Του Ιωάννη Αμπατζίδη,
Οι νέες δικαστικές μεταρρυθμίσεις στο Μεξικό έχουν φέρει σάλο αντιδράσεων στη χώρα της Βορείου Αμερικής. Χιλιάδες δικαστικοί λειτουργοί και δικαστές προχώρησαν σε απεργία κατά την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου, ενώ οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Στον πυρήνα των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων, βρίσκεται ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο, με το οποίο θα εκλέγονται οι ομοσπονδιακοί δικαστές, το οποίο θα βασίζεται στη λαϊκή ψηφοφορία. Το σχέδιο αφορά κάθε μορφής δικαστών, ακόμα και αυτούς οι οποίοι έχουν διοριστεί από το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας. Σύμφωνα με το σχέδιο, οι υποψήφιοι δικαστές θα μπορούν να διορίζονται από την εκτελεστική, τη νομοθετική και τη δικαστική εξουσία της χώρας. Στη συνέχεια, θα ελέγχονται από ειδικές επιτροπές του εκάστου κλάδου, όπου θα εξετάζεται η επάρκεια των διαπιστευτηρίων τους, και τέλος, οι υποψήφιοι θα πρέπει να περάσουν και τη δοκιμασία της λαϊκής ψηφοφορίας.
Επιπλέον, έχουν αλλάξει και αρκετές ακόμα προϋποθέσεις για την εισαγωγή των υποψηφίων στο Δικαστικό Σώμα. Πέρα από την εκλογή τους από τους πολίτες της χώρας, οι υποψήφιοι που θα συμπληρώσουν τις 7,000 θέσεις, θα πρέπει να έχουν πτυχίο Νομικής και τουλάχιστον πέντε χρόνια προϋπηρεσίας, ενώ όσοι θελήσουν να υπηρετήσουν στο Ανώτατο Δικαστήριο θα πρέπει να έχουν δέκα χρόνια προϋπηρεσίας. Επιπροσθέτως, οι μεταρρυθμίσεις θα αντικαταστήσουν τις εξετάσεις, στις οποίες έπρεπε να υποβληθούν οι υποψήφιοι. Πλέον, οι καλοί βαθμοί στο πανεπιστήμιο, καθώς και πέντε συστατικές επιστολές θα είναι αρκετές για να θεωρηθεί κάποιος υποψήφιος ικανός. Τέλος, οι υποψήφιοι θα κληθούν να υποβάλουν μια επιστολή τριών σελίδων, όπου θα αιτιολογούν τους λόγους της αίτησής τους. Οι πρώτες εκλογές, που θα καλύπτουν περίπου τις μισές δικαστικές θέσεις, αναμένεται να διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2025. Ο δεύτερος γύρος των εκλογών για την κάλυψη των υπολειπόμενων θέσεων θα συμπέσει με τις τακτικές εκλογές του 2027. Ωστόσο, πολλές λεπτομέρειες για το πώς θα οργανωθεί η ψηφοφορία είναι ακόμη ασαφείς. Με την πραγματοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων, οι περίπου 7,000 τωρινοί δικαστές θα χάσουν τη θέση τους, όμως θα έχουν την ευκαιρία να είναι υποψήφιοι στις επερχόμενες «δικαστικές εκλογές».
Ο κύριος στόχος των μεταρρυθμίσεων, σύμφωνα με την Κυβέρνηση, είναι η εξάλειψη της διαφθοράς από το δικαστικό σύστημα της χώρας, καθώς και να διασφαλιστεί πως το σύστημα ανταποκρίνεται στη βούληση του λαού. Το νομοσχέδιο εγκρίθηκε από τα δύο-τρίτα της Γερουσίας στα τέλη Αυγούστου, ενώ νωρίτερα, μέσα στον μήνα, είχε εγκριθεί και από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Σύμφωνα με έναν εκ των κορυφαίων νομοθετών του κυβερνώντος κόμματος Morena, τον Ignacio Mier, το νομοσχέδιο ήταν μια βελτιωμένη μορφή του προηγούμενου, στοχεύοντας έτσι να μετριάσει τις επικριτικές φωνές. Επιπλέον, δήλωσε ότι «οι μεταρρυθμίσεις εγγυούνται την ασφάλεια του δικαίου και ένα σύστημα δικαιοσύνης στο οποίο θα έχουν πρόσβαση όλοι οι Μεξικανοί». Ο Πρόεδρος του Μεξικού, Andrés Manuel López Obrador, υποστήριξε έντονα αυτή την αναμόρφωση του δικαστικού συστήματος. Αν και φτάνει στο τέλος της θητείας του, η δημοτικότητά του συνεχώς αυξάνεται, καθώς έχει υποστηρίξει αρκετές μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς. Επιπροσθέτως, έχει κατηγορήσει αρκετές φορές τους δικαστές και το δικαστικό σύστημα πως στηρίζουν το οργανωμένο έγκλημα στη χώρα.
Από την αντίθετη μεριά, αρκετοί είναι οι επικριτές που διαφωνούν με το νέο σύστημα. Αρκετοί ειδικοί, όπως ο Rios Figueroa, πιστεύουν πως οι μεταρρυθμίσεις αποσκοπούν στην ενίσχυση του λαϊκιστικού δόγματος της Κυβέρνησης και πως δεν αποτελούν καλές επιλογές πολιτικής. «Αυτή η δικαστική μεταρρύθμιση είναι εσφαλμένη, με την έννοια ότι δεν θα παράγει τα αποτελέσματα που λέει η κυβέρνηση», υποστηρίζει ο Figueroa. Η πλειοψηφία των ειδικών συμφωνούν πως το δικαστικό σύστημα στη χώρα πρέπει να αλλάξει, όμως υποστηρίζουν πως η Κυβέρνηση στοχεύει σε λάθος τομείς. Τα μεγαλύτερα προβλήματα στο δικαστικό σύστημα της χώρας βρίσκονται στα γραφεία της εισαγγελίας, με τους εισαγγελείς συνήθως να μην έχουν επαρκή κατάρτιση και συχνά ο φόρτος εργασίας είναι υπέρογκος.
Οι αποφάσεις αυτές ήδη επηρεάζουν το Μεξικό. Αρκετοί επενδυτές ήδη σκέφτονται αν το Μεξικό αποτελεί πλέον έναν ορθολογικό προορισμό για τις επενδύσεις τους. Το νόμισμα του Μεξικού, Πέσο, παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις, ενώ αρκετοί αξιωματούχοι ανησυχούν πως οι μεταρρυθμίσεις θα αποτελέσουν μεγάλο κίνδυνο για τη λειτουργία της δημοκρατίας στο Μεξικό. Αναμένεται να δούμε εάν η καθημερινότητα των πολιτών του Μεξικό θα επηρεαστεί και εάν οι νέες μεταρρυθμίσεις θα φέρουν την «άνοιξη» σε ένα ιδιαίτερα ταλαιπωρημένο και διεφθαρμένο δικαστικό σύστημα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mexico’s Obrador set to enact divisive judicial reforms: What happens next?, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Protests in Mexico as controversial judicial reform passed, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Why are Mexico’s judges striking over AMLO’s proposed judicial reforms?, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
