Του Γιάννη Αρμύρα,
Η επιχείρηση «Θύελλα» ήταν η τελευταία μεγάλη μάχη του πολέμου στην Κροατία ένας σημαντικός παράγοντας για την έκβαση του πολέμου στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η μάχη που έγινε, αποτέλεσε τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χερσαία μάχη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ξεκίνησε προκειμένου η Κροατία να αποκτήσει τον έλεγχο σε 10.400 km² (περίπου το 18,4% της επικράτειας που διεκδίκησε) και η Βοσνία στη Δυτική Βοσνία. Η επιχείρηση ξεκίνησε τα ξημερώματα της 4ης Αυγούστου και μια μέρα αργότερα ο κροατικός στρατός εισήλθε στο σχεδόν εντελώς εγκαταλελειμμένο και προηγουμένως σφοδρά βομβαρδισμένο Κνιν, όπου πάνω από το 90 τοις εκατό των Σέρβων ζούσαν πριν από την «Θύελλα». Διήρκεσε (επίσημα) μέχρι το βράδυ της 7ης Αυγούστου, αν και δόθηκαν μερικές ακόμη μικρού σκέλους μάχες μεταξύ Κροατών, Βόσνιων και Σέρβων για την εκκαθάριση των θυλάκων αντίστασης, οι οποίες διήρκεσαν μέχρι τις 14 Αυγούστου. Αρχικά, η «Θύελλα» θεωρείται μια από τις πιο λαμπρές και χρυσές σελίδες της σύγχρονης κροατικής ιστορίας, μιας και με την επιχείρηση οι Κροάτες πήραν πίσω τα εδάφη της σερβικής Κράινα και τερμάτισε τον τετραετή πόλεμο στο έδαφος της Κροατίας μετά από μια αποφασιστική νίκη του Κροατικού Στρατού. Από την άλλη, για τους Σέρβους η «Θύελλα» είναι μια από τις μαύρες σελίδες της σύγχρονης σερβικής ιστορίας, αφού με την αστυνομική-στρατιωτική επιχείρηση των κροατικών δυνάμεων, περισσότεροι από 220.000 Σέρβοι από την επικράτεια της Κροατίας έφυγαν έντρομοι από τα σπίτια τους.
Εκείνη την ημέρα, σχεδόν 200.000 μέλη των ενόπλων δυνάμεων της Κροατίας επιτέθηκαν στην προστατευόμενη ζώνη του ΟΗΕ, γνωστή ως Δημοκρατία της Σερβικής Κράινα, στην οποία υπήρχαν περίπου 30.000 Σέρβοι μαχητές. Μετά από έναν άνισο αγώνα που κράτησε αρκετές ημέρες, ο σερβικός λαός, που έζησε στην περιοχή αυτή για αιώνες, σχημάτισε μια ατελείωτη στήλη φυγαδεύοντας προς τη Σερβική Δημοκρατία στη Βοσνία και περαιτέρω προς τη Σερβία. Περισσότεροι από 220.000 άμαχοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους στη μεγαλύτερη εθνοκάθαρση που έχει πραγματοποιηθεί σε ευρωπαϊκό έδαφος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Σέρβοι και Κροάτες έχουν αντίθετες απόψεις για την επιχείρηση «Θύελλα». Η Σερβία και η Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας σηματοδοτούν την 5η Αυγούστου ως την ημέρα της πτώσης του Κνιν με πένθος για τους μαρτυρικούς Σέρβους και όσους διέφυγαν κατά τη διάρκεια ή μετά την επιχείρηση. Στην Κροατία, αυτή η ημέρα γιορτάζεται ως Ημέρα της Νίκης και της Ευχαριστίας για την Πατρίδα και ως Ημέρα των Κροατών υπερασπιστών, και αποτελεί την εθνική εορτή της Κροατίας που τιμά επίσημα την επιχείρηση «Θύελλα». Επιπροσθέτως, πάνω από δύο χιλιάδες άμαχοι σκοτώθηκαν και ένας μεγάλος αριθμός αγνοείται. Οι λεγόμενοι «λάκκοι του κήπου», οι τάφοι στους οποίους πετάχτηκαν τα πτώματα των δολοφονημένων πολιτών, που βρίσκονται παντού όπου πέρασε ο κροατικός στρατός, δεν έχουν ερευνηθεί ποτέ.
Η ισορροπία αυτής της δράσης ήταν καταστροφική. Τα μέλη του σερβικού έθνους, που αποτελούσαν πάνω από το 12 τοις εκατό του πληθυσμού της Κροατίας, μειώθηκαν στο 2 τοις εκατό. Σερβικά χωριά κάηκαν, περιουσίες λεηλατήθηκαν και 80 ορθόδοξες εκκλησίες καταστράφηκαν. Όλα έγιναν σύμφωνα με τη φρικτή ιδέα του Μίλε Μπούντακ, ενός από τους ιδεολόγους του ναζιστικού κινήματος των Ούστασε, σύμφωνα με την οποία «το σερβικό ζήτημα στην Κροατία θα έπρεπε να λυθεί σκοτώνοντας το ένα τρίτο, μεταναστεύοντας το ένα τρίτο και προσηλυτίζοντας το ένα τρίτο (στον Καθολικισμό)». Μετά τον πόλεμο, η φωνή των εξόριστων Σέρβων δεν ακούγεται. Για τα εγκλήματα κατά τη διάρκεια της «Θύελλας», οι διοικητές του κροατικού στρατού καταδικάστηκαν πρώτα στη Χάγη, αλλά αθωώθηκαν σε δεύτερο βαθμό, με έναν μαγικό τρόπο και με υπερψήφιση στο δικαστικό σώμα. Τον Ιούλιο του 2001, το Δικαστήριο της Χάγης αποσφράγισε το κατηγορητήριο εναντίον του απόστρατου Κροάτη στρατηγού Άντε Γκοτόβινα, ο οποίος ήταν ο διοικητής αυτής της επιχείρησης. Ο Γκοτόβινα βρισκόταν έκτοτε σε φυγή μέχρι τη σύλληψή του στην Ισπανία στις 7 Δεκεμβρίου 2005, οπότε και εκδόθηκε στο Δικαστήριο. Ένα χρόνο νωρίτερα, δύο άλλοι στρατηγοί, ο Ιβάν Τσέρνακ και ο Μλάντεν Μάρκατς, κατηγορήθηκαν για δίωξη, απελάσεις και αναγκαστική μετεγκατάσταση, ληστείες, απρόβλεπτη καταστροφή οικισμών, δολοφονίες, απάνθρωπες πράξεις και σκληρή μεταχείριση κατά τη διάρκεια και μετά την επιχείρηση «Θύελλα». Το κατηγορητήριο κατά του Γκοτόβινα συγχωνεύθηκε με το κατηγορητήριο κατά των άλλων δύο στρατηγών με απόφαση του Δικαστηρίου. Τον Απρίλιο του 2011, ο Γκοτόβινα καταδικάστηκε σε 24 χρόνια φυλάκισης και ο Μάρκατς σε 18 χρόνια φυλάκιση, ενώ ο στρατηγός Τσέρνακ αθωώθηκε. Στην ετυμηγορία κατά του Άντε Γκοτόβινα, το Δικαστήριο της Χάγης διαπίστωσε ότι η επιχείρηση «Θύελλα» το καλοκαίρι του 1995 ήταν μια κοινή εγκληματική επιχείρηση με επικεφαλής τον Πρόεδρο της Κροατίας, Φράνιο Τούτζμαν, με σκοπό την εκδίωξη του σερβικού πληθυσμού από την Κροατία, η οποία ήταν ο ισχυρισμός του κατηγορητηρίου.
Τον Νοέμβριο του 2012, το Εφετείο του Δικαστηρίου της Χάγης αθώωσε τους Κροάτες στρατηγούς Άντε Γκοτόβινα και Μλάντεν Μάρκατς για διώξεις του σερβικού πληθυσμού από την Κροατία ο 1995, ακυρώνοντας την πρωτόδικη ετυμηγορία, μετά την οποία αφέθηκαν ελεύθεροι από την κράτηση. Σύμφωνα με την τελική ετυμηγορία του δικαστηρίου, η επιχείρηση «Θύελλα» δεν ήταν μια κοινή εγκληματική επιχείρηση με στόχο την εκδίωξη των Σέρβων από την Κροατία. Οι αθωώσεις αυτές προκάλεσαν ευφορία στην Κροατία και οι πόλεις της Κροατίας διαγωνίστηκαν για την απονομή του τίτλου των επίτιμων πολιτών για τους προαναφερόμενους στρατηγούς. Σήμερα, η Σερβία δεν επιβάλλει σε κανέναν τι πρέπει να κάνει και τι πρέπει να γιορτάσει, παρά μόνο ζητά από τον πολιτισμένο κόσμο να δείξει σεβασμό στα θύματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Operacija «Oluja» – da li postoje prihvatljivi zločini?, rts.rs, Διαθέσιμο εδώ
- Stradanje Srba u «Oluji» obeleženo uz kontroverze, dw.com, Διαθέσιμο εδώ
- ZLOČIN BEZ KAZNE! 27 GODINA OD KRVAVE OPERACIJE «OLUJA»: Proterano više od 200.000 Srba iz Hrvatske!, kurir.rs, Διαθέσιμο εδώ
