Της Μαρίας Κορδαλή,
Η μωβ ομπρέλα, η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, το καπλάνι της βιτρίνας, η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της, φαινομενικά δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από τίτλους βιβλίων. Βιβλίων που κοσμούν κάθε παιδικό ράφι ως αγαπημένα αναγνώσματα στα σχολεία. Το κάθε ένα έχει τη δική του υπόθεση, τους δικούς του χαρακτήρες. Έχουν, όμως, ένα κοινό: είναι όλα «παιδιά» της Άλκης Ζέη. Της συγγραφέως που μεγάλωσε γενιές και γενιές, αφύπνισε την ανθρώπινη ψυχή, μοίρασε ηθικά διδάγματα και που από σήμερα τα ξημερώματα βρίσκεται στη γειτονιά των αγγέλων.
Η Άλκη (Αγγελική) Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 15 Δεκεμβρίου του 1923. Κατάγονταν από την Άνδρο και τη Σάμο όπου και πέρασε τα παιδικά της χρόνια ως το 1937, όταν σε ηλικία 14 ετών επέστρεψε στην Αθήνα για να φοιτήσει στην ιδιωτική Ιόνιο Σχολή. Εκεί γνώρισε και συνδέθηκε με την επίσης πεζογράφο Ζωρζ Σαρή, με την οποία ανέπτυξαν μια στενή φιλία. Τα τελευταία τρία χρόνια του σχολείου η Ζέη φοίτησε στην ιδιωτική σχολή Αηδονοπούλου και χάρη στην εξ’ αγχιστείας συγγένειά της με τη γνωστή συγγραφέα της εποχής Διδώ Σωτηρίου, μυήθηκε στη συγγραφή με την προτροπή εκείνης.
Τα πρώτα της έργα δεν ήταν πεζογραφικά, ούτε λογοτεχνικά. Στην πρώιμη συγγραφική της περίοδο έγραφε χαρακτήρες κουκλοθεάτρου, ένας εκ των οποίων ο Μπαρμπά Μυτούσης έγινε ένας από τους γνωστότερους χαρακτήρες του κουκλοθεάτρου Αθηνών.
Καθοριστική φάση για τη ζωή της αλλά και τη μετέπειτα συγγραφική της εξέλιξη, αποτέλεσε η Κατοχική περίοδος. Πνεύμα ανήσυχο, φιλελεύθερο και καθόλου εφησυχασμένο η Άλκη Ζέη εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ, παρακινημένη από τη θεία και μέντορά της Διδώ Σωτηρίου. Ήθελε με αυτόν τον τρόπο να αντισταθεί, πολεμώντας για τα «πιστεύω» και την πατρίδα της. Δεν αμέλησε τη μόρφωσή της, δεδομένου ότι παράλληλα φοίτησε στο τμήμα Φιλοσοφίας του Θεάτρου του Πανεπιστημίου Αθηνών καθώς και στο Ωδείο Αθηνών. Την περίοδο του Εμφυλίου βρέθηκε εξόριστη στη Χίο λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων, ενώ αποχώρησε οικειοθελώς από την Ελλάδα για το Παρίσι κατά την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας. Επέστρεψε οριστικά μετά το τέλος της Χούντας.
Το πρώτο της μυθιστόρημα «Το Καπλάνι της Βιτρίνας» είναι αυτοβιογραφικό και περιέχει στοιχεία από τη ζωή της και προσωπικές εμπειρίες. Γράφτηκε το 1963, όσο βρίσκονταν στη Μόσχα. Έργο ορόσημο για την ελληνική σύγχρονη πεζογραφία αποτέλεσε το πρώτο παιδικό βιβλίο με πολιτικό περιεχόμενο, αναφερόμενο στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936 και τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.
Αναμφισβήτητα, όμως, το έργο «σταθμός» στην καριέρα της ήταν «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου». Άμεσα επηρεασμένη από τις αναμνήσεις και τα προσωπικά της βιώματα, η Ζέη γράφει ένα από τα σημαντικότερα αντιπολεμικά μυθιστορήματα της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας. Μέσα από τα μάτια του Πέτρου, ενός εννιάχρονου παιδιού που βιώνει τον πόλεμο του ’40 και ύστερα τη γερμανική κατοχή, η Ζέη περιγράφει την Αθήνα της εποχής εκείνης. Τη φτώχεια, την ανέχεια, τη σθεναρή αντίσταση του ελληνικού λαού αλλά και την ατέρμονη ελπίδα του φτάνοντας στο τέλος για την πολυπόθητη απελευθέρωση. Ο αντίκτυπος του έργου ήταν τέτοιος που όχι απλώς μεταφράστηκε και εκδόθηκε στα αγγλικά και τα γαλλικά, αλλά και διασκευάστηκε ως θεατρικό έργο το 2011 ως παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας.
Η συγγραφική της παραγωγή πολυποίκιλη και καινοτόμα, καθιέρωσε ένα νέο πρωτοπόρο στυλ γραφής στο νεανικό μυθιστόρημα. Εκτός από το στοιχείο της αυτοβιογραφίας, τα βιβλία της πραγματεύονται θέματα κοινωνικού και πολιτικού περιεχομένου πράγμα, που ήταν ανήκουστο για τη συντηρητική εποχή της συγγραφικής δραστηριοποίησής της. Αφορούν τις ανθρώπινες σχέσεις, τη δημοκρατία, την ελευθερία, την οικογένεια και τα προβλήματα που αναπτύσσονται μέσα στην κοινωνία. Το εφηβικό της μυθιστόρημα «Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της» κέρδισε το 2003 το πρώτο βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, ενώ η ίδια έχει προταθεί για το βραβείο Άντερσεν αρκετές φορές.
Μέσα από τα βιβλία της η Άλκη Ζέη έδινε στους αναγνώστες της την ευκαιρία να δουν τα γεγονότα με τη δική της αντίληψη. Αφήνοντάς τους την ελευθερία να τα ερμηνεύσουν ανεξάρτητοι, προσέθετε παντού το αυτοβιογραφικό στοιχείο, κρατώντας όμως πάντοτε τις αποστάσεις της, επιθυμώντας να επιτρέψει στο κοινό της να εμβαθύνει σε αυτό που διάβαζε. Έγραφε βιβλία για παιδιά, απευθύνονταν όμως και σε ενήλικες, αφού τα έργα της έκρυβαν πάντα ουσιαστικότερα νοήματα. Η κριτική και διεισδυτική ματιά της, η αντικειμενικότητά της, η αψεγάδιαστη χρήση της ελληνικής, το χιούμορ και η απόδοση προσώπων και καταστάσεων την καθιέρωσαν ως μία από τις διαχρονικά αγαπημένες Ελληνίδες συγγραφείς από μικρούς αλλά και μεγάλους.
Το 2010 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το πολύτιμο συγγραφικό της έργο. Τα έργα της έχουν μεταφραστεί σε πάνω από 20 γλώσσες και έτσι το πολύτιμο κληροδότημά της έχει αγαπηθεί και από χώρες του εξωτερικού. Χαρακτηριστικό αποτελεί, μάλιστα, το γεγονός ότι έχει προταθεί και για συγγραφικά βραβεία του εξωτερικού, όπως το βραβείο Νέων Ευρωπαίων στη Γαλλία για το έργο της «Ο Ψεύτης Παππούς». Το τελευταίο της βιβλίο εκδόθηκε το 2019 με τίτλο «Ένα παιδί από το πουθενά».
Σε προσωπικό επίπεδο γνώρισε την ευτυχία στο πρόσωπο του θεατρικού συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργου Σεβαστίκογλου, με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945. Μαζί απέκτησαν δύο παιδιά και έζησαν ευτυχισμένοι. Μετά τον θάνατό του δεν ξαναπαντρεύτηκε.
Σήμερα η Άλκη Ζέη στα 97 της χρόνια -σχεδόν αιώνια- μας κοιτά από πολύ ψηλά. Αναμένει να καταγράψει τις αντιδράσεις μας στην είδηση της φυγής της.
Στο ένα της χέρι κρατά μια μωβ ομπρέλα. Στο άλλο κρατά τον Πέτρο, αδημονώντας να του διηγηθεί τον μεγάλο περίπατο της ζωής της. Αυτόν που μπορεί να μην την οδήγησε στην αιωνιότητα, την έκανε όμως διαχρονική στις καρδιές μας.
Κατάγεται από την Αθήνα. Εκεί ζει, δραστηριοποιείται και ονειρεύεται. Σε ακαδημαϊκό επίπεδο είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Νομικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και φιλοδοξεί να ειδικευτεί στους τομείς του ποινικού και το συνταγματικού δικαίου. Πολυάσχολη ως άτομο μιλά δύο ξένες γλώσσες και επιθυμεί να μάθει και τρίτη. Το γράψιμο για αυτήν είναι τρόπος ελευθερίας και έκφρασης, όχι μόνο των σκέψεων αλλά και της ψυχής.
