Ανάπτυξη πολιτικών για την τεχνητή νοημοσύνη σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο (Μέρος Α’)

Της Γαρυφαλλιάς Σόλια,

Η τεχνητή νοημοσύνη-Τ.Ν. [1] αναφέρεται στη δημιουργία ή την ανάπτυξη υπολογιστικών συστημάτων που μπορούν να εκτελούν εργασίες που απαιτούν ανθρώπινη νοημοσύνη. Αυτά τα συστήματα μπορούν να επεξεργαστούν πληροφορίες, να αναγνωρίζουν πρότυπα, να λύνουν προβλήματα και να λαμβάνουν αποφάσεις με παρόμοιο τρόπο με τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Είναι μια τεχνολογία που βρίσκει εφαρμογή σε πολλούς τομείς και η δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου, που διασφαλίζει την ηθική και υπεύθυνη χρήση της, είναι απαραίτητη για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και την προώθηση της κοινωνικής ευημερίας.

Η χάραξη πολιτικών (policy development) [2] που αφορούν τεχνολογίες όπως η Τ.Ν. απαιτεί τη συμμετοχή διαφορετικών ενδιαφερόμενων μερών, όπως άτομα, ομάδες ή οργανισμοί που έχουν συμφέρον από την υπό διαμόρφωση πολιτική.

Οι νομοθέτες υποχρεούνται να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες της μηχανικής της Τ.Ν. και να αποκτήσουν μια καλύτερη εικόνα για την επίδρασή της, έτσι ώστε να επιτύχουμε διακυβέρνηση αυτής. Oι νομοθέτες και οι υπεύθυνοι ανάπτυξης πολιτικών πρέπει να κατανοήσουν πώς τα δεδομένα συλλέγονται και χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης. Τι είδους δεδομένα χρειάζονται, να εντοπίσουν τα δικαιώματα που παραβιάζονται και να αρχίσουν να εξετάζουν την κατάλληλη δράση.

Παραδοσιακά, όσοι ασχολήθηκαν με την Τ.Ν. εκτός των επιστημόνων της πληροφορικής κατείχαν γνωσιακό επίπεδο για το συγκεκριμένο πεδίο επιπέδου 1 (Level 1 understanding) [3]. Αυτό σημαίνει ότι υπήρχε η δυνατότητα να ασχοληθούν με την έννοια και ίσως να συζητήσουν με αφηρημένα συμπεράσματα, αλλά δεν ήταν δυνατό να εμβαθύνουν στα προβλήματα ούτε να φανταστούν συγκεκριμένες λύσεις σε αυτά. Η Τ.Ν. απαιτεί οι υπεύθυνοι για τη δημιουργία πολιτικών να έχουν κατανόηση επιπέδου 2 (Level 2 understanding) [3], δηλαδή κατανοούν εννοιολογικά πώς λειτουργεί η Τ.Ν. και τη σειρά των βασικών εννοιών και τεχνολογιών στις οποίες βασίζεται. Αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών.

Σε παγκόσμιο επίπεδο

Κάθε αρμόδια αρχή έχει τη δική της νομική προσέγγιση [4], σύμφωνα με τα διαφορετικά πολιτιστικά πρότυπα και νομοθετικά πλαίσια, υπάρχουν πέντε τομείς.

1. Βασικές αρχές: Η υπό εξέταση ρύθμιση και καθοδήγηση για την Τ.Ν. συνάδει με τις βασικές αρχές για την Τ.Ν., όπως αυτές ορίζονται από τον ΟΟΣΑ και εγκρίνονται από την G20. Αυτές περιλαμβάνουν το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη βιωσιμότητα, τη διαφάνεια και την ισχυρή διαχείριση των κινδύνων.
2. Προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο: Δημιουργούνται διαδικασίες και κανονισμοί που προσαρμόζονται ανάλογα με βάση τους αντιλαμβανόμενους κινδύνους, για βασικές αξίες όπως η προστασία της ιδιωτικής ζωής, η μη διάκριση, η διαφάνεια και η ασφάλεια. Αυτή η «προσαρμογή» ακολουθεί την αρχή ότι οι υποχρεώσεις συμμόρφωσης πρέπει να είναι ανάλογες με το επίπεδο κινδύνου (χαμηλός κίνδυνος σημαίνει καθόλου ή πολύ λίγες υποχρεώσεις – υψηλοί κίνδυνοι σημαίνουν σημαντικές και αυστηρές υποχρεώσεις).
3. Sector-agnostic και sectorspecific: Οι δικαιοδοσίες εστιάζουν στη διαμόρφωση των κανόνων ανάλογα με τον τομέα που εφαρμόζεται η Τ.Ν.
4. Ευθυγράμμιση πολιτικών: Οι δικαιοδοσίες αναλαμβάνουν τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την Τ.Ν. στο πλαίσιο άλλων προτεραιοτήτων ψηφιακής πολιτικής, όπως η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, η προστασία της ιδιωτικής ζωής των δεδομένων και η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.
5. Συνεργασία του ιδιωτικού τομέα: Πολλές από αυτές τις δικαιοδοσίες χρησιμοποιούν ρυθμιστικά sandboxes ως εργαλείο συνεργασίας του ιδιωτικού τομέα με τους φορείς χάραξης πολιτικής για την ανάπτυξη κανόνων με σκοπό την προώθηση της ασφαλούς και ηθικής Τ.Ν., καθώς και για την εξέταση των επιπτώσεων υψηλότερου κινδύνου των συστημάτων Τ.Ν., όπου μπορεί να ενδείκνυται στενότερη εποπτεία.

Διαφορετικοί εθνικοί κανόνες αναπόφευκτα θα συγκρούονται, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και της νομοθεσίας για τα μονοπώλια. Ο νόμος της Ε.Ε. για την τεχνητή νοημοσύνη είναι πιο ρυθμιστικός από την προσέγγιση των Η.Π.Α. και το Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας Η.Π.Α.-Ε.Ε. [5] συντονίζει τις διαφορές τους. H G7 ξεκίνησε τη «διαδικασία A.I. της Χιροσίμα». Ο Ο.Ο.Σ.Α. έχει αναπτύξει αρχές Τ.Ν. και τα Ηνωμένα Έθνη έχουν προτείνει ένα νέο συμβουλευτικό όργανο Τ.Ν. του Ο.Η.Ε. για να περιλαμβάνει καλύτερα τις απόψεις των αναπτυσσόμενων χωρών. Τα διεθνή τεχνικά πρότυπα, όπως αυτά που αναπτύχθηκαν μέσω ISO και IEEE, είναι προσεγγίσεις που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.

Η διακυβέρνηση της Τεχνητής Νοημοσύνης (Τ.Ν.) αναδεικνύεται σε ύψιστης σημασίας ζήτημα, καθώς η πρόοδος στον τομέα αυτόν φέρνει στο προσκήνιο νέες δυνατότητες και προκλήσεις. Η θέσπιση κανόνων οφείλει να συμβαδίζει με την ραγδαία εξέλιξη της Τ.Ν., διασφαλίζοντας την ηθική και υπεύθυνη αξιοποίησή της σε όλο και περισσότερους επιστημονικούς κλάδους. Ήδη, μεγάλες οικονομίες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και η Κίνα έχουν κάνει σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Η συνεχής εξέλιξη της Τ.Ν., όμως, επιβάλλει διαρκή προσαρμογή και ενημέρωση του θεσμικού πλαισίου.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Shaping the digital transformation: EU strategy explained, European Parliament, 2021, διαθέσιμο εδώ
• ICT for Development Policy, Process and Governance,United Nations Asian and Pacific Training Centre for Information and Communication Technology for Development (APCICT), Emmanuel C. Lallana,2010, διαθέσιμο εδώ
• ARTIFICIAL INTELLIGENCE AN INTRODUCTION FOR POLICYMAKERS , Mercatus Center, Matthew Mittelsteadt, 2023, διαθέσιμο εδώ
• How to navigate global trends in Artificial Intelligence regulation, The Economist Newspaper,2024, διαθέσιμο εδώ
• AI Regulation is Coming- What is the Likely Outcome?, Center for Strategic & International Studies-CSIS, Bill Whyman, 2023, διαθέσιμο εδώ