Της Έλενας Παντελακάκη,
Η κατασκευή των πυραμίδων της Αιγύπτου αποτελεί ένα σημαντικό ιστορικό και πολιτισμικό επίτευγμα, με πιο φημισμένες τις Πυραμίδες της Γκίζας, οι οποίες αποτελούν ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου. Η μεγάλη φήμη τους έγκειται τόσο στη μεγαλειώδη εμφάνισή τους όσο και στον μυστηριώδη τρόπο κατασκευής τους, η οποία έχει διεγείρει το ενδιαφέρον των επιστημόνων. Ποιος, κατασκεύασε, άραγε, τις πυραμίδες; Με ποιο τρόπο μετακινήθηκαν τόνοι από πέτρινους όγκους, με σκοπό να δημιουργηθούν τα ιστορικά αυτά μνημεία; Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα, όσο σύνθετη κι αν φαντάζει, στην πραγματικότητα είναι απλή και πηγάζει από τα δρώμενα εκείνης της περιόδου, αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Ποιο ήταν το πρώτο δείγμα πυραμίδας;
Η κατασκευή των πρώτων πυραμίδων μαρτυρείται κατά το 2649-2575 π.Χ., κατά την περίοδο, δηλαδή, της Τρίτης Δυναστείας των Φαραώ. Οι πυραμίδες αυτές χρησιμοποιήθηκαν ως τάφοι των Φαραώ, με σκοπό να «στεγάσουν» τα νεκρά σώματά τους κατά τη μεταθανάτια ζωή τους. Συγκεκριμένα, επιλέχθηκε η Σαχάρα ως επίσημος τόπος ταφής. Το πρώτο δείγμα πυραμίδας —κλιμακωτή πυραμίδα— ήταν το ταφικό μνημείο του βασιλιά Ζοζέρ, το οποίο κατασκευάστηκε το 2630-2611 π.Χ. Ο αρχιτέκτονας που επινόησε αυτές τις κατασκευές ήταν ο Ιμχοτέπ, ο κύριος σύμβουλος του βασιλιά Ζοζέρ, του οποίου η μούμια φιλοξενείται στο Βρετανικό Μουσείο και το αγαλματίδιό του στο Μουσείο του Λούβρου.
Πώς χτίστηκαν οι πυραμίδες;
Η κατασκευή των πυραμίδων έχει απασχολήσει σημαντικά τους επιστήμονες, καθώς προκύπτουν πολλά εύλογα ερωτήματα για τον τρόπο κατασκευής τους. Πώς ένα τόσο εντυπωσιακό οικοδομικό έργο κατασκευάστηκε από ανθρώπους που έζησαν πριν από 4.500 χρόνια; Μόνο αν σκεφτούμε ότι η μεγαλύτερη πυραμίδα αποτελείται από περίπου 2,3 εκατομμύρια πέτρινους λίθους, ο καθένας από τους οποίους ζυγίζει από 2,5 έως 15 τόνους, μας δημιουργείται το ερώτημα αν πράγματι η κατασκευή τους αποτελεί ανθρώπινο δημιούργημα. Το 2020, μάλιστα, ο Ίλον Μασκ, ένας δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας, έκανε στο twitter την εξής ανάρτηση: «Οι εξωγήινοι έχτισαν τις Πυραμίδες προφανώς», αναπαράγοντας μία από τις πιο διάσημες θεωρίες συνομωσίας της αρχαιολογικής επιστήμης.
Στην πραγματικότητα, οι Αιγύπτιοι δημιούργησαν αυτά τα μνημεία με τη χρήση στοιχειωδών εργαλείων όπως πέτρινα σφυριά, τσιμπίδες, σχοινιά, ξύλα, βαρίδια κ.α., καθώς και μαθηματικών και μηχανικών τεχνικών. Μία πυραμίδα είναι, ουσιαστικά, ένας κύβος, οι πλευρές του οποίου συναντώνται στο κέντρο. Οι πλευρές αυτές αποτελούνται από ορθογώνια, τα οποία στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο, ενώ το μέγεθός τους μικραίνει όλο και περισσότερο όσο πλησιάζουν προς την κορυφή του κύβου.
Το υλικό από το οποίο κατασκευάστηκαν οι πυραμίδες ήταν ο λίθος. Επομένως, οι εργάτες λάξευαν τους λίθινους όγκους με χάλκινες σμίλες, προκειμένου να τους δώσουν το κατάλληλο σχήμα, δημιουργώντας μία επικλινής επιφάνεια στις εξωτερικές πλευρές του κύβου. Τα σημάδια, μάλιστα, από τις σμίλες αυτές είναι φανερά σε ορισμένους από τους πέτρινους όγκους των πυραμίδων.
Πώς μετακινούνταν, όμως, αυτοί οι λίθινοι όγκοι; Σε έρευνες που διεξήχθησαν το 2022 βρέθηκαν στοιχεία που αποδεικνύουν την ύπαρξη ενός —αποξηραμένου πλέον— ρεύματος του ποταμού Νείλου στην περιοχή όπου κατασκευάστηκαν οι πυραμίδες. Μέσω του συγκεκριμένου ρεύματος οι εργάτες κατάφερναν να μετακινούν τους λίθινους όγκους των πυραμίδων, τις οποίες τοποθετούσαν επάνω σε βάρκες. Στη συνέχεια, προκειμένου να τοποθετήσουν τις πέτρες στα ψηλότερα σημεία του κύβου, χρησιμοποιούσαν αναχώματα πάνω στα οποία στηρίζονταν ράμπες, διευκολύνοντας τη μετακίνησή τους.
Ποιος έχτισε τις πυραμίδες;
Με βάση έρευνες που έχουν διεξαχθεί και ιστορικές πηγές, τις πυραμίδες δεν τις κατασκεύασαν εξωγήινοι, όπως υποστήριξε ο Ίλον Μασκ, αλλά ένας μεγάλος αριθμός εργατικού δυναμικού, το οποίο εργαζόταν επί δεκαετίες, προκειμένου να ολοκληρωθούν τα σημαντικά αυτά μνημεία. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον ιστορικό Ηρόδοτο, η Πυραμίδα του Χέοπα, η μεγαλύτερη πυραμίδα, χρειάστηκε 20 χρόνια και 100.000 άνδρες, για να ολοκληρωθεί! Πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι οι εργάτες που συνέβαλλαν στην κατασκευή της Πυραμίδας του Χέοπα υπολογίζονταν περίπου στους 20.000.
Όσο περίεργη κι αν μας φαίνεται σήμερα η κινητοποίηση ενός τόσου μεγάλου αριθμού εργατών, θα πρέπει να αναλογιστούμε τη μεγάλη επιρροή που ασκούσε ο Φαραώ στους υπηκόους του, αφού θεωρούνταν και λατρευόταν ουσιαστικά ως Θεός επί της γης. Διαθέτοντας τόσο μεγάλη κι απόλυτη εξουσία ο Φαραώ εύκολα μπορούσε να χρησιμοποιήσει όσους πόρους κι όσο χρόνο επιθυμούσε, προκειμένου να επιτύχει τον σκοπό του, λύνοντας έτσι το μυστήριο γύρω από τον τρόπο κατασκευής των πυραμίδων. Όπως τόνισε, μάλιστα, χαρακτηριστικά ο σατιρικός ηθοποιός Νίλσεν: «Το επίπεδο εξουσίας που είχε ένας Φαραώ του Παλαιού Βασιλείου, θα έκανε τον Κιμ Γιονγκ Ουν να κοκκινίσει».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η επιστήμη απάντησε: Έτσι φτιάχτηκαν οι Πυραμίδες, janus.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Οι Πυραμίδες της Αιγύπτου, aegean.gr, Διαθέσιμο εδώ
