Της Μαρίας Ποταμιάνου,
Ποια είναι η εν λόγω μειονότητα που ελάχιστοι γνωρίζουν για την ύπαρξή της κι ακόμα λιγότεροι για τις ανεξάντλητες παραβιάσεις των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων της;
Εντός των συνόρων της, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αριθμεί περί του ενάμισι δισεκατομμυρίου κατοίκων, γεγονός που την κατατάσσει στις πολυπληθέστερες χώρες του κόσμου. Εντός του τεράστιου αριθμού του πληθυσμού της, διαβιεί πληθώρα μειονοτικών ομάδων, 56 από τους οποίες έχουν αναγνωριστεί από το ίδιο το κινέζικο κράτος. Ανάμεσα σε αυτές, βρίσκονται και οι Ουιγούροι.
Η μουσουλμανική μειονότητα των Ουιγούρων στην Κίνα βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς συζήτησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, λόγω των πολιτικών της κινεζικής κυβέρνησης που θεωρούνται ευρέως ως προσπάθεια άτεγκτης καταπίεσης της ταυτότητάς τους και τελικά, πρόδηλου εκτοπισμού. Οι Ουιγούροι, ένας τουρκογενής λαός, κατοικούν κυρίως στην επισήμως αναγνωρισμένη ως αυτόνομη περιοχή Σιντζιάνγκ (Xinjiang) της δυτικής Κίνας και αγγίζουν αριθμητικά περίπου τα 11 εκατομμύρια.
Ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο
Η βορειοδυτική επαρχία, διακατέχεται από μια μακρά ιστορία εθνικών, θρησκευτικών και πολιτισμικών εντάσεων. Εντός των συνόρων της, συνυπάρχουν πλήθος εθνικών ομάδων, από τους Ουιγούρους, τους Κινέζους Χαν, τους Καζάκους, μέχρι τους Τατζίκους, τους Κινέζους Χούι, τους Κιργιζίους και τους Μογγόλους. Αυτό το ιδιάζον μόρφωμα γειτονικών παραδόσεων, γλωσσών και θρησκειών διαφοροποιείται αισθητά από τις κυρίαρχες πολιτισμικές αξίες της Χαν κινεζικής πλειονότητας, με αποτέλεσμα τις εντάσεις και συγκρούσεις με το κινεζικό κράτος, του οποίου η επιδίωξη για επίτευξη μιας ολοσχερούς εθνικής ομοιογένειας αποτελεί κυρίαρχη αρχή του κυβερνητικού προγράμματος.
Πολιτικές αφομοίωσης και καταπίεσης
Τις τελευταίες δεκαετίες, η κινεζική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει μια σειρά από πολιτικές που αποσκοπούν στην, κατά πολλούς, ισοπεδωτική αφομοίωση των Ουιγούρων. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται η δημιουργία κέντρων «εκπαίδευσης και αναμόρφωσης», τα οποία στοχεύουν στην καταπολέμηση της «τρομοκρατίας» και του «εξτρεμισμού» όσων διακατέχονται από «αποσχιστικές τάσεις», στα οποία υπολογίζεται ότι έχουν κρατηθεί πάνω από ένα εκατομμύριο Ουιγούροι, ενώ δεν είναι λίγοι οι διεθνείς οργανισμοί και ακτιβιστές που τα καταδικάζουν ως στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, ως τόπο αναβίωσης ενός σύγχρονου απαρτχάιντ. Μεταξύ των πρακτικών που επιστρατεύονται για την διάλυση της πολιτισμικής τους ταυτότητας, είναι η πολιτική προπαγάνδα, με την εξαναγκαστική εκμάθηση της κινεζικής γλώσσας και η απαγόρευση άσκησης των θρησκευτικών τους πρακτικών, τα ψυχολογικά και σωματικά βασανιστήρια και η καταναγκαστική εργασία. Οι αναφορές και αποδείξεις για την σύσσωμη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους έχει επιβεβαιωθεί από τη Διεθνή Αμνηστία, η οποία κάνει ήδη αναφορά σε αυτά από το 2007.
Όσον αφορά την πρακτική της καταναγκαστικής εργασίας, οι συνθήκες εργασίας των Ουιγούρων είναι συχνά πολύ δυσχερείς και περιλαμβάνουν καταναγκασμό σε πολλαπλούς τομείς, από τη γεωργία (ιδίως στη καλλιέργεια βαμβακιού), στη βιομηχανία υφασμάτων και ενδυμάτων και στην κατασκευή ηλεκτρικών ειδών. Αναφέρεται ότι εργαζόμενοι Ουιγούροι υπόκεινται σε εντατική παρακολούθηση, περιορισμούς στην ελευθερία κινήσεων και δυνατότητα μετακίνησης εκτός του χώρου απασχόλησής τους, ταυτόχρονα με τον συστηματικό εξαναγκασμό απάρνησης της θρησκείας και της πολιτισμικότητας τους.
Η συνήθεια εκμετάλλευσης μειονοτήτων ως προς ίδιον όφελος των κινεζικών εταιρειών, φαίνεται να συγκαλύπτεται από τις τοπικές κινεζικές αρχές, οι οποίες τους μεταφέρουν μαζικά σε άλλες περιοχές της Κίνας για να εργαστούν σε εργοστάσια. Το φαινόμενο, ωστόσο δείχνει να εξάγεται και εκτός της χώρας, μέσω διεθνών εταιρειών, οι οποίες όχι μόνο δείχνουν ανοχή στην εκμετάλλευση, αλλά επωφελούνται από αυτή. Αυτές οι πολυεθνικές δραστηριοποιούνται σε πλήθος τομέων, από τη μόδα μέχρι τη τεχνολογία, γεγονός που δυσχεραίνει τον εντοπισμό και άμεσο αποκλεισμό τους.
Αντιδράσεις
Ο νόμος περί πολιτικής των Ουιγούρων που ψηφίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το 2021, εξοπλίζει την τελευταία με τα απαραίτητα εργαλεία για την υποστήριξη των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διακριτών πολιτισμικών ταυτοτήτων των Ουιγούρων και λοιπών εθνοτικών μειονοτήτων στην περιοχή Σιντζιάνγκ, που υπόκεινται στην απάνθρωπη μεταχείριση του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος.
Στα πλαίσια εντατικοποίησης αυτής της προσπάθειας, η κυβέρνηση των ΗΠΑ, απαγόρευσε τις εισαγωγές πέντε κινεζικών εταιρειών που κατηγορούνται για ωφελιμισμό από την δουλεμπορική εργασία Ουιγούρων, την οποία το Πεκίνο βαφτίζει «προγράμματα ανακούφισης της φτώχειας», στο πλαίσιο εξάλειψης της αλυσίδας εφοδιασμού των ΗΠΑ από προϊόντα καταναγκαστικής εργασίας.
Μαζί με αυτές τις πέντε, οι Αμερικάνοι επιχειρηματίες απαγορεύεται να συναλλάσσονται με 73 ακόμα εταιρείες, οι οποίες περιλαμβάνονται στον κατάλογο «Πρόληψης της καταναγκαστικής εργασίας των Ουιγούρων» του νόμου 2021 (UFLPA Entity List). Αξίζει να σημειωθεί ότι καταδικαστέες θεωρούνται ακόμα οι εταιρείες, οι οποίες συναινούν στη «στρατολόγηση» και μεταφορά Καζακιστών, Κιργιζιστών και άλλων μελών διωκόμενων ομάδων της περιοχής.
Πλέον, πρόκειται για έναν εμπλουτισμένο κατάλογο, ο οποίος περιλαμβάνει εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη κατασκευή προϊόντων, όχι μόνο γεωργικής παραγωγής, αλλά και βαμβακερών ενδυμάτων, ανταλλακτικών αυτοκινήτων, δαπέδων βινυλίου και ηλιακών συλλεκτών.
Και οι 73 εταιρείες που περιλαμβάνονται στη μαύρη λίστα κατηγορούνται, είτε ότι συνεργάζονται άμεσα με τις τοπικές αρχές της Σιντζιάνγκ για την εξαναγκαστική εργοδότηση φυλακισμένων Ουιγόυρων, είτε ότι συναλλάσσονται πρώτες ύλες με εταιρείες οι οποίες το κάνουν.
Οι τελευταίες πέντε επιχειρήσεις που συμπεριλήφθηκαν περιλαμβάνουν την εταιρεία παραγωγής λιπασμάτων μαγνησίου και κραμάτων μαγνησίου, Sunshine Group Holdings και την υπόλογό της, Rare Earth Magnesium Technology Group Holdings. Και οι δύο εταιρείες εδρεύουν στο Χονγκ Κονγκ, με τις κατηγορίες να τις θέλουν να προμηθεύονται επιβαρυμένες προσμίξεις από τη Σιντζιάνγκ.
Επιπλέον, η Kashgar Construction Engineering (Group) Co., Ltd., η Xinjiang Habahe Ashele Copper Co., Ltd. και η Xinjiang Tengxiang Magnesium Products Co., Ltd. απολαμβάνουν κατηγορίες άμεσης δουλεμπορικής απασχόλησης Ουιγούρων, αναφέρει ομοσπονδιακή κατάθεση που θα δημοσιευθεί άμεσα.
Προκειμένου οποιαδήποτε από τις προαναφερθείσες εταιρείες να μπορέσει να διαγραφεί από την εν λόγω λίστα, προϋποτίθεται συνάντηση με τα αρμόδια στελέχη της Εσωτερικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, για να αποδείξουν ότι έχουν τερματίσει τους δεσμούς τους με το επικερδές σύστημα δουλείας. Μέχρις στιγμής, καμία από τις στοχοποιημένες εταιρείες δεν ανταποκρίθηκε σε αιτήματα σχολιασμού.
Μαρτυρίες ανθρώπων, που δραπέτευσαν επιτυχώς, αναφέρουν ότι εξαναγκάζονται σε εργασία για ελάχιστα ή και καθόλου χρήματα, με κίνητρο την έξοδο τους από τα στρατόπεδα. Το δε Πεκίνο αρνείται οποιαδήποτε κατηγορία περί δουλείας και συνεχίζει την ακάματη υπεράσπιση των προγραμμάτων, ως «φορείς παροχής κατάρτισης για επαγγελματικές δεξιότητες».
Η Rushan Abbas, εντεταλμένη διευθύντρια της εκστρατείας για τους Ουιγούρους, δηλώνει στο Radio Free Asia ότι η καταγραφή των εταιρειών εκμετάλλευσης της δουλεμπορικής εργασίας στη UFLPA λίστα, καθιστά όλο και λιγότερο ελκυστικό για άλλες εταιρείες να κάνουν το ίδιο, διότι, αποτελεί «θλιβερή, αλλά αληθινή πραγματικότητα της γενοκτονίας των Ουιγούρων ότι έχει καταστεί κερδοφόρα για τις μεγάλες επιχειρήσεις». Τέλος, επικροτώντας τη πρωτοβουλία της Ουάσινγκτον, προέτρεψε κι άλλες χώρες να ακολουθήσουν τη παράδειγμα τους και να θεσπίσουν παρόμοιες απαγορεύσεις, ούτως ώστε «αυτός ο εφιάλτης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να καταστεί αντι-κερδοφόρος».
Στον αντίποδα, εκπρόσωπος της κινεζικής πρεσβείας σε δηλώσεις του τη προηγούμενη Πέμπτη καταδίκασε την είδηση της καταναγκαστικής εργασίας στη Σιντζιάνγκ ως «εξωφρενικό ψέμα», το οποίο «διαδίδεται από αντικινεζικές δυνάμεις των ΗΠΑ με στόχο την αποσταθεροποίηση της Σιντζιάνγκ και τον περιορισμό βιομηχανικής ανάπτυξης της Κίνας», κλείνοντας με την δήλωση ότι «η Κίνα θα συνεχίσει να διασφαλίζει σταθερά τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα των κινεζικών εταιρειών».
Η αμερικανική κυβέρνηση, από το 2021, κατηγορεί το Πεκίνο για διεξαγωγή εκστρατείας «γενοκτονίας» κατά των Ουιγούρων και άλλων μουσουλμανικών μειονοτήτων, ενώ, από την 1η Δεκεμβρίου 2022, ενέκρινε με συντριπτική διακομματική υποστήριξη τον νόμο H.R. 4785 περί πολιτικής των Ουιγούρων, ο οποίος ενισχύει την προσπάθεια υποστήριξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των διαφόρων πληγέντων εθνοτικών μειονοτήτων της αυτόνομης περιοχής Xinjiang Uyghur (XUAR).
Στις 15 Φεβρουαρίου 2024, λήφθηκε η πιο πρόσφατη απόφαση περί προάσπισης των δικαιωμάτων των Ουιγούρων, με τη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ να ψηφίζει συντριπτικά υπέρ του νόμου περί πολιτικής των Ουιγούρων του 2023 (H.R. 2766), με επικεφαλής την αντιπρόσωπο Young Kim (R-CA-40).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- US bans imports from five more Chinese companies over Uyghur forced labor, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- US blacklists five more Chinese firms over Uyghur slavery, RFA, διαθέσιμο εδώ
- Κίνα: Η Διεθνής Αμνηστία καταγγέλλει την Κίνα για την καταστολή των Ουιγούρων πριν από τρία χρόνια, iefimerida, διαθέσιμο εδώ
- Rep. Young Kim’s Uyghur Policy Act Passes House, National Security & Foreign Affairs – Press Releases, διαθέσιμο εδώ
- Chinese Persecution of the Uyghurs, United States Holocaust Memorial Museum, διαθέσιμο εδώ
- China: Religious Regulations Tighten for Uyghurs, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
