Της Βάσιας Χατζηγεωργίου,
Αδιαμφισβήτητα, ο Νέλσον Μαντέλα αποτελεί έναν αγωνιστή του 20ου αιώνα, ο οποίος κατάφερε να αλλάξει το πολιτικό σκηνικό της Ν. Αφρικής και να προσδώσει ένα δημοκρατικό τόνο στη ρηξικέλευθη προσπάθεια υποστήριξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τη στιγμή που είχαν περισσότερο από άλλοτε καταπατηθεί. Πώς, όμως, κατάφερε να φέρει εις πέρας το επαναστατικό του σχέδιο και πότε ακριβώς πραγματοποιήθηκε η μεγάλη αλλαγή στην πολιτική;
Ο Νέλσον Μαντέλα, λοιπόν, ο οποίος γεννήθηκε το 1918 στη Ν. Αφρική, αφού σπούδασε και ασχολήθηκε με τα νομικά, καταπιάστηκε ενεργά με τον ακτιβισμό και εναντιώθηκε με σθένος και τόλμη στο Απαρτχάιντ, το οποίο με βάση της πολιτικής που εφάρμοσαν οι υποστηρικτές του έπραξε μια απόπειρα να εξοντωθεί ο αυτοσεβασμός ενός ολόκληρου λαού. Τί ακριβώς όμως ήταν το Απαρτχάιντ; Αξίζει να αναφερθεί πως αντιπροσώπευε μια επίσημη κρατική πολιτική που εφαρμόστηκε στη Ν. Αφρική και διαχώριζε τα ανθρώπινα δικαιώματα με βάση φυλετικά κριτήρια και συγκεκριμένα με το αν κάποιος είχε μαύρο χρώμα επιδερμίδας ή λευκό. Ένα κριτήριο, το οποίο με βάση τα επιστημονικά δεδομένα στον τομέα της βιολογίας και τις έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί είναι πλέον σαφές πως καθορίζεται με αμιγώς βιολογικό τρόπο. Υπάρχει μάλιστα βιβλίο με τίτλο «Το απαρτχάιντ», στο οποίο ο Νέλσον Μαντέλα ξετυλίγει την ιστορία του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, του κόμματος του οποίου ήταν ένθερμος υποστηρικτής και διεκδικούσε με τόλμη τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους τους κατοίκους της Ν. Αφρικής. Ειδικότερα, το βιβλίο αφορμάται από τις αγορεύσεις του ίδιου στις δίκες της Πρετόρια και της Ριβόνια, κατά τη διάρκεια των ετών 1962 και 1964 αντίστοιχα, κατά τα οποία βρέθηκε κατηγορούμενος κατά Νοτιοαφρικανών ηγετών, υποστηρικτών του απαρτχάιντ.
Πέρα όμως από αυτό «το Απαρτχάιντ» καταπιάστηκε με την συγγραφή και άλλων έργων, τα οποία αποτελούν σήμερα ένα μέρος της «κληρονομιάς» του στον λαό και αφήνουν μία χαραμάδα στο να εισχωρήσει κανείς στον εσωτερικό κόσμο ενός μεγάλου ηγέτη. Τα γράμματα από την φυλακή όπως και οι Συζητήσεις με τον εαυτό μου αποτελούν 2 τέτοια παραδείγματα στα οποία επιτρέπει στο αναγνωστικό κοινό να γνωρίσει καλύτερα τον άνθρωπο Νέλσον Μαντέλα πίσω από το δημόσιο πρόσωπο. Μια σημαντική τροπή καθ’ όλη τη διάρκεια της ενασχόλησης του με την πολιτική και γενικότερα ένα σημαντικό γεγονός που επηρέασε ολόκληρη τη ζωή του ήταν η απόφαση της τότε κυβέρνησης να τον καταδικάσει σε ποινή φυλάκισης. Μάλιστα, αξίζει να τονιστεί πως καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, αλλά αυτό που πέτυχε την απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα ήταν η πίεση που άσκησε ο κόσμος στο κυβερνών κόμμα.
Οι σπουδαίες αλλαγές πραγματοποιήθηκαν το χρονικό διάστημα μετά την έξοδο του από το σωφρονιστικό κατάστημα κράτησης ενός μικρού νησιού, του νησιού Robben που βρίσκεται στις Μπαχάμες. Μετά από 27 χρόνια, λοιπόν, στη φυλακή θα είχε τη δυνατότητα να επανέλθει στην πολιτική σκηνή και να τελειώσει το έργο που είχε αφήσει πίσω του.
Τι ακολούθησε μετά την απελευθέρωση; Όλα τα φώτα των δημοσιογράφων είχαν εστιάσει στην απελευθέρωση του αγωνιστή, Νέλσον Μαντέλα, με αποτέλεσμα εκείνη την περίοδο ο πιο πολυσυζητημένος κρατούμενος που είχε υπάρξει ποτέ να ακούει στο όνομα του. Το γεγονός αυτό ώθησε το κόμμα και συγκεκριμένα το ANC, στο οποίο άνηκε, να διοργανώσει συνέντευξη τύπου την επομένη κιόλας ημέρα της αποφυλάκισης χωρίς καθυστερήσεις. Στις 11 Φεβρουαρίου του 1990 ο Νέλσον Μαντέλα αποφυλακίστηκε και η συνέντευξη τύπου πραγματοποιήθηκε στις 12, με πλήθος κόσμου να παρακολουθεί και να κρέμεται από τα χείλη του πολλά υποσχόμενου πολιτικού προσώπου. Αν και οι πρώτες δημόσιες ομιλίες του είχαν ένα τυπικό ηχόχρωμα, εντούτοις αργότερα καθώς εδραιωνόταν στον πολιτικό στίβο, αποκτούσε περισσότερη ευφράδεια και απευθυνόταν στους πολίτες με έναν τρόπο που έδειχνε συμπόνια και κατανόηση. Χρησιμοποιούσε το πρώτο πληθυντικό, δείχνοντας την αίσθηση της ενότητας και της αλληλεγγύης μεταξύ των ατόμων.
Τα προβλήματα όμως που κλήθηκε να αντιμετωπίσει μετά την αποφυλάκιση του δεν ήταν μόνο ο διαχωρισμός μεταξύ μαύρων και λευκών, αλλά και μεταξύ μαύρων υποστηρικτών του και μαύρων οι οποίοι συμφωνούσαν με την πολιτική του απαρτχάιντ. Ουσιαστικά, ένας εμφύλιος που δημιουργούσε ακόμα περισσότερα εμπόδια στο ήδη δύσκολο εγχείρημα υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με καταγραφές ενός δημοσιογράφου, του John Carlin, o Νέλσον Μαντέλα κατέβαλε ισχυρές προσπάθειες για να πετύχει τον στόχο του σε όλη τη διάρκεια του βίου του. Αξίζει να αναφερθεί πως και οι γύρω του αντιλαμβανόμενοι το βαρύ φορτίο που κουβαλούσε προσπαθούσαν να τον βοηθήσουν με κάθε τρόπο, ώστε εκείνος να είναι ήρεμος και να μπορεί με διαύγεια πνεύματος να ασχοληθεί με τα πολιτικά δρώμενα. Συγκεκριμένα, όταν κάποια στιγμή ο οδηγός του αυτοκινήτου της συζύγου του ενεπλάκη σε δυστύχημα και έφτασε η στιγμή να αποδοθούν κατηγορίες στην ίδια, οι δικαστές προσπάθησαν να βρουν μία λύση, η οποία να μην επιβαρύνει ψυχικά τον Μαντέλα και η προσωπική του οδύνη επηρεάσει τον αγώνα του.
Το 1994, όμως, μετά κόπων και βασάνων, έγινε ο πρώτος έγχρωμος πρόεδρος στην ιστορία της Ν. Αφρικής, ενώ έναν χρόνο νωρίτερα, το 1993 του απονεμήθηκε Νόμπελ Ειρήνης χάρη στο έργο του. Ένα από τα βιβλία που αναντίρρητα αξίζει να αφιερώσει χρόνο κανείς είναι η αυτοβιογραφία του, A long walk to freedom, η οποία ολοκληρώθηκε κατά τη χρονική περίοδο στην οποία διετέλεσε πρόεδρος της Ν. Αφρικής και στην οποία παρουσιάζονται αναλυτικά όλες οι περίοδοι της ζωής του. Ακόμη, αξίζει να τονιστεί πως η τελευταία φράση της αυτοβιογραφίας του έδωσε την σκυτάλη στο επόμενο βιβλίο του, το Dare Not Linger, το οποίο βασίστηκε στα απομνημονεύματα του καθώς ετοιμαζόταν να εγκαταλείψει το αξίωμα του προέδρου. Αδιαμφισβήτητα, λοιπόν, συνάγεται από όλα τα παραπάνω πως ο Νέλσον Μαντέλα άφησε πίσω του ένα σπουδαίο έργο, μία σημαντική κληρονομιά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Βιβλία εμπνευσμένα από τον Νέλσον Μαντέλα, elculture.gr, διαθέσιμο εδώ.
