες να οικοδομήσει ένα θετικό momentum και να κερδίσει την εύνοια των αγορών, ο κορωνοϊός κατέδειξε πως η κατάσταση είναι εύθραυστη με την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά να ταλαντώνεται σαν εκκρεμές μεταξύ αβεβαιότητας και ύφεσης. Κυριολεκτικά ομιλώντας, το κλίμα στο ελληνικό χρηματιστήριο κάλλιστα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα Grexodus. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg: «Οι επενδυτές που πόνταραν μαζικά στο ελληνικό χρηματιστήριο πέρυσι, τώρα τρέχουν προς την έξοδο, υπό το βάρος των ανησυχιών πως η εξάπλωση του κορωναϊού θα πλήξει την τουριστική βιομηχανία της χώρας». Αναμενόμενο, μιας και κανένας νουνεχής άνθρωπος δεν ρισκάρει να ταξιδέψει σε μία χώρα- εστία της ιογενούς λοίμωξης.
Ο κίνδυνος της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, οι ρευστοποιήσεις των ελληνικών assets και κυρίως το σφυροκόπημα του τουριστικού τομέα εξυφαίνουν μία αρνητική και δυσοίωνη εικόνα για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Ωστόσο, δεν είναι μόνον αυτό. Η επιβράδυνση της ελληνικής οικονομίας και δη του τουριστικού τομέα, που λογίζεται ως η «βαριά βιομηχανία» της Ελλάδας, αναμένεται να οδηγήσει σε υστέρηση εσόδων στα κρατικά ταμεία, δημιουργώντας δυσκολίες στην τήρηση των δημοσιονομικών στόχων της χώρας. Η κλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων στέκεται τροχοπέδη στην προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να χαμηλώσει το κόστος δανεισμού της χώρας και να προλειάνει έτσι το δρόμο προς μία πετυχημένη έξοδο στις αγορές. Κάτι αντίστοιχο βέβαια παρατηρείται και στα ομόλογα τις ευρωπεριφέρειας, δείχνοντας πως οι οικονομίες του νότου δεν είναι πλήρως θωρακισμένες σε εξωτερικά shock.
Στην άνωθι εικόνα, παρουσιάζεται ο Γενικός Δείκτης ο οποίος πραγματοποιεί βουτιά στις 720 μονάδες βάσεις, εν μέσω ενός φρενήρους ρυθμού ρευστοποιήσεων, εντολών πωλήσεων και πτώσεων σχεδόν όλων των μετοχών των εισηγμένων στον Χρηματιστήριο Αθηνών.
Σε διεθνές επίπεδο, οι επενδυτές, στην παρούσα φάση, προσπαθούν να αγκυροβολήσουν σ’ ένα απάνεμο ασφαλές λιμάνι μέχρι να περάσει η καταιγιστική και εν μέρει αυτοτροφοδοτούμενη, λόγω πανικού, αστάθεια και γι’ αυτό επιλέγουν παραδοσιακά ασφαλή καταφύγια, όπως ο χρυσός ή τα γερμανικά και αμερικανικά ομόλογα. Στην παρακάτω -αλιευθείσα από το CNBC- απεικόνιση της απόδοσης του δεκαετούς αμερικανικού ομολόγου, αυτή έχει υποχωρήσει στο ιστορικό χαμηλό 1,16 % προμηνύοντας ύφεση, καθότι η ζήτηση για μακροπρόθεσμο αμερικανικό χρέος και η επακόλουθη ταπείνωση των αποδόσεων παραδοσιακά θεωρείται δείκτης ύφεσης.
Από την άλλη, βέβαια, αρκετοί επενδυτές φαίνεται να καλοβλέπουν και τον κλάδο των ιατρικών υπηρεσιών και υλικών, των φαρμακευτικών προϊόντων και δη των εμβολίων. Η αγορά εμβολίων, ειδικά μετά το ξέσπασμα μίας εν δυνάμει πανδημίας, συνιστά μία ελκυστική επενδυτική επιλογή και γι’ αυτό, καίτοι ριψοκίνδυνη, ελκύει τα βλέμματα των επενδυτών, μιας και κράτη και φαρμακοβιομηχανίες έχουν επιδοθεί σε μία φρενήρη ανταγωνιστική κούρσα για το ποιος θα πρωτοπατεντάρει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο ή μια καινοτόμα θεραπεία.
Ο Jim Cramer, αναλυτής του CNBC, επ’ αυτού ανέφερε ως παράδειγμα την Gilead Sciences ως μία δυνητικά κερδοφόρα επενδυτική ευκαιρία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) δήλωσε σε σχετική συνέντευξη τύπου ότι το remdesivir, το αντιρετροϊκό πειραματικό φάρμακο της Gilead, ίσως είναι ο καλύτερος υποψήφιος που έχουμε μέχρι στιγμής για την καταπολέμηση του COVID-19, εκτοξεύοντας έτσι την μετοχή της εταιρίας. Αυτή τη στιγμή πραγματοποιούνται κλινικές μελέτες για το remdesivir σε ανθρώπους και τα αποτελέσματα θα είναι διαθέσιμα εν ευθέτω χρόνω.
Ακόμη, η Alpha Pro Tech, (NYSE: APT), μία εταιρία που παρασκευάσει προφυλακτικές μάσκες και προστατευτικό ρουχισμό, έχει επίσης δει την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται, δεδομένης της υψηλής ζήτησης για προστατευτικό ρουχισμό.
Η Lakeland Industries, (NASDAQ: LAKE) είναι μία εταιρία που επίσης δραστηριοποιείται στο χώρο της παραγωγής προστατευτικού υγειονομικού εξοπλισμού. Η συγκεκριμένη εταιρία μάλιστα έχει ιστορικό υψηλών αποδόσεων σε καιρό επιδημιών, οι μετοχές της οποίας έκαναν ράλι κατά την αλήστου μνήμης εποχή του Ebola.
Μία άλλη αμερικανική εταιρία, η Co-Diagnostics Inc (NASDAQ: CODX), που ειδικεύεται στην παραγωγή ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, δήλωσε ότι αναπτύσσει ένα διαγνωστικό τεστ ειδικό για το νέο στέλεχος του κορωνοϊού, εν όψει μίας έκρηξης στη ζήτηση για ακριβή και αποτελεσματικά τεστ με σκοπό την έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση του ιού σε ανθρώπους.
Η Vir Biotech, μία βιοτεχνολογική εταιρία που εξειδικεύεται στην παραγωγή βιοφαρμακευτικών προϊόντων, προσπαθεί να παρασκευάσει ένα μονοκλωνικό αντίσωμα βάσει ενός ήδη υπάρχοντος που χρησιμοποιείται εναντίον ενός παρόμοιου στελέχους του κορωνοϊού. Ο επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας Herbert “Skip” Virgin προχώρησε στην εξής δήλωση αναφορικά με τις σκοπεύσεις και τα σχέδια της εταιρίας: “Έχουμε μία βιβλιοθήκη πολλαπλών ανθρώπινων mAbs τα οποία προσδένονται και εξουδετερώνουν στελέχη του κορωνοϊού, όπως ο SARS και ο MERS […] Πιστεύουμε ότι διαθέτουμε το δυναμικό να θεραπεύσουμε και να εμποδίσουμε την εξάπλωση του κορωνοϊού».
Σ’ αυτό το σημείο, σκόπιμο κρίνεται ένα σχόλιο για κάποιους σοσιαλίζοντες επαΐοντες, οι οποίοι ευκαίρως, αλλά ακαίρως, βρήκαν την ευκαιρία να επιδείξουν την παχυλή τους άγνοια για το τι είναι και πώς λειτουργούν οι αγορές, ισχυριζόμενοι πως η σπασμωδική αντίδραση των χρηματιστηρίων και η μεταβλητότητα που τις χαρακτηρίζει εξ αφορμής της πανδημίας είναι δηλωτικό μιας αγελαίας συμπεριφοράς και κατ’ επέκταση, κάθε άλλο παρά ορθολογικές είναι.
Λοιπόν, εν καιρώ επαπειλούμενης πανδημίας ενός φερόμενου ως θανατηφόρου ιού, εν προκειμένω του κορωνοϊού, η κοινή λογική επιτάσσει οι άνθρωποι να κάτσουν μέσα στα σπιτάκια τους και να μην ξεμυτήσουν καθόλου από εκεί για κανέναν λόγο. Να μην πάνε στη δουλειά, να μην πάνε στα καρναβάλια κι αν έχουν προγραμματίσει κάποια εκδρομή στο εξωτερικό σε χώρα- εστία του ιού, μάλλον θα ήταν σώφρον να την ακυρώσουν. Αυτό όμως έχει κάποιες συνεπαγωγές. Αν δεν πάνε να δουλέψουν, η επιχείρηση ή η βιομηχανία αναγκαστικά θα βάλει προσωρινά λουκέτο μέχρι νεωτέρας. Κι αν τα άτομα ακυρώσουν προγραμματισμένα ταξίδια, οι αεροπορικές ή ακτοπλοϊκές εταιρίες δεν έχουν λόγο να βάλουν βενζίνη στα αεροπλάνα και τα σκάφη τους, αφού δεν πρόκειται να μετακινηθούν. Άρα, πέφτει και η τιμή του πετρελαίου. Όταν όμως οι άνθρωποι δεν πάνε στη δουλειά τους, η παραγωγή των επιχειρήσεων πέφτει, όπως και οι μετοχές τους. Λογικό, αφού δεν βρίσκονται άνθρωποι εκεί μέσα να παράγουν! Τι θα πουλήσουν οι εταιρίες, πώς θα έχουν κέρδη και πώς θα δώσουν μέρισμα στους μετόχους τους;
Ακόμη, όταν οι άνθρωποι δεν ταξιδεύουν, δηλαδή δεν αγοράζουν αεροπορικά εισιτήρια, ο τζίρος των αεροπορικών εταιριών πέφτει όπως και οι μετοχές τους στο χρηματιστήριο. Επίσης, κάθονται στα σπίτια τους, άρα δεν χρειάζεται να κάνουν κράτηση σε ξενοδοχείο, οπότε αναμένεται να μειωθεί ο τζίρος του ξενοδοχειακού κλάδου. Την ίδια στιγμή, όμως, οι άνθρωποι επιθυμούν ν’ αγοράσουν αντιγριπικά, αντισηπτικά τζελ, παυσίπονα, μάσκες και εμβόλια. Και να κάνουν συνδρομή στο Netflix για να περνάνε κάπως την ώρα τους, τώρα που θα ‘ναι κλεισμένοι μέσα στο σπίτι για να μην βαριούνται. Αυτό οδηγεί τις μετοχές των εταιριών αυτών να αναρριχώνται (η μετοχή της Netflix επίσης ανέβηκε!). Δεν καταλαβαίνω, λοιπόν, για ποιο λόγο οι μετακινήσεις κεφαλαίων, όπως αυτές που διευθετούνται από τους παίκτες της αγοράς είναι ανορθολογικές, όταν απλά αντανακλούν τις επιθυμίες και τις προτιμήσεις των υποκειμένων. Απεναντίας, οποιαδήποτε άλλη εξω-αγοραία κατανομή θα αποτελούσε αναποτελεσματική κατανομή πόρων και θα δημιουργούσε στρεβλώσεις.
Στους χαλεπούς καιρούς του COVID-19, η ζήτηση για εμβόλιο σταθμίζεται σαν ανάγκη πιο ψηλά και ως εκ τούτου οι πόροι μετακινούνται και ανακατανέμονται προς τον κλάδο του φαρμάκου και των υπηρεσιών υγείας. Το τελευταίο που σε ενδιαφέρει όταν ακούς για μια ιογενή πανδημία εξ Ανατολών, είναι να πας ταξίδι στα βάθη της Ασίας για να ζήσεις μια οριεντάλ εξωτική ειδυλλιακή εμπειρία. Αυτό το κάνεις σε καιρό νηνεμίας. Γι’ αυτό και οι μετοχές συγκεκριμένων φαρμακευτικών, βιοτεχνολογικών και ιατροτεχνολογικών εταιριών παίρνουν την ανιούσα, ενώ οι μετοχές αεροπορικών εταιριών ακολουθούν την κατιούσα. Οι άνθρωποι αλλάζουν προτιμήσεις, επαναϊεραρχούν, δηλαδή, τις προτιμήσεις και τις προτεραιότητές τους, επαναξιολογούν τις ανάγκες τους, αναπλάθουν τα σχέδια τους και πράττουν ανάλογα. Η αγορά είναι ο καθρέφτης των πραξεολογικών και συναλλακτικών σχέσεων των ανθρώπων και την κοινωνίας και απλά αντικατοπτρίζει αυτή την μεταβλητότητα που επικρατεί στην υπόλοιπη κοινωνία. Είναι απλά μια αντανάκλαση του τι συμβαίνει εκείνη την στιγμή. Όταν έχεις μία πανδημία γρίπης, ο τουρισμός και η ζήτηση για αεροπορικά εισιτήρια πέφτουν και συνακόλουθα η μετοχή της Aegean πέφτει. Αντίστοιχα η ζήτηση για αντιικά, μάσκες ή εμβόλια ανεβαίνει και άρα οι μετοχές της Vir Biotech, της Gilead και της Alpha Pro Tech ανεβαίνουν. Πού είναι το παράλογο ή το ανορθολογικό σε αυτές τις χρηματιστηριακές κατευθύνσεις; Πουθενά!
Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και όσοι σοσιαλκρατιστές καλούν την κυβέρνηση να παρέμβει για να «κλειδώσει» χαμηλά τις τιμές σε προφυλακτικές μάσκες και αντισηπτικά, των οποίων οι τιμές το τελευταίο διάστημα έχουν αυξηθεί, γεγονός που αποδίδεται στην αισχροκέρδεια των εταιρειών. Πράγματι, οι μάσκες είχαν αρχίσει να βρίσκονται σε έλλειψη από τα ράφια των φαρμακείων, λόγω μαζικής αγοράς από την πλευρά των πολιτών. Όταν αυξάνεται η ζήτηση για ένα αγαθό Χ, αναπόφευκτα η τιμή αυτού του αγαθού Χ αυξάνεται. Νόμος της ζήτησης. Η ζήτηση, ωστόσο, δημιουργεί την δική της προσφορά και η αύξηση της τιμής του αγαθού Χ ακτινοβολεί στους παραγωγούς αυτήν την αύξηση της ζήτησης, οι οποίοι διοχετεύουν τους πόρους τους, προκειμένου να καλύψουν το προσωρινό αυτό κενό. Πώς αλλιώς, άνευ του συστήματος των τιμών, θα μπορούσε ο επιχειρηματίας να κατανείμει του πόρους και να ρυθμίσει την παραγωγή του. Όταν δεν υπάρχουν τιμές, δεν ξέρεις τι βρίσκεται σε περίσσεια και τι σε έλλειψη, οπότε κινείσαι στα τυφλά.
Το σύστημα των τιμών είναι έναν κώδικας που πληροφορεί ανά πάσα ώρα και στιγμή τι αγοράζεται και τι όχι, και άρα τι πρέπει να παραχθεί και τι όχι. Σε μία ελεύθερη αγορά, το επαγόμενο από την αύξηση των τιμών κίνητρο του κέρδους, ωθεί τους επιχειρηματίες και τις εταιρείες του να το προσφέρουν. Αν ένας κρατιστής, εν τη μωρία του, επιβάλει διατίμηση και ελέγχους τιμών, θα διαστρεβλώσει το σύστημα των τιμών, θα αλλοιώσει την πληροφορία που κουβαλάει η τιμή, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τεχνητές ελλείψεις σπρώχνοντας έτσι τον κόσμο στην μαύρη αγορά. Υπομονή, λοιπόν, η αύξηση στις τιμές είναι παροδική.
