Του Θοδωρή Κεχαγιόγλου,
Δεν χρειάζεται να γίνει εκτενής ανάλυση όλων των φιλοσοφικών συζητήσεων που περιστρέφονται γύρω από υπαρξιακά ερωτήματα που ταλανίζουν τον ανθρώπινο νου από τη στιγμή που άρχισε να κατοικεί στη Γη. Όλα συνοψίζονται στην αρχαία φράση «Γνῶθι σεαυτόν» η οποία σημαίνει «Γνώρισε τον εαυτό σου». Ουδέποτε, όμως, δεν επετεύχθη η εν τω βάθει γνωριμία του και η πλήρης κατανόηση της συσχέτισης της πνευματικής με την ψυχική υπόσταση — αν υπάρχει.
Στην ιατρική επιστήμη, βέβαια, υπάρχει μια ψυχοπαθολογική κατάσταση, στην οποία το ίδιο το άτομο φαντάζεται ότι είναι κάποιος άλλος και, έτσι, δεν μπορεί καμία στιγμή να ταυτιστεί με τον ίδιο του τον εαυτό. Αυτό το σύνδρομο ονομάζεται σύνδρομο Fregoli από τον Ιταλό ηθοποιό Leopoldo Fregoli, ο οποίος είχε το ταλέντο να μεταμφιέζεται ταχύτατα στις παραστάσεις του. Ουσιαστικά, πιθανολογείται ότι μέσω της συνεχούς και ταχείας αλλαγής ρόλων το άτομο αναζητά υποσυνείδητα τον άλλο. Είναι μία σκέψη που μπορεί να μετεξελιχθεί σε ποικίλες διακλαδώσεις, όπως ψύχωση, ψευδαίσθηση, ταύτιση, υστερία κλπ. Διόλου τυχαίο δεν είναι, άλλωστε, ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των ψυχολογικών θρίλερ υπάρχουν ρόλοι ανθρώπων που πολεμούν τον ίδιο τους τον εαυτό, όταν τους υποκινεί κάποιο αποκαλυπτικό δραματικό συμβάν.
Παρόλο που το σύνδρομο πήρε το όνομά του από τον εν λόγω Ιταλό, για πρώτη φορά περιεγράφηκε το 1927 από τους Γάλλους Courbon και Fail, οι οποίοι παρουσίασαν μια γυναίκα που πίστευε ότι δύο διάσημες ηθοποιοί της εποχής υποδύονταν άλλους ανθρώπους. Επομένως, γίνεται κατανοητό ότι κάποιος που πάσχει από αυτό το σύνδρομο όχι μόνο συγχέεται με το ποιος είναι ο ίδιος, αλλά και με το ποιοι είναι στην πραγματικότητα άνθρωποι του περιγύρου του.
Η ασθένεια αυτή ανήκει μαζί με το σύνδρομο Capgras στα σύνδρομα παραληρητικής παραγνώρισης. Σχετίζονται με σημεία και συμπτώματα σχετικά με μη αναγνώριση προσώπων. Στο σύνδρομο Capgras, o πάσχων αναγνωρίζει τη φυσική ομοιότητα, αλλά όχι την ψυχική. Το σύνδρομο Fregoli, από την άλλη, περιγράφει ακριβώς το αντίθετο. Η ακριβής αιτία παθοφυσιολογικά παραμένει άγνωστη, αν και έχουν διατυπωθεί διάφορα μοντέλα, δύο από τα οποία είναι τα επικρατέστερα.
Το πρώτο περιεγράφηκε το 1998 από τους Rachamandran και Blakeslee και υποστηρίζει ότι το σύνδρομο οφείλεται σε υπερδραστήριες συνδέσεις μεταιχμιακού συστήματος μεταξύ του μηχανισμού αναγνώρισης προσώπων και των αμυγδαλών στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Από την άλλη, το 1990 οι Ellis και Young ανέπτυξαν τη θεωρία τους, βάσει της οποίας το γνωσιακό σύστημα του ανθρώπου, το οποίο συμπεριλαμβάνει και την ιδέα που έχει για τον εαυτό του, υπερπαράγει συγκεκριμένα PIN’s (Person Identity Nodes). Απόρροια αυτού είναι ένα συγκεκριμένο PIN να δημιουργεί σύγχυση για κάποιο γνωστό άτομο και έτσι ο πάσχων να τον μπερδεύει με κάποιον άλλο. Ακόμα, πιστεύεται ανά τους ακαδημαϊκούς κύκλους των επιστημόνων πως σχετίζεται με σχιζοφρένεια, αμνησία, διπολική διαταραχή, αλλά και μπορεί να πυροδοτηθεί από κάποιο τραύμα.
Συνιστά ένα αρκετά σπάνιο σύνδρομο, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και ακίνδυνο. Πολύ συχνό είναι το φαινόμενο του να νομίζει κανείς πως τον ακολουθούν, συνοδευόμενο με συχνές κρίσεις πανικού και παράνοια. Βλέπουν στο πρόσωπο ανθρώπων άλλα άτομα που οι ίδιοι επιλέγουν ασυνείδητα και διακατέχονται από μια συνεχή ανασφάλεια ότι όλοι θέλουν να τους βλάψουν. Όσον αφορά τη θεραπεία, οι επιλογές εξαντλούνται σε αντιψυχωσικά φάρμακα, όπως αριπιπραζόλη και ολανζαπίνη, και ψυχοθεραπεία από εξειδικευμένους επαγγελματίες. Σε καμία περίπτωση δεν υπόσχονται πλήρη ίαση σε ποσοστό 100% των ασθενών, ωστόσο μπορούν να ελαττώσουν τα συμπτώματα και να βελτιώσουν δραστικά το βιοτικό επίπεδο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What to Know About Fregoli Delusion, very well mind. Διαθέσιμο εδώ
- The Fregoli delusion: a disorder of person identification and tracking, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
