Του Παναγιώτη Χάντζιου,
Ο «Χρυσός Αιώνας» της Ολλανδίας, που εκτείνεται στον 17ο αιώνα, αποτελεί την σημαντικότερη περίοδο ανάπτυξης της χώρας. Σε αυτό το διάστημα η Ολλανδία ή το βασίλειο των Κάτω Χωρών, αναδείχθηκε ως ένα ισχυρό κράτος με δυναμισμό, ζήλο για εξερεύνηση και ανάπτυξη των επιστημών. Το διάστημα αυτό επέτρεψε στη χώρα να ενταχθεί στις ισχυρές δυνάμεις του δυτικού κόσμου.
Η επίσημη άνοδος ήρθε όταν η Ολλανδία με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας το 1648, όπου απέκτησε την ανεξαρτησία της έπειτα από έναν πόλεμο που διήρκησε 80 χρόνια με την Ισπανία. Η οικονομική ανάπτυξη ξεκίνησε ήδη από τα τέλη του 16ου αιώνα, και τις αρχές του 17ου αιώνα. Η Ολλανδία με στόχο να αναπτυχθεί άρχισε να αναζητεί πρώτες ύλες και πηγές πλούτου. Είχε γίνει τάση, τα ισχυρά κράτη να δημιουργούν αποικίες ώστε να αναδείξουν το κύρος τους. Επιπλέον, ήταν αυταπόδεικτο πως η εξερεύνηση και κατάκτηση λαών θα έφερνε στη χώρα νέους εμπορικούς και χρήμα.
Το 1602 αποφασισμένη να εξελιχθεί, η Ολλανδία ίδρυσε την “VOC” (“Vereenigde Oostindische Compagnie”), στα ελληνικά: Ανατολική Εταιρεία Ινδιών. Στόχος ήταν η επέκταση στην Ασία και ο σφετερισμός του πλούτου και των υλικών αγαθών. Η VOC διαχειριζόταν ένα μεγάλο οικονομικό μέρος της χώρας, βοηθώντας τη να εξελιχθεί και να πρωτοπορήσει. Η ισχυρότερη αποικία της Ολλανδίας ήταν η Ινδονησία. Μέχρι και σήμερα τα μουσεία στο Άμστερνταμ, φιλοξενούν μια μεγάλη ποικιλία αντικειμένων και φιγουρών από τις χώρες τις Ασίας. Με τη βοήθεια της Εταιρείας εμφανίστηκε το πρώτο χρηματικό-πιστωτικό σύστημα, εκτοξεύοντας την οικονομική δύναμη του Άμστερνταμ, μετατρέποντας το σε πόλο έλξης εμπόρων από διάφορες περιοχές της Ευρώπης.
Έπειτα από ένα διάστημα το 1621 και αφού πέτυχε η πρώτη Εταιρεία, ιδρύθηκε η αντίστοιχη για την Αφρική και την Αμερική, με όνομα “WIC”, δηλαδή Ολλανδική Δυτική Εταιρεία Ινδιών. Στη Νότια Αφρική οι αποικιοκράτες εγκαινίασαν ένα, από τα εμβληματικότερο ακρωτήρια των τότε εποχών. Το ακρωτήρι της «Καλής Ελπίδας», διαμόρφωσε νέα δεδομένα στο εμπόριο, αφού αποτέλεσε σημείο στάθμευσης και ανεφοδιασμού. Η δεύτερη Εταιρεία όταν κατέφθασε στην Αμερική ίδρυσε το «Νέο Άμστερνταμ» και αγόρασε το Μανχάτταν από τους Ινδιάνους για 24 δολάρια, ποσό που στις μέρες μας φαντάζει αστείο. Η εξουσία των Ολλανδών στον Νέο Άμστερνταμ που σταδιακά μετατρεπόταν σε κέντρο, δεν κράτησε για πολύ. Η Άγγλοι, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, κατέλαβαν το χώρο και μετονόμασαν την περιοχή σε «Νέα Υόρκη», όνομα που διατηρεί μέχρι και σήμερα.
Η Ολλανδία για να καταφέρει να πετύχει όλα αυτά εργαζόταν σκληρά και επέβαλε αυστηρά μέτρα δουλείας. Εμφανίστηκαν καράβια με καινοτομία στην τεχνολογία τα οποία ήταν γρήγορα και διέσχιζαν τους ωκεανούς με μεγαλύτερη ασφάλεια. Σε αντίθεση με άλλες αποικιοκρατικές δυνάμεις, η Ολλανδία έδειχνε μεγαλύτερη ανεκτικότητα και ελαστικότητα ως προς τη θρησκεία των αυτόχθονων λαών. Αυτό τους επέτρεπε, να ερευνούν τις τέχνες κάθε κοινότητας και παράλληλα να ενσωματώνουν πολλές από αυτές στις δικές τους.
Στο διάστημα αυτό εμφανίστηκαν καλλιτέχνες με έργα που άφησαν εποχή όπως ο Ρέμπραντ φαν Ράια με τη «Νυχτερινή Περίπολο». Η χώρα εκτός από το εμπόριο και την οικονομία, γνώρισε άνθηση στον τομέα της ιατρική, η οποία άγγιξε το ενδιαφέρον τόσο των ξένων όσο και των ντόπιων. Ιδρύθηκαν πανεπιστήμια τα οποία προσέλκυσαν φοιτητές και καθηγητές από όλη την Ευρώπη. Οι Ολλανδοί ανακάλυψαν νέες μεθόδους για τη μελέτη της ανθρώπινης ανατομίας. Αναπτύχθηκε ραγδαία η έρευνα, με μικροσκόπιο και αυτό της έδωσε τα ηνία για το δρόμο της ιατρικής. Συχνά, μάλιστα, οργάνωναν δημόσιες ανατομίες, σαν εκδηλώσεις με σκοπό να διαδοθεί η γνώση για τα ανθρώπινα μέλη και όργανα. Ένας πίνακας ευρέως γνωστός απεικονίζει τον καθηγητή Τουλπ σε μια τέτοια επέμβαση.
Η ανάπτυξη και η κυριαρχία σταδιακά υποχώρησαν, την τελευταία δεκαετία του 17ου αιώνα, η Αγγλία επιτέθηκε ναυτικά στην Ολλανδία. Η παρακμή της «Χρυσής Εποχής» κατέφθασε. Παρόλο που είχε δημιουργήσει η χώρα ισχυρές βάσεις, δεν αρκούσαν για να καταρρίψουν τη μεγάλη ναυτική ισχύ των Βρετανών. Μέχρι τις αρχές τους 18ου αιώνα, η Ολλανδία αποδυναμώθηκε. Δεν ήταν ανίκανη οικονομικά και ναυτικά, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν άγγιζε την Αγγλία και την Γαλλία.
Συνολικά ο «Χρυσός Αιώνα» της Ολλανδίας σημάδεψε την παγκόσμια ιστορία, δημιούργησε πολιτισμό, επιστημονική και καλλιτεχνική κληρονομιά. Οι αποικίες επηρέασαν, και διαμόρφωσαν δεδομένα μέχρι και το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- The Dutch Golden Age: 1588 – 1702, thedutchgoldenage.com, Διαθέσιμο εδώ
- Dutch Golden Age – A Look at the Masterpieces of This Era, artincontext.org, Διαθέσιμο εδώ
