Της Σοφίας Βογά,
Ζουν ανάμεσά μας κι όμως κόσμους μακριά μας… Σε έναν δικό τους κόσμο, αποκομμένοι από τον κοινωνικό περίγυρο, περιθωριοποιημένοι, απόκληροι μιας κοινωνίας, που τους αντιμετωπίζει ως πηγή προβλημάτων, ως φορείς επικίνδυνων ασθενειών, ως μη μέλη της, αφού αδυνατούν να εγκολπωθούν ομαλά και αρμονικά. Ζουν σαν φαντάσματα, παραδομένοι στην εξάρτηση και στις σκέψεις τους, από τις οποίες αγωνιωδώς και συχνά επί ματαίω προσπαθούν να ξεφύγουν. Πρόκειται για ανθρώπους αόρατους, αλλά συνάμα τόσο ορατούς, που προκαλούν αποστροφή και οίκτο. Τους βλέπεις κάθε μέρα στον δρόμο, σε κεντρικές οδούς της Αθήνας, συχνά έξω από πανεπιστημιακές σχολές, αλλά προσποιείσαι πως δεν τους αντιλαμβάνεσαι. Τους προσπερνάς και παριστάνεις πως δε συμβαίνει τίποτα, στρέφεις από την άλλη πλευρά το κεφάλι και συνεχίζεις την πορεία σου, μα εκείνοι μένουν πίσω, συνεχίζοντας τον φαύλο κύκλο της πορείας προς την αυτοκαταστροφή…
Τα εξαρτημένα από ναρκωτικές ουσίες άτομα συνιστούν μία από τις πιο υποβαθμισμένες και περιθωριοποιημένες μειονότητες της κοινωνίας. Ιδρύουν μια ιδιότυπη μεταξύ τους κοινωνία και ζουν μέσα σε αυτή, με μόνο σκοπό και κινητήρια δύναμη της ύπαρξής τους την εύρεση του δικού τους «φαρμάκου», της μαγικής ουσίας που θα τους κάνει να ξεχάσουν τη δυστυχία τους. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για άτομα ψυχικώς πάσχοντα, που χρήζουν ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης, την οποία σπανίως και πλημμελώς λαμβάνουν, στο πλαίσιο ενός κράτους, που μολονότι ευαγγελίζεται ότι είναι κοινωνικά ευαισθητοποιημένο, αδιαφορεί για μείζονα ζητήματα που ταλανίζουν τους πολίτες του. Σε μια χώρα όπου υφίστανται μακροχρόνιες λίστες αναμονής, προκειμένου ένα εξαρτημένο άτομο να ενταχθεί σε πρόγραμμα απεξάρτησης από ουσίες, όπου οι κρατούντες, αντί να ενσκήπτουν πάνω από το ζήτημα αυτό, προσπαθώντας να βρουν μια λύση, προτιμούν να εθελοτυφλούν, να στρέφουν αλλού το βλέμμα και απλώς να μεταφέρουν γεωγραφικά το πρόβλημα, δύσκολα διατηρεί κανείς την ελπίδα ότι τα άτομα αυτά θα θεραπευτούν και ακόμη περισσότερο ότι θα ενσωματωθούν μετέπειτα ομαλά στην κοινωνία.
Η εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες μαστίζει αδιακρίτως την κοινωνία ανεξαρτήτως του φύλου, της οικονομικής ή κοινωνικής τάξης του εμπλεκόμενου προσώπου και φαίνεται να συνιστά έναν σύγχρονο γόρδιο δεσμό, αφού κάθε προτεινόμενη λύση φαίνεται να αποτελεί μια αποσπασματική και χωρίς γενικό και οργανωμένο σχεδιασμό προσπάθεια αντιμετώπισης του μείζονος αυτού προβλήματος. Τα όποια δε βήματα έχουν γίνει, με σκοπό την καταστολή του φαινομένου φαίνεται να λαμβάνουν χώρα με την πρωτοβουλία ιδιωτικών φορέων και μη κερδοσκοπικών οργανισμών, που πασχίζουν κυρίως χάρη σε δωρεές, να επιτελέσουν ένα δυσεπίτευκτο και κοπιώδες έργο.
Έμφαση πρέπει να δίνεται κυρίως στην πρόληψη και φυσικά στην αντιμετώπιση, τη θεραπεία και την ομαλή επανένταξη των τέως εξαρτημένων ατόμων στην κοινωνία. Πρέπει να καταστεί σαφές και ιδίως στα άτομα νεαρής ηλικίας ότι η λήψη ναρκωτικών ουσιών δεν είναι ούτε ένδειξη ευφυΐας, ούτε μέσο αποδοχής και ομαλής ενσωμάτωσης σε ομάδες συνομηλίκων. Αντίθετα, οι ναρκωτικές ουσίες είναι άκρως εθιστικές, οδηγούν στη σταδιακή και βασανιστική ψυχική και σωματική κατάρρευση του πάσχοντος προσώπου και μολονότι φαντάζουν αρχικά ως μέσο ανακούφισης και διαφυγής από τα προβλήματα, στην πραγματικότητα συνιστούν μέσο αυτοκαταστροφής.
Η θεραπεία των εξαρτημένων ατόμων είναι αδιαμφισβήτητα μια κοπιώδης και χρονοβόρα διαδικασία. Απαιτεί τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων, την παρακολούθηση του εμπλεκόμενου προσώπου από εξειδικευμένους θεράποντες ιατρούς και ψυχολόγους, αλλά κυρίως προϋποθέτει μια ουσιαστική ψυχική διεργασία του προσώπου, που οφείλει συνειδητά να επιλέξει να απεξαρτηθεί, να ξανακερδίσει τη ζωή του, να βγει από το σκοτάδι των ναρκωτικών στο φως του πραγματικού κόσμου. Πρόκειται για μάχη του ατόμου ενάντια στον ίδιο του τον εαυτό, μια μάχη τόσο σωματική, όσο και ψυχική, από την οποία μόνο οι πιο δυνατοί και οι πιο αποφασισμένοι θα βγουν νικητές και θα επιβιώσουν. Στον αγώνα αυτόν, τα εξαρτημένα άτομα δε μπορούν να ανταπεξέλθουν μόνα τους. Έχουν ανάγκη την υποστήριξη και την κατανόηση των συγγενικών και φιλικών τους προσώπων, που οφείλουν να σταθούν δίπλα τους και πλάι τους, να τους αγκαλιάσουν τις ώρες της κρίσης, της έξαρσης και της αδυναμίας, να τους επικροτήσουν τις ώρες της δύναμης και της αυτοπειθαρχίας και να τους ακούσουν, κάθε φορά που προσπαθούν να ξεριζώσουν τις σκοτεινές σκέψεις της ψυχής τους, στην προσπάθειά τους να αποβάλουν από μέσα τους τον δαίμονα των ναρκωτικών.
Ας ακούσουμε, λοιπόν, τις ιστορίες αυτών των ανθρώπων, ας τους δώσουμε μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή, χωρίς να τους κατακρίνουμε και να τους στιγματίζουμε, επειδή σε κάποια καμπή της ζωής τους στάθηκαν αδύναμοι να διαχειριστούν τις δυσκολίες, τη σκληρότητα και τα αδιέξοδα της καθημερινότητας… κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τι είδους βιώματα και ψυχικά τραύματα προκάλεσαν την ανάγκη σε κάποιον άνθρωπο να ξεφύγει από τον ίδιο του τον εαυτό και να νιώσει ότι η ύπαρξή του ετεροκαθορίζεται από μια δύναμη αόρατη και ανώτερη. Ας αφουγκραστούμε την ανάγκη των προσώπων αυτών για αποδοχή και επανένταξη κι ας κατανοήσουμε ότι αντί να τους περιθωριοποιούμε, ίσως είναι προτιμότερο να τους ακούσουμε και να κατανοήσουμε ότι πρόκειται για άτομα πάσχοντα, που θεώρησαν ότι τα ναρκωτικά μπορούν να τους κάνουν να νιώθουν ζωντανοί, όταν μέσα τους ήταν ήδη προ πολλού νεκροί…
