Ελληνική οικονομία και πανδημία Covid-19: Ο Απολογισμός

Της Όλγας Συμεωνίδου,

Η πανδημία του Covid-19 προκάλεσε παγκόσμια κρίση, με σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία, την κοινωνία και την οικονομία. Η Ελλάδα, μια χώρα που ήδη αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες από την προηγούμενη δεκαετία, βρέθηκε αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις. Πώς, λοιπόν επηρέασε την οικονομία της χώρας και ποιες οι επιπτώσεις πάνω σε αυτή, μπορούμε να κάνουμε λόγο για ανάκαμψη ή είναι απλώς μια ουτοπία;

Ας μεταφερθούμε στο μακρινό και συνάμα τόσο κοντά μας 2020, εκεί ξεκινάνε όλα για τη χώρα μας. Συγκεκριμένα, στις αρχές του 2020, η Ελλάδα θα πάθει το πρώτο σοκ και οι κλυδωνισμοί στην οικονομία της θα της προκαλέσουν άλλα πόσα…

Απέναντι σε έναν υγειονομικό κίνδυνο που όμοιό της είχε χρόνια να αντικρύσει η παγκόσμια κοινότητα, οι Κυβερνήσεις ξεκίνησαν να λαμβάνουν μέτρα για να προλάβουν τα χειρότερα. Η Κυβέρνηση της χώρας εφάρμοσε άμεσα μέτρα για να περιορίσει την εξάπλωση του ιού. Μερικά και κυριότερα από αυτά ήταν: τα γνωστά σε όλους lockdowns και λοιπά περιοριστικά μέτρα. Επί της ουσίας, αυτό που συνέβη είναι ότι ο Covid-19 αποτέλεσε τον απόλυτο παράγοντα για την κατάφωρη πτώση της ελληνικής οικονομίας το 2020. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε, ειδικά το πρώτο 9μηνο του 2020 η πορεία του υπήρξε το λιγότερο απογοητευτική. Δεν πρόκειται για μεμψιμοιρία και τρομολαγνεία, αλλά για απλά οικονομικά δεδομένα, τα οποία παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα:

ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΑΕΠ ΚΑΤΑ 9ΜΗΝΟ

Η Ελλάδα, ενώ στην αρχή είχε σε αρκετά ελεγχόμενη κατάσταση την εξάπλωση της πανδημίας σε εγχώρια βάση, επηρεάζεται αρνητικά από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση του Covid-19 στην Ευρώπη, στις γειτονικές βαλκανικές χώρες, στη Ρωσία, στις ΗΠA και τελικά στον κόσμο ως σύνολο, λόγω κυρίως των καταλυτικά αρνητικών επιπτώσεων του Covid-19 στον Τουρισμό, στις Μεταφορές και στις Υπηρεσίες γενικότερα, που συμβάλουν σημαντικά στην ελληνική οικονομία. Όταν το ΑΕΠ μιας χώρας είναι δομημένο πάνω στη βιομηχανία του τουρισμού, μπορείτε να φανταστείτε τι συνέβη όταν ο τουρισμός που αποτελεί το 10% του ΑΕΠ της Ελλάδας περιορίστηκε σημαντικά, δεδομένου ότι πάνω από τα τέσσερα πέμπτα των τουριστών είναι αλλοδαποί. Μαζί με τον τουρισμό και άλλοι παραδοσιακά προσοδοφόροι κλάδοι δέχθηκαν τεράστιο πλήγμα, η εστίαση, οι διεθνείς μεταφορές, αλλά και το λιανικό εμπόριο διαδραματίζουν τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση του ΑΕΠ της χώρας. Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα δημοσιονομικά της χώρας –μετά από μια πολυετή οικονομική κρίση– είναι αρκετά περιορισμένα. Ακόμα και το γεγονός ότι ούτε η συμβολή του τραπεζικού τομέα μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική εάν αναλογιστούμε ότι ήδη πριν την κρίση, οι τράπεζες είχαν μεγάλο όγκο κόκκινων δανείων να «τακτοποιήσουν».

Και τελικά πως ανέκαμψε η εγχώρια οικονομία;

Καθώς τα εμβόλια κατά του Covid-19 έγιναν διαθέσιμα μαζί με την εκστρατεία εμβολιασμού, η Ελλάδα άρχισε να επανακτά την οικονομική της σταθερότητα. Ο τουρισμός, αν και αρχικά η ανάκαμψη ήταν αργή, σημείωσε σημαντική αύξηση το 2021 και 2022, με τους τουρίστες να επιστρέφουν στα δημοφιλή τουριστικά θέρετρα της χώρας. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα αξιοποίησε τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, γνωστού και ως NextGenerationEU. Οι επενδύσεις αυτές επικεντρώθηκαν στην ψηφιακή μετάβαση, την πράσινη ανάπτυξη, την ενίσχυση της υγείας και της εκπαίδευσης, καθώς και στην ενίσχυση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Υποστηρίχθηκε μάλιστα, ότι η χώρα λόγω του τουρισμού μπόρεσε να ανακάμψει γρήγορα. Συγκεκριμένα, αν θέλουμε να κατηγοριοποιήσουμε τους λόγους που συνέβαλαν στην ανάκαμψη, βλέπουμε παρακάτω:

1. Τουρισμός: Ο τουριστικός τομέας επέδειξε σημαντική ανθεκτικότητα, με την Ελλάδα να καθιερώνεται ως ασφαλής και ελκυστικός προορισμός. Οι ενισχυμένες προσπάθειες προβολής και οι επενδύσεις σε υποδομές έπαιξαν κρίσιμο ρόλο.
2. Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας: Τα κεφάλαια από την ΕΕ παρείχαν την απαραίτητη ώθηση για την υλοποίηση έργων που βελτίωσαν την ανταγωνιστικότητα της χώρας και τη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης.
3. Ψηφιακή Μετάβαση: Η πανδημία επέσπευσε την υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων σε πολλούς τομείς. Οι επιχειρήσεις και ο δημόσιος τομέας εκσυγχρονίστηκαν, με την ψηφιακή διακυβέρνηση και τις διαδικτυακές υπηρεσίες να βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα και την προσβασιμότητα.
4. Επενδύσεις και Καινοτομία: Η ενίσχυση των επενδύσεων και η προώθηση της καινοτομίας δημιούργησαν νέες ευκαιρίες απασχόλησης και ανάπτυξης. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups) έπαιξαν, επίσης, σημαντικό ρόλο, με την Ελλάδα να γίνεται πόλος έλξης για καινοτόμες ιδέες και επιχειρηματίες.

Παρά τη σταδιακή ανάκαμψη υπάρχουν επιχειρήσεις που δεν άντεξαν ή και κάποιες που ακόμα προσπαθούν να ορθοποδήσουν. Για την ελληνική οικονομία είναι σαν οι προκλήσεις να μην σταματούν ποτέ… η αύξηση του κόστους ζωής, οι γεωπολιτικές εντάσεις και η κλιματική αλλαγή είναι παράγοντες που επιβάλλουν συνεχή επαγρύπνηση και προσαρμογή. Η βιώσιμη ανάπτυξη, η μείωση της ανεργίας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής πρέπει παραμένουν προτεραιότητες και όχι μόνο να τεθούν σε έναν άξονα με κατευθυντήρια γραμμή την υλοποίησή τους. Η Ελλάδα καλείται, ουσιαστικά, να κατακτήσει κάτι που φαντάζει άπιαστο όνειρο: να διασφαλίσει μια βιώσιμη και ευημερούσα οικονομία για το μέλλον… θα τα καταφέρει;

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ

• Η Ελληνική Οικονομία: Οι επιπτώσεις του Covid-19 και οι προοπτικές ανάπτυξης, ΙΝΣΕΤΕ, διαθέσιμο εδώ