Του Ελευθέριου Χονδρού,
Ο Πάπας Φραγκίσκος, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στη Νοτιοανατολική Ασία και την Ωκεανία, έφτασε τη Δευτέρα στο Ντίλι, την πρωτεύουσα του Ανατολικού Τιμόρ. Η επίσκεψή του σηματοδότησε μια σημαντική στιγμή για το κατεξοχήν Καθολικό έθνος και ο Πάπας άδραξε την ευκαιρία να ζητήσει ισχυρότερη προστασία των παιδιών και των εφήβων από την κακοποίηση. Στην ομιλία του προς κυβερνητικούς αξιωματούχους και πολίτες, υπογράμμισε τη σημασία της διατήρησης της αξιοπρέπειας των νέων, δηλώνοντας: «Ας μην ξεχνάμε τα πολλά παιδιά και εφήβους των οποίων η αξιοπρέπεια έχει καταπατηθεί». Αν και δεν αναφέρθηκε σε κάποια συγκεκριμένη περίπτωση, οι παρατηρήσεις του ήταν οδυνηρές δεδομένων των πρόσφατων αντιπαραθέσεων γύρω από την Εκκλησία στο Ανατολικό Τιμόρ.
Η επίσκεψη του Πάπα έρχεται μετά από ένα σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης που εμπλέκει τον επίσκοπο Κάρλος Χιμένες Μπέλο, μια εξέχουσα προσωπικότητα στο κίνημα ανεξαρτησίας της χώρας. Ο Μπέλο, κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης, κατηγορήθηκε για κακοποίηση νεαρών αγοριών κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990. Αν και το Βατικανό επέβαλε πειθαρχικά μέτρα στον Μπέλο το 2020, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών στις μετακινήσεις του και απαγόρευσης επαφής με ανηλίκους, το θέμα εξακολουθεί να αποτελεί πηγή πόνου και διαμάχης στο Ανατολικό Τιμόρ. Σε ανοιχτή επιστολή του, το Δίκτυο Επιζώντων των Κακομεταχειρισμένων από Ιερείς στην Ωκεανία κάλεσε τον Πάπα να αποζημιώσει τα θύματα και να λάβει ισχυρότερα μέτρα για την αντιμετώπιση της έλλειψης επανόρθωσης.
Παρά τη σοβαρότητα του θέματος, το επίσημο πρόγραμμα του Πάπα δεν περιλαμβάνει συνάντηση με θύματα κακοποίησης και παραμένει ασαφές εάν ο Επίσκοπος Μπέλο θα εμφανιστεί δημόσια κατά την επίσκεψη του Πάπα. Ωστόσο, το ευρύτερο μήνυμα του Πάπα ήταν μήνυμα ελπίδας και ανθεκτικότητας, επαινώντας το Ανατολικό Τιμόρ για την ειρηνική μετάβασή του στην ανεξαρτησία μετά από χρόνια αγώνα υπό ινδονησιακή κατοχή. Στην ομιλία του, συλλογίστηκε την οδυνηρή ιστορία του έθνους και επαίνεσε τη νέα εποχή της «ειρήνης και ελευθερίας».
Η άφιξη του Πάπα στο Ντίλι έγινε δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι παρατάχθηκαν στους δρόμους για να τον χαιρετήσουν, κυματίζοντας σημαίες του Βατικανού και επευφημώντας καθώς περνούσε από το Popemobile. Το Ανατολικό Τιμόρ, μια χώρα όπου περισσότερο από το 97% του πληθυσμού προσδιορίζεται ως Καθολικός, έχει μια βαθιά σύνδεση με την Εκκλησία, έναν δεσμό που σφυρηλατήθηκε κατά τη διάρκεια του ταραχώδους αγώνα της για ανεξαρτησία. Η επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου είναι η πρώτη από έναν ποντίφικα μετά το ταξίδι του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ το 1989, όταν το έθνος βρισκόταν ακόμη υπό ινδονησιακή κυριαρχία.
Μία από τις βασικές στιγμές της επίσκεψης θα είναι η υπαίθρια Λειτουργία που έχει προγραμματιστεί για την Τρίτη, όπου εκτιμάται ότι θα παρευρεθούν περίπου 700.000 άνθρωποι, περισσότεροι από τον μισό πληθυσμό της χώρας. Η αναμονή γύρω από το γεγονός έχει επίσης οδηγήσει σε διαμάχη, με τις αρχές να κατεδαφίζουν σπίτια στην περιοχή Tasitolu για να ανοίξουν τον χώρο για τη Λειτουργία. Μερικοί κάτοικοι της περιοχής έχουν εκφράσει απογοήτευση για τις αναγκαστικές εξώσεις, επικρίνοντας την απόφαση της κυβέρνησης να δαπανήσει μεγάλα χρηματικά ποσά για την επίσκεψη , συμπεριλαμβανομένου 1 εκατομμυρίου δολαρίων σε ένα νέο βωμό, ενώ σχεδόν ο μισός πληθυσμός ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Ο Πάπας Φραγκίσκος, εκτός από το μήνυμά του για την προστασία των παιδιών, τόνισε επίσης τη σημασία της πολιτιστικής διατήρησης. Σε μια ανάλαφρη στιγμή κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, προειδοποίησε ενάντια στους «κροκόδειλους» —μια αναφορά στον μεγάλο αριθμό κροκοδείλων στην περιοχή και μια συμβολική προσοχή ενάντια σε εξωτερικές επιρροές που θα μπορούσαν να βλάψουν την ταυτότητα της χώρας. Ο ποντίφικας χρησιμοποίησε αυτή την περιοδεία για να τονίσει την αξία των πολύτεκνων οικογενειών, όπως έκανε στην Ινδονησία, όπου επαίνεσε τα υψηλά ποσοστά γεννήσεων της χώρας και τα αντιπαραβάλλει με τα μειούμενα ποσοστά σε άλλα μέρη του κόσμου.
Ενώ ο εορτασμός της πίστης και του πολιτισμού βρίσκεται στο επίκεντρο της επίσκεψης του Πάπα, η σκιά της κακοποίησης των κληρικών φαίνεται μεγάλη. Πριν από δύο χρόνια, το Βατικανό αναγνώρισε ότι τιμώρησε κρυφά τον Επίσκοπο Μπέλο για τις κατηγορίες κατάχρησης, αν και δεν έχουν απαγγελθεί επίσημες κατηγορίες εναντίον του στο Ανατολικό Τιμόρ. Η υπόθεση έχει επιστήσει την προσοχή στο ευρύτερο θέμα της κακοποίησης εντός της Εκκλησίας και στο αν ο Πάπας Φραγκίσκος θα το αντιμετωπίσει κατάματα κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη χώρα.
Το ταξίδι του Πάπα Φραγκίσκου στο Ανατολικό Τιμόρ είναι μέρος μιας ευρύτερης στροφής εντός της Καθολικής Εκκλησίας προς τη μεγαλύτερη ενασχόληση με την Ασία, μια περιοχή που γίνεται ολοένα και πιο σημαντική για το μέλλον της Εκκλησίας. Αυτή η επίσκεψη ακολουθεί τη στάση του στην Παπούα Νέα Γουινέα και την Ινδονησία, οι οποίες έχουν και οι δύο σημαντικό πληθυσμό Καθολικών. Το Ανατολικό Τιμόρ, ωστόσο, ξεχωρίζει ως ένα από τα πιο καθολικά έθνη στον κόσμο, δεύτερο μόνο μετά το Βατικανό ως προς το ποσοστό του πληθυσμού του που ακολουθεί την πίστη.
Η βαθιά σύνδεση του έθνους με τον καθολικισμό χρονολογείται από την πορτογαλική αποικιακή κυριαρχία, η οποία διήρκεσε για αιώνες πριν η Ινδονησία προσαρτήσει την περιοχή το 1975. Καθ’ όλη τη διάρκεια των βίαιων χρόνων κατοχής, η Εκκλησία έπαιξε κεντρικό ρόλο στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην υποστήριξη του κινήματος ανεξαρτησίας, συχνά με μεγάλο προσωπικό κόστος για τους κληρικούς της. Αυτή η ιστορία έχει καταστήσει την Εκκλησία κεντρικό μέρος της εθνικής ταυτότητας του Ανατολικού Τιμόρ, αν και περιπλέκει επίσης τη συζήτηση γύρω από την ευθύνη για κακοποίηση των κληρικών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pope calls on Timor-Leste to protect young from abuse, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Pope Francis’ Mass in one of world’s most Catholic nations gathers almost half its population, CNN, διαθέσιμο εδώ
