Της Βασιλικής Μπουτκάρη,
Τοκογλυφία με την ευρεία έννοια κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 404 περ. α ΠΚ
Αντικειμενική υπόσταση
Υποκείμενο τέλεσης του εγκλήματος της τοκογλυφίας με την ευρεία έννοια μπορεί να είναι οιοσδήποτε άνθρωπος. Επομένως, πέρα από το δανειστή ή πιστωτή της παροχής η πράξη μπορεί να τελεστεί και από οποιονδήποτε τρίτο που ενεργεί υπέρ αυτού.
Αντικείμενο τέλεσης της πράξης, σύμφωνα με τη διαλεκτική σύλληψη του εννόμου αγαθού, αποτελεί και το εξατομικευμένο σε συγκεκριμένη περίπτωση νομικό αντικείμενο της προσβολής που είναι το σύνολο της περιουσίας του παθόντος, το οποίο εξαιτίας της προφανούς δυσαναλογίας της παροχής του δράστη και της αντιπαροχής του εμφανίζεται μειωμένο. Το θύμα με βάση τα δεδομένα της πιστωτικής δικαιοπραξίας εξασφαλίζει λιγότερα και δίνει ή δεσμεύεται να δώσει πολύ περισσότερα.
Πράξη του ως άνω άρθρου του ΠΚ εγκλήματος είναι η εκμετάλλευση της οικονομικής ανάγκης, πνευματικής αδυναμίας, κουφότητας ή απειρίας εκείνου που παίρνει την πίστωση και συνομολόγηση ή λήψη, για τον ίδιο το δράστη ή για τρίτον, περιουσιακών ωφελημάτων, που ανάλογα με τις ειδικές περιστάσεις είναι δυσανάλογα προς την παροχή του υπαιτίου.
Υποκειμενική υπόσταση
Η τοκογλυφία με την ευρεία έννοια τιμωρείται κατά το άρθρο 404 παρ. 1 α’ ΠΚ όταν τελείται με πρόθεση. Ο δόλος του δράστη περιλαμβάνει τη γνώση ότι το θύμα βρίσκεται σε κατάσταση ανάγκης, πνευματικής αδυναμίας, κουφότητας ή απειρίας, τη γνώση και τη θέληση να εκμεταλλευθεί την υπάρχουσα κατάσταση του θύματος κατά τη σύναψη μιας πιστωτικής δικαιοπραξίας και οπωσδήποτε τη γνώση και θέληση να συνομολογήσει ή να λάβει, για τον ίδιο ή τρίτον, περιουσιακά ωφελήματα. Αν ο δράστης αγνοεί ένα από τα παραπάνω δεδομένα δεν στοιχειοθετείται υποκειμενικά το κατ’ άρθρο 404 παρ. 1 α’ ΠΚ έγκλημα και η πλάνη του αυτή αποκλείει το δόλο.
Η τοκογλυφία με την ευρεία έννοια τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή. Με τη συνδρομή γενικών λόγων μείωσης της ποινής ή ελαφρυντικών περιστάσεων η ποινή αυτή μπορεί να κατέλθει μέχρι δέκα ημέρες.
Τοκογλυφία με τη στενή έννοια του όρου κατ’ άρθρο 404 παρ. 1 εδ. Β’ ΠΚ
Αντικειμενική υπόσταση
Υποκείμενο τέλεσης του εγκλήματος της τοκογλυφίας με τη στενή έννοια του όρου μπορεί να είναι οιοσδήποτε άνθρωπος. Επομένως και εδώ πέρα από το δανειστή ή πιστωτή της παροχής η πράξη μπορεί να τελεστεί και από οποιονδήποτε τρίτο που ενεργεί υπέρ αυτού.
Αντικείμενο τέλεσης της πράξης είναι η περιουσία του παθόντος, η οποία με και από τη συνομολόγηση ή λήψη περιουσιακών ωφελημάτων, που υπερβαίνουν το κατά νόμο θεμιτό ποσοστό του τόκου, από το δράστη, επιβαρύνεται και καταλήγει να εμφανίζεται μειωμένη κατά το τμήμα εκείνο που αφορά το υπερβάλλον ποσοστό τόκου.
Πράξη του κατ’ άρθρο 404 παρ. 1 εδ. Β’ ΠΚ εγκλήματος είναι, η από μέρους του δράστη συνομολόγηση ή λήψη, για τον εαυτό του ή τρίτον, περιουσιακών ωφελημάτων που υπερβαίνουν το κατά νόμο θεμιτό ποσοστό του τόκου, κατά την παροχή πίστωσης, ανανέωσης της ή παράτασης της προθεσμίας πληρωμής της.
Υποκειμενική υπόσταση
Το έγκλημα της τοκογλυφίας με τη στενή έννοια του όρου τιμωρείται ως πλημμέλημα μονό εφόσον τελείται με δόλο. Ο δόλος περιλαμβάνει τη γνώση και τη θέληση παροχής δανείου, παρατάσεως ή ανανεώσεως του, με τη συνομολόγηση ή λήψη τοκογλυφικών ωφελημάτων, τα οποία υπερβαίνουν το κατά νόμο θεμιτό όριο του τόκου. Η άγνοια οποιουδήποτε στοιχείου της αντικειμενικής υπόστασης αποτελεί πραγματική πλάνη, η οποία αποκλείει το δόλο του δράστη. Αν ο δράστης εσφαλμένα πιστεύει ότι δικαιούται να προβεί στη σύναψη τοκογλυφικού δανείου, η πλάνη του ως ενεργητική τοποθέτηση απέναντι στο δίκαιο είναι νομική και αίρει τον καταλογισμό μόνο αν κριθεί συγγνωστή, εκτός αν μπορούσε να αποφύγει την πλάνη, οπότε το δικαστήριο μπορεί να του επιβάλει μειωμένη ποινή κατά το άρθρο 83 ΠΚ.
Η τοκογλυφία με τη στενή έννοια τιμωρείται, επίσης, με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Αδάμ Χ. Παπαδαμάκης, Τα περιουσιακά εγκλήματα, άρθρα 385-405 ΠΚ, 3η Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα.
