Της Ανδριάνας Κοντού,
Μία από τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την ίδρυση της έως και σήμερα, είναι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του Χάρτη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και άλλων νομοθετικών πρωτοβουλιών, διαμορφώνει την πολιτική δράση της στον τομέα αυτό, με γνώμονα τόσο τη διασφάλιση της ελευθερίας, της ισότητας και της αξιοπρέπειας, την προστασία των ανθρώπων από γεγονότα και φαινόμενα που αποτυπώνουν σαφώς την καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, όσο και την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο.
Πιο συγκεκριμένα, ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων εγγυάται τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των πολιτών της Ε.Ε., τα οποία είναι δεσμευτικά για τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της Ε.Ε., και επιπλέον, είναι δεσμευτικά για τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών που εφαρμόζουν το δίκαιο της Ε.Ε.. Παραδείγματος χάρη, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέτει ως άμεση προτεραιότητά της την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών, των παιδιών, των μειονοτικών ομάδων κτλ.. Συνάμα, αντιτίθεται στη θανατική ποινή, τα βασανιστήρια και την εμπορία ανθρώπων. Αδιαμφισβήτητα, προασπίζεται τα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα των ευρωπαίων πολιτών. Τέλος, σε διεθνές επίπεδο, υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, αναπτύσσοντας ενεργό συνεργασία με χώρες-εταίρους, διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς, καθώς και με ομάδες και ενώσεις σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.
Σημειώνεται ότι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνιστά έναν γνώμονα για την ομαλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Προς αυτή την κατεύθυνση οδηγείται πλήθος δράσεων της Ένωσης. Παρ’όλα αυτά, σήμερα παρατηρείται η άμβλυνση φαινομένων που επιβεβαιώνουν την οπισθοχώρηση των δημοκρατικών αξιών και την πλήρη καταπάτηση και εξαθλίωση της ανθρώπινης υπόστασης. Αρκεί μόνο να σημειωθεί η εκτεταμένη άνοδος του φαινομένου των γυναικοκτονιών, υπογραμμίζοντας ότι στην Ελλάδα, μία εκ των 27 κρατών-μελών της Ένωσης, από την 1η Ιανουαρίου 2010 ως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, σε 13 χρόνια δηλαδή, 174 γυναίκες δολοφονήθηκαν.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να γίνει σαφές ότι οι ίδιοι οι πολίτες λαμβάνουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης, για να τεθούν στην πράξη τα νομοθετήματα της Ε.Ε.. Αναλυτικότερα, προκειμένου να προασπίσει ένας πολίτης τα δικαιώματά του εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δύναται σε πρώτο στάδιο να απευθυνθεί στις εθνικές αρχές ή οργανισμούς προστασίας των δικαιωμάτων (π.χ. συνήγορος του πολίτη). Στην περίπτωση που η λύση δε βρεθεί μέσω των εθνικών αρχών, μπορούν να προσφύγουν στα εθνικά δικαστήρια. Τα εθνικά δικαστήρια είναι αρμόδια για την εφαρμογή του δικαίου της Ε.Ε., και μπορούν να παραπέμψουν προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Δ.Ε.Ε.).
Στη συνέχεια, αν τα δικαιώματα παραβιάζονται και τα εθνικά δικαστήρια δεν παρέχουν δίκαιη αποκατάσταση των ενδεχόμενων διαφορών, οι πολίτες μπορούν να προσφύγουν στο Ε.Δ.Δ.Α., που εδρεύει στο Στρασβούργο, εφόσον εξαντλήσουν τα εθνικά ένδικα μέσα. Αν υπάρχει αθέμιτη διοικητική πρακτική από τα όργανα και τις υπηρεσίες της Ε.Ε., οι πολίτες μπορούν να απευθυνθούν στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή. Ειδάλλως, υφίσταται η δυνατότητα να καταθέσουν αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με θέματα που εμπίπτουν στους τομείς δραστηριότητας της Ε.Ε. και τους επηρεάζουν άμεσα.
Όταν η παραβίαση δεν αφορά ένα άτομο, αλλά ένα κράτος, οι πολίτες μπορούν να υποβάλουν καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αν θεωρούν ότι κάποιο κράτος-μέλος παραβιάζει τη νομοθεσία της Ε.Ε.. Η Επιτροπή μπορεί να ξεκινήσει διαδικασία παράβασης κατά του κράτους-μέλους. Αυτά τα βήματα και οι δυνατότητες είναι σχεδιασμένα, ώστε να διασφαλίζουν ότι οι πολίτες της Ε.Ε. μπορούν να προστατεύουν και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους αποτελεσματικά. Δυστυχώς, οι πολίτες δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι και θεωρούν ότι είναι ανίκανοι να συμμετέχουν στην λύση του προβλήματος. Τουναντίον, η ενεργή συμμετοχή τους είναι κάτι περισσότερο από απαραίτητη.
Κοντολογίς, η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντικατοπτρίζοντας τις αξίες και τα ιδανικά της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ισότητας. Η Ε.Ε. εργάζεται αδιάκοπα, προκειμένου να εξασφαλίσει ότι κάθε πολίτης απολαμβάνει αυτά τα θεμελιώδη δικαιώματα, εφαρμόζοντας πολιτικές και νόμους που προστατεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Καθώς αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις και εξελισσόμενες κοινωνικές ανάγκες, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει να προσαρμόζεται και να ενισχύει τις δράσεις της, διασφαλίζοντας ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα παραμένουν στο επίκεντρο των προσπαθειών της, για μια πιο δίκαιη και ισότιμη κοινωνία. Μιας και όπως σωστά υπογράμμισε ο Roosevelt, «Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι προνόμια που παραχωρούνται, αλλά δικαιώματα που αναγνωρίζονται».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ανθρώπινα δικαιώματα και δημοκρατία, Προώθηση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, european-union.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
