Του Χάρη Χρυσανθόπουλου,
Έχοντας αιχμαλωτίσει τον Αζτέκο αυτοκράτορα, Μοκτεζούμα, οι ολιγάριθμοι Ισπανοί ήταν σε θέση να κυβερνήσουν την Τενοτχτιτλάν. Παράλληλα ο κυβερνήτης Βελάσκεθ έστειλε μια δύναμη περίπου χιλίων ανδρών στο Μεξικό, προκειμένου να συλλάβουν τον Κορτές, ο οποίος, αψηφώντας τις εντολές του κυβερνήτη, είχε διαπράξει ανταρσία. Παρ’ όλο που οι δυνάμεις του Κορτές είχαν αριθμητικό μειονέκτημα, οι άνδρες τους Βελάσκεθ ηττήθηκαν και οι επιζώντες αυτομόλησαν στην ομάδα του Κορτές.
Η παραμονή των Ισπανών στην Τενοτχτιτλάν έφερε μεγάλη αναταραχή. Οι επιθέσεις από τους ιθαγενείς ήταν συχνές και οι Ισπανοί πολλές φορές πραγματοποίησαν μεγάλες σφαγές. Το αποκορύφωμα των κτηνωδιών ήρθε στις 22 Μαΐου 1520, όσο ο Κορτές απουσίαζε από την Τενοτχτιτλάν και μαχόταν τις δυνάμεις του Βελάσκεθ. Ο Κορτές άφησε πίσω την πόλη υπεύθυνο έναν αξιωματικό του, τον Πέδρο ντε Αλβαράδο. Ο αιχμάλωτος Μοκτεζούμα προσέγγισε τον Αλβαράδο και τον παρακάλεσε να επιτρέψει την καθιερωμένη εορτασία του Τοξκάτλ, μιας εξαιρετικά σημαντικής εορτής των Αζτέκων προς τιμήν του θεού Τεζκατλιπόκα. Οι Ισπανοί επέτρεψαν την έναρξη του εορταστικού φεστιβάλ. Σύντομα όμως μετά την έναρξη, οι Ισπανοί εισέβαλαν μέσα στον Μεγάλο Ναό της πόλης και προχώρησαν σε σφαγή όλων των παρευρισκόμενων. Αν και δεν μπορεί να δοθεί σίγουρη απάντηση στο γιατί οι Ισπανοί διέπραξαν αυτή τη πράξη, οι περισσότερες πηγές οδηγούν στο συμπέρασμα πως τα θύματα ήταν άοπλα. Το περιστατικό της σφαγής στον Μεγάλο Ναό προκάλεσε έκρηξη αναταραχών.
O Κορτές επέστρεψε στην πόλη λίγες μέρες αργότερα. Η κατάσταση στο εσωτερικό της πόλης γινόταν όλο και πιο επικίνδυνη. Οι όχλοι έξω από το παλάτι του αυτοκράτορα γίνονταν ολοένα και πιο βίαιοι. Την 1η Ιουλίου, ο Αζτέκος αυτοκράτορας δολοφονήθηκε, πιθανώς από κάτοικους της πόλης οι οποίοι τον κατηγορούσαν για την δεινή κατάσταση που επικρατούσε (ορισμένες πηγές μιλάνε όμως για απόφαση των Ισπανών να σκοτώσουν τον αυτοκράτορα, ο οποίος πλέον δεν μπορούσε να ελέγξει τους υπηκόους του). Την νύχτα οι Ισπανοί επιχείρησαν να αποδράσουν από την Τενοτχτιτλάν, με τους περισσοτέρους να σφαγιάζονται πάνω στην φυγή. Όσοι δεν κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν την πόλη, αιχμαλωτίστηκαν από τους Αζτέκους και θυσιάστηκαν.
Ο Κορτές επιβίωσε από την απόδραση στην πόλη. Σύντομα οι άνδρες του ενώθηκαν με ενισχύσεις από την Κούβα. Οι Ισπανοί μαζί με ντόπιες συμμαχικές φυλές ξεκίνησαν την κατάληψη όλων των πόλεων γύρω από την Τενοτχτιτλάν, αποκόβοντάς την. Η πολιορκία τελικά έληξε με την ολοκληρωτική καταστροφή της πόλης από τους Ισπανούς. Πάνω στα ερείπια της άλλοτε μεγαλοπρεπούς πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας των Αζτέκων, ο Κορτές ίδρυσε την Πόλη του Μεξικού. Σήμερα αποτελεί την πρωτεύουσα της χώρας του Μεξικού και την πολυπληθέστερη πόλη της Βόρειας Αμερικής.
Σύντομα ο Κορτές ίδρυσε και άλλες πόλεις στα ισπανικά νεοαποκτηθέντα εδάφη που ονομάστηκαν «Νέα Ισπανία» και εδραίωσε τον ισπανικό έλεγχο στη περιοχή. Ο Βασιλιάς Κάρολος του ανέθεσε την διοίκηση της Νέας Ισπανίας. Έστειλε όμως τέσσερεις βασιλικούς αξιωματούχους προκειμένου να επιβλέπουν τις πολιτικές που εφάρμοζε ο Κορτές, γεγονός που τον εξόργισε. Αυτό που με σιγουριά μπορούμε σήμερα να γνωρίζουμε είναι ότι οι σχέσεις του Κορτές με τον Ισπανό βασιλιά ήταν στην καλύτερη περίπτωση ψυχρές, με τον Κορτές να χαρακτηρίζει την στάση του Κάρολου ως αχαριστία (βέβαια διάφορες τιμές απονεμήθηκαν στον Κορτές και στους άνδρες του και στην Ευρώπη τα επιτεύγματα τους απέκτησαν ιδιαίτερη φήμη). Ο βασιλιάς Κάρολος ήταν επιπλέον και ο αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Γνωρίζοντας για την άνοδο του προτεσταντισμού στην Ευρώπη καθώς και την οθωμανική απειλή, ίσως μπορούμε να δικαιολογήσουμε την οποιαδήποτε έλλειψη δέουσας προσοχής σε ζητήματα του Νέου Κόσμου εκ μέρους του Κάρολου. Ο Κορτές βέβαια ήταν σε θέση να αποσπάσει μεγάλο πλούτο για τον εαυτό του και τους πιστούς συντρόφους του. Ακολούθησε ο σταδιακός εκχριστιανισμός του ιθαγενούς πληθυσμού. Συγκεκριμένα για τον σκοπό αυτό, κατέφθασαν από την Ισπανία Φραγκισκανοί μοναχοί, με τους οποίους ο Κορτές διατήρησε στενή σχέση. Ο εκχριστιανισμός των ιθαγενών είχε συχνά βίαιη μορφή.
Τον Νοέμβριο του 1522, η πρώτη σύζυγος του Κορτές, Καταλίνα, βρέθηκε νεκρή. Πολλοί πιστεύουν ότι δολοφονήθηκε από τον ίδιο τον Κορτές καθώς ο γάμος τους δεν του επέφερε πλέον ιδιαίτερο όφελος. Επιπλέον η Καταλίνα ήταν συγγενής του μεγάλου εχθρού του Κορτές, κυβερνήτη Βελάσκεθ. Ακόμα και τότε πολλοί ήταν αυτοί που κατηγόρησαν τον Κορτές για φόνο, χωρίς όμως αυτός να καταδικάζεται. Το 1529 παντρεύτηκε μια Ισπανή γυναίκα, αριστοκρατικής καταγωγής, την Τζόαν Ντε Ζούνιγκα, με την οποία έκανε στη συνέχεια τρία παιδιά (ο Κορτές είχε και πολλά παιδιά εκτός γάμου με αυτόχθονες γυναίκες).
Το 1524 ο Κορτές ανέλαβε μια αποστολή στην Ονδούρα με σκοπό να συλλάβει τον Κριστόμπαλ ντε Ολίντ, ο οποίος επιχείρησε να διεκδικήσει την περιοχή ως δική του, αψηφώντας το Ισπανικό στέμμα. Η αποστολή ήταν επιτυχής αλλά λίγες μέρες αφότου επέστρεψε από αυτήν καθαιρέθηκε από την θέση του κυβερνήτη της Νέας Ισπανίας. Αυτό μπορεί να οφείλεται στον φόβο που μπορεί να προκαλούσε στον βασιλιά και στους υπολοίπους Ισπανούς ηγέτες στην Αμερική η ολοένα και αυξανομένη φήμη και δύναμη του Κορτές.
Ο Κορτές αποχώρησε για την Ισπανία το 1528, προκειμένου να τον συναντήσει προσωπικά και να υπερασπιστεί τον εαυτό του από τυχόν κατηγορίες των εχθρών του. Στην Ισπανία υποδέχθηκαν τον κατακτητή με τιμές και του παραχωρήθηκαν διακρίσεις και τίτλοι. Ο Κορτές κατόρθωσε να μιλήσει προσωπικά με τον Κάρολο. Παρά τους τίτλους και την περιουσία που του αποδόθηκε από τον βασιλιά, ο Κορτές δεν απέκτησε ποτέ ξανά θέση στην διακυβέρνηση της Νέας Ισπανίας. Το 1530 επέστρεψε στο Μεξικό.
Ο Κορτές πέρασε τα επόμενα χρόνια της παραμονής του στο Μεξικό εξερευνώντας τις δυτικές παραλιακές περιοχές του και αξιοποιώντας την περιουσία που είχε αποκτήσει (η οποία με τον καιρό είχε γίνει πραγματικά τεράστια για τα δεδομένα της εποχής. Στα τελευταία ωστόσο έτη της ζωής του ο Κορτές ήταν καταχρεωμένος καθώς αναγκάστηκε να δώσει μεγάλα ποσά προκειμένου να χρηματοδοτήσει τις επιχειρήσεις του).
Το 1541 έφυγε ξανά από το Μεξικό. Δε θα επέστρεφε ποτέ ξανά. Αργότερα το ίδιο έτος συμμετείχε σε επιχειρήσεις κατά των Οθωμανών, κατά τη διάρκεια των οποίων κόντεψε μάλιστα να χάσει και τη ζωή του. Αιτήσεις του για περαιτέρω χρηματοδότηση από το βασιλικό θησαυροφυλάκιο αγνοήθηκαν. Αν και οργάνωσε ένα ταξίδι στο Μεξικό το 1547, δεν κατόρθωσε να το πραγματοποιήσει καθώς χτυπήθηκε από δυσεντερία. Ο Κορτές πέθανε στην Σεβίλλη στις 2 Δεκεμβρίου 1547, από πλευρίτιδα. Ήταν 62 ετών.
Η φήμη πλέον του Κορτές είναι άκρως αμφιλεγόμενη. Οι πηγές που διατηρούνται κυρίως προέρχονται από επιστολές του ίδιου προς τον Βασιλιά Κάρολο και από γραπτά που έχουν αφήσει άνθρωποι που τον γνώριζαν προσωπικά. Άλλοι συμπεραίνουν πως πρόκειται για έναν σκληρό άνθρωπο που αιματοκύλησε την περιοχή του Μεξικού και κατέστρεψε την σπουδαία αυτοκρατορία των Αζτέκων. Άλλοι πάλι προτιμούν να τον εξυμνούν ως έναν ατρόμητο εξερευνητή, φιλόδοξο και τίμιο. Στο σημερινό Μεξικό δεν υπάρχουν πολλά μνημεία προς τιμήν του Κορτές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hernán Cortés, britannica.com, διαθέσιμο εδώ.
- Hernán Cortés, history.com, διαθέσιμο εδώ.
- Hernando Cortés (1485-1547), bbc.co.uk, διαθέσιμο εδώ.
- Hernán Cortés, biography.com, διαθέσιμο εδώ.
- Hernán Cortés, worldhistory.org, διαθέσιμο εδώ.
- Hernán Cortés, exploration.marinersmuseum.org, διαθέσιμο εδώ.
- The Fall of Tenochtitlan, origins.osu.edu, διαθέσιμο εδώ.
- The Fall of Tenochtitlan, worldhistory.org, διαθέσιμο εδώ.
