Της Ματίνας Ναδάλη,
Με λιγότερο από έναν μήνα να απομένει μέχρι την έναρξη του μεγαλύτερου αθλητικού γεγονότος διεθνώς, ο πλανήτης βρίσκεται ήδη σε «παλμό» Ολυμπιακών Αγώνων. Τα προολυμπιακά τουρνουά φτάνουν στο τέλος τους και χιλιάδες διακεκριμένοι αθλητές ολοκληρώνουν την προετοιμασία τους για τη συμμετοχή σε αυτή την παγκόσμια γιορτή του αθλητισμού. Οι 33οί σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες πρόκειται να ξεκινήσουν στο Παρίσι στις 26 Ιουλίου, τρία καλοκαίρια μετά την αναβλημένη —λόγω της πανδημίας COVID-19— διεξαγωγή τους στο Τόκυο της Ιαπωνίας το 2021. Η γαλλική πρωτεύουσα προετοιμάζεται εντατικά για να υποδεχτεί αθλητές από κάθε γωνιά της γης, προσφέροντας ένα θέαμα που θα μείνει χαραγμένο στη μνήμη όλων. Οι φίλοι του αθλητισμού ανυπομονούν να δουν τις προσπάθειες και τα κατορθώματα των κορυφαίων αθλητών του κόσμου σε μια διοργάνωση – διαχρονικό σύμβολο της ενότητας, της ειρήνης και του γνήσιου αθλητικού ιδεώδους.
Εκκινώντας ως μία γιορτή πανελλαδικού χαρακτήρα, η αρχέγονη αυτή αθλητική διοργάνωση αποσκοπούσε στην ενίσχυση του αισθήματος ενότητας των ελληνικών πληθυσμών, σε μία εποχή που αυτοί ζούσαν ακόμη διάσπαρτοι σε έναν ευρύ γεωγραφικό χώρο. Η τεράστια σημασία των αγώνων για τους Έλληνες εκείνης της περιόδου αντανακλάται στο καθεστώς της εκεχειρίας που επιβαλλόταν κατά τη διεξαγωγή τους, προκειμένου οι αθλητές από όλες τις πόλεις να φτάσουν με ασφάλεια στον τόπο διεξαγωγής των αγώνων, την αρχαία Ολυμπία. Πέρα από φυλετικές εχθρότητες, οι Ολυμπιακοί αγώνες εξομάλυναν και ταξικές ανισότητες, καθώς τόσο η συμμετοχή σε αυτούς όσο και η παρακολούθηση τους επιτρεπόταν σε άτομα κάθε κοινωνικής τάξης, με μοναδική εξαίρεση, φυσικά, αυτής των γυναικών. Με την καθιέρωση του Χριστιανισμού, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, όπως και κάθε τελετή που θεωρήθηκε παγανιστική, έπαψαν να τελούνται. Έμελλε, ωστόσο, να αναβιώσουν σχεδόν μιάμιση χιλιετία αργότερα, έπειτα από πρωτοβουλία του Γάλλου βαρόνου Pierre de Coubertin.
Με την πάροδο των αιώνων, οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν υποστεί σημαντικές αλλαγές και έχουν μετατραπεί σε ένα παγκόσμιο εμπορικό γεγονός. Η εμπορευματοποίηση των Αγώνων είναι πλέον αναπόφευκτη, με τις χορηγίες, τα τηλεοπτικά δικαιώματα και τη διαφήμιση να παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διεξαγωγή τους. Το κλαδί ελιάς, το τιμητικό βραβείο των νικητών στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες, έχει πλέον αντικατασταθεί από υπέρογκα χρηματικά έπαθλα, ενώ η δόξα της νίκης σήμερα συνοδεύεται ή ακόμα και επισκιάζεται από άκρως δελεαστικά διαφημιστικά συμβόλαια. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αθλητές-ριες, κυνηγώντας σχεδόν υπεράνθρωπες επιδόσεις, καταφεύγουν συχνά στη χρήση αναβολικών, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο τόσο την υγεία τους όσο και το ουσιαστικό νόημα της όλης διοργάνωσης, που δεν είναι άλλο από την προώθηση της ευγενούς άμιλλας και του «ευ αγωνίζεσθαι».
Επιπλέον, παρά την ιδρυτική αρχή της Ολυμπιακής Χάρτας περί πολιτικής ουδετερότητας των Αγώνων, ένα γεγονός με τόσο μεγάλη διεθνή απήχηση είναι αδύνατο να παραμείνει αποκομμένο από τις εκάστοτε πολιτικές συνθήκες. Πώς θα μπορούσαμε, άλλωστε, να μιλάμε για πολιτική ουδετερότητα, όταν, με επίσημες αποφάσεις της Ολυμπιακής Επιτροπής, χώρες αποκλείονται από τους Αγώνες εξαιτίας της συμμετοχής τους σε πολέμους ή του πολιτικού τους καθεστώτος, όπως το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική ή το καθεστώς των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν; Ανεξάρτητα από το αν συμφωνούμε ή όχι με τις αποφάσεις αυτές, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι, στην καλύτερη περίπτωση, εκφράζουν πολιτικές ιδεολογίες και, στη χειρότερη, εξυπηρετούν συμφέροντα, στοχοποιώντας και ταυτίζοντας τους αθλητές με τη χώρα που εκπροσωπούν.
Κλείνοντας, όποια τροπή κι αν έχουν πλέον λάβει οι Ολυμπιακοί Αγώνες και όσες αλλοιώσεις κι αν έχει υποστεί η αρχική τους φύση, η αξία τους παραμένει ως και σήμερα αναμφισβήτητη. Σε έναν κόσμο γεμάτο από μίσος και φανατισμό, το Ολυμπιακό ιδεώδες εξακολουθεί να αναβιώνει κάθε τέσσερα χρόνια, θυμίζοντάς μας ότι ο αθλητισμός δε διχάζει, αλλά ενώνει, δε στερεί ζωές, αλλά τις σώζει. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μία διοργάνωση-ωδή στη διαφορετικότητα, μία πολύχρωμη γιορτή του αθλητισμού, μία τέλεια ευκαιρία για πολιτισμική συνδιαλλαγή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Declaration by the IOC against the politicization of sport, International Olympic Committee, olympics.com, διαθέσιμο εδώ
- Η εμπορευματοποίηση του σύγχρονου αθλητισμού, maxmag.gr, διαθέσιμο εδώ
