Η εκδικητική πορνογραφία κατά το άρθρο 346 ΠΚ

Της Βασιλικής Μπουτκάρη,

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει συχνό φαινόμενο πολλοί άνθρωποι να βιντεοσκοπούν τις προσωπικές τους στιγμές, όταν αυτό όμως καταλήγει τα δημοσιοποιείται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τότε έχουμε την υπόσταση του εγκλήματος της εκδικητικής πορνογραφίας. Εκδικητική πορνογραφία, λοιπόν, κατά τα λεγόμενα του άρθρου 346 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα είναι «όποιος χωρίς δικαίωμα κοινολογεί σε τρίτο πρόσωπο ή αναρτά σε κοινή θέα, πραγματική, αλλοιωμένη ή σχεδιασμένη εικόνα ή κάθε είδους οπτικό ή οπτικοακουστικό υλικό, στο οποίο αποτυπώνεται μη δημόσια πράξη άλλου που αφορά στη γενετήσια ζωή του».

Το προστατευόμενο έννομο αγαθό της εκδικητικής πορνογραφίας του άρθρου 346 ΠΚ είναι αυτό της γενετήσιας αξιοπρέπειας. Ως γενετήσια αξιοπρέπεια νοείται η τιμή του θύματος, η οποία εκδηλώνεται στα πλαίσια της γενετήσιας ζωής. Επιπρόσθετα ως προστατευόμενα έννομα αγαθά νοούνται η προσωπική ελευθερία του θύματος (Α346 παρ.2 ΠΚ «όποιος απειλεί άλλον ότι θα τελέσει τις πράξεις της παρ.1 και αν ο υπαίτιος της πράξης εξαναγκάζει άλλον σε πράξη ή παράλειψη ή ανοχή για την οποία αυτός δεν έχει υποχρέωση»), η προστασία της ανηλικότητας και της γενετήσιας ανάπτυξης των ανηλίκων (παρ.3 περίπτωση β’ «αν τελείται από ενήλικο και αφορά ανήλικο»), η εύρυθμη λειτουργία των σχέσεων ιδιαίτερης εγγύτητας (παρ. 3 περίπτωση γ’ «σε βάρος νυν ή πρώην συζύγου ή συντρόφου του υπαιτίου ή σε βάρος προσώπου που συνοικεί με αυτόν ή έχει μαζί του σχέση εργασίας ή υπηρεσίας ή βρίσκεται υπό την επιμέλεια ή την προστασία του ή δεν μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του»), καθώς και η πληροφοριακή αυτοδιάθεση του θύματος.

Το βασικό έγκλημα της 1^ης παραγράφου

Σύμφωνα με την διάταξη της 1^ης παραγράφου του εν λόγω άρθρου τιμωρείται «όποιος χωρίς δικαίωμα κοινολογεί σε τρίτο πρόσωπο ή αναρτά σε κοινή θέα, πραγματική, αλλοιωμένη ή σχεδιασμένη εικόνα ή κάθε είδους οπτικό ή οπτικοακουστικό υλικό, στο οποίο αποτυπώνεται μη δημόσια πράξη άλλου που αφορά στη γενετήσια ζωή του». Τα βασικά χαρακτηριστικά του εγκλήματος εντοπίζονται στον κοινό μη ιδιόχειρο υπαλλακτικώς μικτό χαρακτήρα του. Επίσης, πρόκειται για γνήσιο έγκλημα εξωτερίκευσης και αποτελέσματος. Στην υποκειμενική υπόσταση θα πρέπει να υπάρχει δόλος του δράστη έστω και ενδεχόμενος.

Η προνομιούχα μορφή της παραγράφου 2

Κατά τα λεγόμενα της διάταξης της 2^ης παραγράφου τιμωρείται «όποιος απειλεί άλλον ότι θα τελέσει τις πράξεις της 1^ης παραγράφου και αν ο υπαίτιος της πράξης αυτής εξαναγκάζει άλλον σε πράξη ή παράλειψη ή ανοχή για την οποία αυτός δεν έχει υποχρέωση». Λόγος τυποποίησης του αδικήματος είναι οι συναισθηματικές συνέπειες που ενδέχεται να προκληθούν στο θύμα από τις περιγραφόμενες σε αυτή συμπεριφορές, οι οποίες έχουν το ίδιο ψυχικό βάρος με τις αντίστοιχες συνέπειες της παραγράφου 1.

Η διακεκριμένη μορφή της 3^ης παραγράφου

Σε αυτή εδώ την μορφή της 3^ης παραγράφου τιμωρείται «αν η πράξη της 1^ης παραγράφου τελείται είτε με ανάρτηση στο διαδίκτυο ή σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης με αόριστο αριθμό αποδεκτών είτε από ενήλικο και αφορά ανήλικο είτε σε βάρος νυν ή πρώην συζύγου ή συντρόφου του υπαιτίου ή σε βάρος προσώπου που συνοικεί με αυτόν ή έχει μαζί του σχέση εργασίας ή υπηρεσίας ή βρίσκεται υπό την επιμέλεια ή την προστασία του ή δεν μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του είτε με σκοπό να προσπορίσει ο υπαίτιος στον εαυτό του ή σε άλλον περιουσιακό όφελος». Η ανάρτηση των επίμαχων οπτικοακουστικών υλικών στο διαδίκτυο συνιστά την 1^η περίπτωση διακεκριμένης μορφής του εγκλήματος. Το αόριστο μέγεθος των αποδεκτών του υλικού συνιστά τον βασικό όρο στοιχειοθέτησης της 1^ης κακουργηματικής μορφής, αφού το θύμα υφίσταται βαρύτατη προσβολή των έννομων αγαθών του με τον εξευτελισμό και διασυρμό του.

Ακόμη, στην 2^η περίπτωση η πράξη υφίσταται όταν το θύμα συνδέεται με μια συγκεκριμένης κατάστασης με έναν, αν ο δράστης είναι ενήλικας φυσικά, και η εγκληματική συμπεριφορά στρέφεται κατά ανηλίκου. Επίσης, στις περιπτώσεις όπου το θύμα της πράξεως είναι νυν ή πρώην σύντροφος ή σύζυγος του δράστη, σύνοικος ή συνδέεται με αυτόν με σχέση εργασίας ή υπηρεσίας ή βρίσκεται υπό την επιμέλεια ή την προστασία του ή δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Οι δυο τελευταίες αυτές περιπτώσεις συνιστούν ιδιώνυμα εγκλήματα. Τέλος, τυποποιείται έγκλημα υπερχειλούς υποκειμενικής υποστάσεως, η κακουργηματική αυτή μορφή στοιχειοθετείται για τις περιπτώσεις που δράστης τέλεσε τις πράξεις της 1^ης παραγράφου με σκοπό να προσπορίσει στον ίδιο ή σε άλλον περιουσιακό όφελος.

Η ιδιαίτερα διακεκριμένη μορφή της 4^ης παραγράφου

Η τελευταία αυτή μορφή του εγκλήματος της εκδικητικής πορνογραφίας κατά το άρθρο 346ΠΚ παρ. 4 τιμωρεί τον υπαίτιο «αν κάποια από τις πράξεις των προηγούμενων παραγραφών οδήγησε το θύμα σε απόπειρα αυτοκτονίας και αν η πράξη αυτή οδήγησε στο θάνατο». Η αυτοκτονία, είτε ως απόπειρα είτε ως τετελεσμένη δεν τυποποιείται ως εγκληματική συμπεριφορά στον Ποινικό Κώδικα. Το πραγματικό του αδικήματος της 4^ης παραγράφου συνιστά επιβαρυντική περίσταση, η οποία όταν συντρέξει επαυξάνεται το πλαίσιο ποινής του αδικήματος της παραγράφου 1, δημιουργώντας έτσι μια αυτοτελή διακεκριμένη περίπτωση για την οποία ο δράστης σε υποκειμενική υπόσταση πρέπει να έχει δόλο έστω και ενδεχόμενο.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Νίκος Παρασκευόπουλος – Ευτύχης Φυτράκης, Αξιόποινες σεξουαλικές πράξεις – άρθρα 336-353 νέου ΠΚ, 2η αναθεωρημένη έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2021.
• Γ. Μπαστούνας, Η τυποποίηση του εγκλήματος της εκδικητικής πορνογραφίας στον Ποινικό Κώδικα: Η νέα διάταξη του άρθρου 346ΠΚ – προσβολές της γενετήσιας ζωής. Με αφορμή τον πρόσφατο ν.4947/2022.
• Ιωάννης Ναζίρης, Παρατηρήσεις στην ΑΠ 686/2021. Η ποινική αντιμετώπιση της γενετήσιας διαπόμπευσης.
• Αριστοτέλης Χαραλαμπάκης, Οι αλλαγές του νέου Ποινικού Κώδικα – άρθρο 346 ΠΚ: Εκδικητική πορνογραφία, Νομική Βιβλιοθήκη, 2022.