Του Θανάση Λέφα,
Προκειμένου ένα πρόσωπο να υπαχθεί στην εν λόγω διαδικασία πρέπει καταρχήν, να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις. Αυτές είναι: 1) να έχει πτωχευτική ικανότητα, 2) να ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα, 3) να έχει το κέντρο των κύριων συμφερόντων του στην Ελλάδα, 4) να βρίσκεται σε κατάσταση παρούσας ή επαπειλούμενης ή πιθανής αδυναμίας πληρωμών και 5) απαιτείται ύπαρξη επιχείρησης που να μπορεί να διασωθεί. Επομένως, το πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις πρόσωπο, πρέπει καταρχάς, να επιδιώξει εξωδικαστικά τη σύναψη συμφωνίας εξυγίανσης.
Ας το δούμε λίγο πιο αναλυτικά:
Α. Συμβαλλόμενα μέρη
Η συμφωνία αυτή καταρτίζεται μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών του, αποσκοπώντας στην αποφυγή της κήρυξης της πτώχευσής του με ταυτόχρονη επιδίωξη της συλλογικής ικανοποίησης των πιστωτών του. Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, οι πιστωτές καταρτίζουν τη συμφωνία χωρίς τη σύμπραξη του οφειλέτη όταν βρίσκεται σε κατάσταση παύσης πληρωμών. Επίσης, είναι δυνατό να απαιτηθεί, για την εκπλήρωση ορισμένων όρων της συμφωνίας, να συμπράξουν και τρίτοι.
Β. Περιεχόμενο της συμφωνίας εξυγίανσης
Το περιεχόμενο της συμφωνίας, διαμορφώνεται ελεύθερα από τα μέρη δυνάμενο να περιέχει οποιαδήποτε ρύθμιση. Απαιτείται, όμως, η εκάστοτε ρύθμιση, να εξυπηρετεί τον στόχο της εξυγίανσης της επιχείρησης (39 ΠτΚ). Ενδεικτικά θέματα που απαριθμούνται στο άρθρο 39 του ΠτΚ είναι τα εξής:
α) Τροποποιήσεις των όρων υπό τους οποίους έχουν αναληφθεί υποχρεώσεις εκ μέρους του οφειλέτη,
β) Κεφαλαιοποίηση των υποχρεώσεων του οφειλέτη με την έκδοση μετοχών ή εταιρικών μεριδίων,
γ) Ρυθμίσεις των σχέσεων των πιστωτών μεταξύ τους, οι οποίες δύναται να έχουν το περιεχόμενο της πρόταξης μιας ομάδας πιστωτών έναντι της άλλης ως προς την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους,
δ) Ενδεχόμενη μείωση του ύψους των απαιτήσεων των πιστωτών έναντι του οφειλέτη,
ε) Εκποίηση επιμέρους περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και τέλος,
στ) Ανάθεση της διαχείρισης της επιχείρησης του οφειλέτη σε τρίτο ή και μεταβίβαση του συνόλου της επιχείρησης του οφειλέτη σε τρίτο.
Γ. Τύπος της συμφωνίας εξυγίανσης
Η συμφωνία εξυγίανσης απαιτείται να περιβληθεί τον έγγραφο τύπο, αρκεί και ιδιωτικό έγγραφο. Κατ’ εξαίρεση, αν οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται με αυτή απαιτούν τη σύνταξη δημοσίου εγγράφου, τότε η συμφωνία εξυγίανσης πρέπει να περιβληθεί τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου. Στη συμφωνία, πρέπει να επισυνάπτεται κατάσταση πιστωτών, προκειμένου να καταστεί σαφές ποιοι πιστωτές έχουν το δικαίωμα να συμβληθούν.
Δ. Νομική φύση της συμφωνίας εξυγίανσης
Κατά πρώτο λόγο, η συμφωνία εξυγίανσης συνιστά μεικτή και –κατά κανόνα– διαρκή ενοχική σύμβαση. Εφόσον αντικείμενο της συμφωνίας είναι η διευθέτηση διαφορών μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, η υπερέχουσα νομική φύση της συμβάσεως είναι εκείνη του συμβιβασμού. Μια αντίφαση εδώ, είναι ότι ενώ ο συμβιβασμός αναπτύσσει αποτελέσματα μόνο μεταξύ των συμβαλλομένων χωρίς να χρειάζεται επικύρωση, εν προκειμένω ο συμβιβασμός απαιτείται να επεκτείνει τις συνέπειες του και σε μη συμβληθέντα μέρη, ήτοι πρέπει να επικυρωθεί από το δικαστήριο. Τοιουτοτρόπως, η σύμβαση τελεί από της καταρτίσεώς της υπό την αίρεση της επικύρωσής της.
Ε. Η επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης
Το άρθρο 44 παρ.1 ΠτΚ, προβλέπει ότι μέσα σε προθεσμία τριών μηνών από την ημερομηνία της κατάστασης των πιστωτών, πρέπει, με αίτηση του οφειλέτη, να υποβάλλεται η συμφωνία προς επικύρωση στο αρμόδιο δικαστήριο, το οποίο είναι αυτό του τόπου όπου βρίσκεται το κέντρο των κύριων συμφερόντων του οφειλέτη. Για τη συζήτηση της εν λόγω αίτησης, ορίζεται δικάσιμος εντός δύο μηνών από την υποβολή της στο πτωχευτικό δικαστήριο (49 ΠτΚ), ενώ δικάζεται με τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας.
Ο χρόνος κατάθεσης της αίτησης συνεπάγεται την αναστολή, για τουλάχιστον 4 μήνες, διαφόρων μέτρων εκτέλεσης που θα μπορούσαν να δυσχεράνουν τη διαδικασία. Κατά τη διάρκεια της δίκης, είναι αρκετή η πιθανολόγηση του δικαστή ως προς τη βιωσιμότητα της επιχείρησης και ως προς την αρχή της μη απαγόρευσης της θέσης των πιστωτών, ενώ εξετάζει και αν με την επικύρωση πρόκειται να αρθεί η υφιστάμενη κατάσταση αδυναμίας πληρωμών, άλλως δεν θα επικυρώσει τη συμφωνία και θα κηρύξει την πτώχευση, εφόσον έχει υποβληθεί εν τω μεταξύ τέτοια αίτηση. Σε διαφορετική περίπτωση, κοινοποιεί την απορριπτική της επικύρωσης απόφαση στον εισαγγελέα πρωτοδικών, ο οποίος και θα κρίνει αν θα υποβάλλει αίτηση κήρυξης πτώχευσης του οφειλέτη ή όχι. Στην ουσία, με την επικύρωση, τίθεται σε ισχύ η συναφθείσα εξωδικαστικώς συμφωνία εξυγίανσης.
Επιπρόσθετα, η απόφαση –είτε δέχεται είτε απορρίπτει την αίτηση– δημοσιεύεται αμελλητί στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας, με επιμέλεια του οφειλέτη ή των πιστωτών. Στην περίπτωση που ο δικαστής κρίνει ότι συντρέχουν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις και επικυρώσει τη συμφωνία, τότε αυτή αποτελεί εκτελεστό τίτλο, για τις αναλαμβανόμενες απ’ αυτήν υποχρεώσεις. Κατά της εν λόγω απόφασης, μπορούν να ασκηθούν τα ένδικα μέσα της τριτανακοπής και της έφεσης. Η μεν τριτανακοπή, στρέφεται μόνο κατά της απόφασης που επικυρώνει τη συμφωνία, ενώ η έφεση μόνο κατά της απόφασης που απορρίπτει την αίτηση επικύρωσης. Περαιτέρω, στο άρθρο 60 ΠτΚ, απαριθμούνται τα αποτελέσματα της επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης. Πρώτιστα, δεσμεύονται όλοι οι άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενοι στη συμφωνία και οι πιστωτές έχουν τα δικαιώματα που απορρέουν τόσο από το νόμο όσο και από τη σύμβαση. Επιπροσθέτως, όπως αναφέρθηκε παραπάνω η απόφαση που επικυρώνει τη συμφωνία, εξοπλίζεται με εκτελεστό τίτλο.
Τέλος, είναι δυνατή και η ανατροπή της επικυρωθείσης συμφωνίας με τους εξής τρόπους: 1) με απόφαση επί ασκηθείσης τριτανακοπής, 2) με απόφαση επί αιτήσεως ακυρώσεως, όπου οι πιστωτές επανέρχονται στην πριν από την επικύρωση νομική θέση τους, 3) με πλήρωση διαλυτικής αιρέσεως όπου και παύει κατά το 202 ΑΚ η ενέργεια της δικαιοπραξίας, 4) με ατομική διάρρηξη της συμφωνίας συμβιβασμού όπου η σύμβαση συμβιβασμού μπορεί να ανατραπεί για μεμονωμένο πιστωτή και 5) με κήρυξη της πτώχευσης του οφειλέτη όπου οι απαιτήσεις των πιστωτών θα επανέλθουν ως προς το ύψος και το χρόνο λήξης τους, στο προ της επικύρωσης της συμφωνίας καθεστώς, αφαιρουμένων των ποσών που είχαν έως την κήρυξη της πτώχευσης εισπράξει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Σπυρίδων Δ. Ψυχομάνης, Πτωχευτικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2022.
