Της Μαρίας Αλευρομαγείρου,
1799: Έρχεται στο φως ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα της ελληνιστικής περιόδου, που βοήθησε στην κατανόηση των Μεσογειακών αρχαίων πολιτισμών και γλωσσών. Πρόκειται για τη στήλη της Ροζέτας, που χρονολογείται κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. και σχετίζεται με την Πτολεμαϊκή Αίγυπτο.
Πιο συγκεκριμένα, το έτος κατασκευής της είναι το 196 π.Χ. και αφορά ένα διάταγμα, το οποίο καλείται και ως Διάταγμα της Μέμφιδας, λαξευμένο πάνω σε γρανοδιορίτη. Οι γλώσσες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν τρεις: τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά (που γίνονταν αντιληπτά κυρίως από ιερείς), ένα είδος αιγυπτιακής δημοτικής γλώσσας (που χρησιμοποιούνταν στην ουσία για τις καθημερινές ανάγκες του εγγράμματου κόσμου) και τα αρχαία ελληνικά (είναι συγκεντρωμένες δηλαδή τρεις διαφορετικές γραφές και δύο γλώσσες). Η δημιουργία της έγινε έπειτα από εντολή του βασιλιά Πτολεμαίου Ε’ Επιφανούς και είχε την έγκριση από ένα συμβούλιο ιερέων, το οποίο συνεδρίασε στην πόλη της Μέμφιδας και καθιέρωσε τη θεία λατρεία του νέου ηγεμόνα. Το ύψος της είναι στα 114 εκατοστά και το πλάτος της στα 72 εκατοστά.
Με το πέρασμα του χρόνου, η στήλη πέρασε στην αφάνεια και χρειάστηκε να περάσουν αρκετοί αιώνες μέχρι να ξαναβγεί στο φως. Κατά το 1798 λοιπόν, οι γαλλικές δυνάμεις, υπό τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, εισέβαλαν στην Αίγυπτο στο πλαίσιο της επεκτατικής βλέψης του και της εύρεσης πολύτιμων αρχαιολογικών αντικειμένων. Για τον σκοπό αυτόν, είχε στην αποστολή του και μια ομάδα από ειδικούς επιστήμονες (αρχαιολόγους, ιστορικούς, φυσιοδίφες, αρχιτέκτονες κ.λπ.), οι οποίοι θα πραγματοποιούσαν τις δικές τους έρευνες. Έτσι, καθώς προχωρούσε η εκστρατεία, ένας Γάλλος στρατιώτης εντόπισε τυχαία τη στήλη κοντά στην πόλη της Ροζέτας (περίπου 35 μίλια ανατολικά της Αλεξάνδρειας) και την ημέρα της ανακάλυψης το ημερολόγιο έγραφε 19 Ιουλίου 1799.
Αμέσως έγινε αντιληπτή η μεγάλη αξία που είχε η στήλη και οι ειδικοί έσπευσαν να διαβάσουν τα μυστικά της. Η επικράτηση, όμως, των Βρετανών επί των δυνάμεων του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, το 1801, οδήγησε τη στήλη της Ροζέτας σε βρετανικό έδαφος. Πολλοί ήταν οι Ευρωπαίοι μελετητές που κλήθηκαν να ερμηνεύσουν το περιεχόμενο που αναγραφόταν, με τον Άγγλο Thomas Young να κατέχει σημαντική θέση στις προσπάθειες αποκρυπτογράφησης των ιερογλυφικών. Ωστόσο, ο Γάλλος αιγυπτιολόγος Jean-Francois Champollion έμελλε να είναι αυτός που στις αρχές της δεκαετίας του 1820 θα σπάσει τον περίπλοκο κώδικα που βρίσκονταν πίσω από το αρχαίο αυτό κείμενο, χρησιμοποιώντας ως βάση το ελληνικό κείμενο που υπήρχε στη στήλη. Για την επιτυχία του αυτή, ο επιστημονικός χώρος του έχει αποδώσει τον χαρακτηρισμό του πατέρα της Αιγυπτιολογίας, καθώς άνοιξε τον δρόμο για την περαιτέρω γνώση του αρχαίου αυτού πολιτισμού.
Σήμερα, η στήλη της Ροζέτας φυλάσσεται στο Βρετανικό Μουσείο και εκατοντάδες άνθρωποι το επισκέπτονται καθημερινά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Rosetta Stone, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Rosetta Stone found, history.com, Διαθέσιμο εδώ
- What Is the Rosetta Stone?, history.com, Διαθέσιμο εδώ
- How the Rosetta Stone unlocked the secrets of ancient civilizations, nationalgeographic.com, Διαθέσιμο εδώ
