Της Έλενας Παντελακάκη,
Ο όρος επιστήμη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «ἐπίσταμαι», που σημαίνει «γνωρίζω καλά», «έχω έγκυρη, ορθή, ουσιαστική γνώση». Με βάση τη συγκεκριμένη ετυμολογία κατανοούμε πως ο επιστήμονας είναι ένα άτομο που κατέχει εξειδικευμένες γνώσεις επάνω σε ένα αντικείμενο μελέτης, το οποίο ερευνά μεθοδικά, στηριζόμενος στην απόδειξη και την τεκμηρίωση.
Ένας από τους ανθρώπους που στοχάστηκε σε βάθος την έννοια της επιστήμης ήταν ο Φράνσις Μπέικον. Ειδικότερα, τον απασχόλησε ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο θα έπρεπε να χρησιμοποιείται η επιστήμη, επιζητώντας παράλληλα, να αναδείξει την αξία της. Η αξία της επιστήμης ήταν αδιαμφισβήτητη για τον Μπέικον. Συγκεκριμένα, είχε πει την περίφημη φράση «η γνώση είναι δύναμη», ορίζοντας την επιστήμη ως τον καλύτερο τρόπο να κατακτηθεί η γνώση. Σύμφωνα με τον Μπέικον, η επιστήμη προσφέρει τα μέσα, ώστε ο άνθρωπος να κατανοήσει σε βάθος τη φύση και να καταφέρει να την ελέγξει. Σχετικά, επίσης, με τον τρόπο που θα έπρεπε να ασκείται η επιστήμη ο Μπέικον υποστήριζε ότι όσα περισσότερα πειράματα και παρατηρήσεις γίνονται, τόσο πιο βέβαιοι μπορούν να είναι οι επιστήμονες για ένα αποτέλεσμα, προχωρώντας, έπειτα, σε γενικεύσεις (μέθοδος της επαγωγής). Γενικότερα, οι ιδέες του Μπέικον ενέπνευσαν και συνεχίζουν να εμπνέουν γενιές επιστημόνων.
Πολλοί αξιόλογοι και σπουδαίοι επιστήμονες συνέβαλαν καταλυτικά στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Ορισμένοι από αυτούς αναφέρονται παρακάτω:
1 . Αρχιμήδης 287-212 π.Χ.
Ο Αρχιμήδης ήταν ένας από τους σπουδαιότερους μαθηματικούς της ιστορίας, ο οποίος στήριξε τις επιστημονικές θεωρίες του στην άλγεβρα, υπολογίζοντας, παράλληλα, εμβαδά και όγκους πολλών σχημάτων (σφαίρες, παραβολές κ.ά.). Επίσης, έθεσε τις βάσεις για τη διατύπωση των αρχών της φυσικής και της μηχανικής, ασχολήθηκε με τους μοχλούς, την πυκνότητα, την ισορροπία των ρευστών και την υδροστατική.
2 . Γαλιλαίος 1564-1642
«Ο πατέρας της σύγχρονης φυσικής», ο Γαλιλαίος, προχώρησε σε πολύ σημαντικές ανακαλύψεις στην αστρονομία και τη φυσική. Ειδικότερα, έφτιαξε το πρώτο τηλεσκόπιο, ώστε να μελετήσει τους πλανήτες και τα άστρα, παρατηρώντας ότι η επιφάνεια της Σελήνης δεν ήταν ομαλή, αλλά είχε κρατήρες κι ανακαλύπτοντας ότι υπάρχουν 4 φεγγάρια (φυσικοί δορυφόροι) γύρω από τον πλανήτη Δία. Σημαντική ήταν κι η ανακάλυψη του νόμου του εκκρεμούς, που συνέβη τη στιγμή που παρακολουθούσε ένα πολυέλαιο να αιωρείται στον καθεδρικό ναό της Πίζας!
3 . Thomas Edison 1847-1931
O Τhomas Edison είχε κατοχυρώσει περίπου 1.093 εφευρέσεις κατά τη διάρκεια της ζωής του! Μερικές από τις σπουδαίες εφευρέσεις του είναι οι μπαταρίες, ο φωνογράφος, ο φωτισμός και ο τηλέγραφος.
4 . Marie Curie 1867-1934
H Marie Curie, η πρώτη γυναίκα στην οποία απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ, έφτιαξε την πρώτη κινητή μηχανή ακτίνων Χ, βοηθώντας τους τραυματίες στρατιώτες στο πεδίο της μάχης.
5 . Alan Turing 1912-1954
O Alan Turing επινόησε τον πρώτο υπολογιστή, η χρήση του οποίου ήταν καταλυτική κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εφηύρε ένα μηχάνημα που μπορούσε να «σπάσει» τον γερμανικό κώδικα κρυπτογράφησης, δίνοντας προβάδισμα στις συμμαχικές δυνάμεις, οι οποίες κέρδισαν με αυτόν τον τρόπο πολλές μάχες. Θεωρείται «ο πατέρας» της πληροφορικής και της τεχνητής νοημοσύνης.
Είναι φανερή η πρόοδος της ανθρωπότητας στο πέρασμα του χρόνου χάρη στον καθοριστικό ρόλο της επιστήμης. Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που αυτό το μεγάλο επίτευγμα «πέσει σε λάθος χέρια»;
Οι στόχοι της επιστήμης χρειάζεται να παραμείνουν ανθρωποκεντρικοί, να εστιάζουν, δηλαδή, στον άνθρωπο και να σέβονται την ύπαρξή του. Ειδικότερα, η επιστήμη χρειάζεται να λειτουργεί με γνώμονα την εξελικτική πορεία του ανθρώπου, δηλαδή τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής του σε όλους τους τομείς, τη μετάδοση έγκυρων κι ουσιαστικών γνώσεων, την καταπολέμηση της αμάθειας, τη διασφάλιση της ειρήνης και της ενότητας, την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και τη διαφύλαξη του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γίνεται συνεπώς αντιληπτό πως ένας επιστήμονας φέρει μεγάλη ευθύνη ως προς την ορθή χρήση της επιστήμης, για αυτό κι είναι σημαντικό να κατέχει ανθρωποκεντρική σκέψη, να είναι έντιμος, διορατικός, ηθικός, ειλικρινής και συνεπής. Όπως όρισε κι ο Καντ: «Ο άνθρωπος δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται ως μέσον, για κάποιον σκοπό, αλλά να θεωρείται αυτός, ο ίδιος, ο τελικός σκοπός».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
«Η γνώση είναι δύναμη». Η φράση του Φράνσις Μπέικον που θεμελίωσε την έννοια της επιστήμης και αγωνίσθηκε για να βγει η Ευρώπη από τον πνευματικό μεσαίωνα, Μηχανή του Χρόνου, διαθέσιμο εδώ
- Σοβιτσλής Αθανάσιος , Οι στόχοι της Επιστήμης, διαθέσιμο εδώ
- Αρχές Φιλοσοφίας (Β΄ Λυκείου): Διερευνώντας την επιστήμη, Ebooks.edu.gr , διαθέσιμο εδώ
- 11 Επιστήμονες που Άλλαξαν τον Κόσμο, Men of style, διαθέσιμο εδώ
