Του Γιώργου Κιόση,
Η πρεσβυωπία είναι μία κατάσταση που αντιμετωπίζουν σχεδόν όλοι οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ως φυσικό αποτέλεσμα της γήρανσης. Η ελληνική ετυμολογία του όρου είναι «παλιό μάτι» και αναφέρεται στην ανικανότητα των ματιών να προσαρμοστούν και να εστιάσουν σε κάποιο αντικείμενο που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Η οφθαλμολογική αυτή διαταραχή παρουσιάζει παγκόσμιο επιπολασμό περίπου ένα δισεκατομμύριο, αριθμός που μεγαλώνει συνεχώς λόγω της γήρανσης του γενικού πληθυσμού. Μία τυπική ηλικία εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων είναι γύρω στα 40 έτη, με τους ασθενής να αναφέρουν αδυναμία ανάγνωσης και ανάγκη να κρατούν το κινητό, το βιβλίο ή την εφημερίδα μακριά από τα μάτια για να καταφέρουν να διαβάσουν. Τα συμπτώματα επιδεινώνονται μέχρι την ηλικία περίπου των 65 ετών. Πώς, λοιπόν, δημιουργείται αυτή η πολυσυζητημένη πρεσβυωπία και πώς μπορούν να εξαλειφθούν τα συμπτώματα;
Αιτιολογία
Προκειμένου να γίνει κατανοητή η αιτία γέννησης της πρεσβυωπίας είναι απαραίτητο να γίνει κατανοητή η διαδικασία όρασης ενός αντικειμένου. Αυτή προϋποθέτει την ύπαρξη φωτός. Καθώς οι ακτίνες του φωτός «χτυπούν» ένα αντικείμενο, ένα μέρος τους εκπέμπεται από το αντικείμενο και συλλέγεται από τα μάτια του ανθρώπου. Αυτές οι ακτίνες, αφού εστιαστούν από τον φακό (που βρίσκεται πίσω από τον κερατοειδή χιτώνα, στο εσωτερικό του ματιού και φυσιολογικά είναι εύκαμπτος και μαλακός) φτάνουν στον αμφιβλειστροειδή, όπου υπάρχουν υποδοχείς φωτός. Μέσω αυτών γίνεται αντιληπτό το χρώμα και το σχήμα του αντικειμένου.
Η πιο κοινή αιτία ανάπτυξης πρεσβυωπίας είναι η μείωση της προσαρμοστικής (εστιακής) ικανότητας του φακού του ματιού. Αυτή η ακαμψία του φακού είναι φυσικό αποτέλεσμα της γήρανσης, και επιταχύνεται σε άτομα που περνούν πολλές ώρες την ημέρα μπροστά από οθόνη υπολογιστή ή κινητού. Επίσης, η πρεσβυωπία μπορεί να οφείλεται σε αλλαγή σχήματος του φακού.
Συμπτώματα
Το πιο κοινό σύμπτωμα της πρεσβυωπίας, το οποίο αποτελεί και ξεκάθαρο δείκτη για τη διάγνωσή της, είναι η αδυναμία ανάγνωσης σε κοντινή απόσταση, λόγω θολότητας. Ως αντίδραση, οι ασθενείς απομακρύνουν το κινητό τους, την εφημερίδα ή το βιβλίο από τα μάτια, ώστε να είναι δυνατή η ανάγνωση. Επιπλέον, ο πονοκέφαλος επιβαρύνει την κατάσταση. Τέλος, λοιπά συμπτώματα αποτελούν η υπνηλία καθώς και η αργοπορία εστίασης σε κοντινή ή μακρινή απόσταση.
Αντιμετώπιση
Υπάρχουν σήμερα αρκετοί τρόποι, τόσο χειρουργικοί όσο και μη χειρουργικοί, με τους οποίους μπορούν να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα της πρεσβυωπίας. Στους μη χειρουργικούς περιλαμβάνεται η χρήση γυαλιών, η χρήση φακών επαφής και η φαρμακευτική αγωγή, ενώ στους χειρουργικούς, η διαθλαστική χειρουργική, τα έθετα κερατοειδούς καθώς και η εμφύτευση φακού.
Μη χειρουργική αντιμετώπιση:
Γυαλιά: Τα γυαλιά αποτελούν έναν συνήθη τρόπο αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της πρεσβυωπίας, ειδικά σε άτομα που προηγουμένως δεν αντιμετώπιζαν οφθαλμολογικά προβλήματα. Τα διπλοεστικά γυαλιά βελτιώνουν τόσο την κοντινή όσο και τη μακρινή όραση. Τα τριπλοεστιακά βελτιώνουν, πέρα από την κοντινή και τη μακρινή όραση, και τη μεσαία.
Φακοί Επαφής: Στη χρήση φακών επαφής καταφεύγουν ασθενείς οι οποίοι δεν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν γυαλιά. Υπάρχουν δύο τύποι φακών επαφής, οι φακοί Monosito και οι πολυεστιακοί φακοί. Κατά τη χρήση ενός φακού Μοnosito, το ένα μάτι προσαρμόζεται σε μακρινή και το άλλο σε κοντινή όραση. Αντίθετα οι πολυεστιακοί φακοί, παρέχουν πολλές ζώνες δυνάμεων, βοηθώντας τα μάτια να προσαρμοστούν ανάλογα με την περίσταση σε μακρινή ή κοντινή όραση.
Φάρμακα: Συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως οφθαλμολογικό διάλυμα υδροχλωρικής πιλοκαρπίνης, είναι αρκετά αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση της πρεσβυωπίας. Παρουσιάζουν μία διάρκεια δράσης περίπου 6 ώρες και λαμβάνονται σε καθημερινή βάση.
Χειρουργική αντιμετώπιση:
Διαθλαστική χειρουργική: Με την χρήση λέιζερ, το οποίο αλλάζει το σχήμα του φακού, το ένα μάτι προσαρμόζεται στην όραση για μακριά και το άλλο για κοντά. Είναι ουσιαστικά σαν να χρησιμοποιεί ο ασθενής φακούς επαφής Monosito.
Εμφύτευμα φακού: Κατά την διαδικασία αυτή ο φυσικός φακός αφαιρείται και αντικαθίσταται από έναν τεχνητό. Ορισμένοι φακοί βελτιώνουν και την κοντινή και την μακρινή όραση. Βέβαια η μέθοδος αυτή περιλαμβάνει και όλες τις πιθανές παρενέργειες που εγκυμονούν από μία χειρουργική επέμβαση, όπως φλεγμονή, αιμορραγία και λοίμωξη.
Ένθετα κερατοειδούς: Σε αυτή την ελάχιστα επεμβατική μέθοδο, γίνεται εισαγωγή ένθετων κερατοειδούς στον κερατοειδή χιτώνα. Τα στοιχεία αυτά είναι μικροί πλαστικοί δακτύλιοι που επιτρέπουν την εισαγωγή εστιασμένου φωτός στο μάτι, βελτιώνοντας την κοντινή όραση. Τα ένθετα αυτά μπορούν να αφαιρεθούν εάν ο ασθενής δεν ικανοποιηθεί από το αποτέλεσμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Presbyopia, National Library of Medicine. Διαθέσιμο εδώ
- Presbyopia (Symptoms, Causes), Mayo Clinic. Διαθέσιμο εδώ
- Presbyopia (Diagnosis, Treatment), Mayo Clinic. Διαθέσιμο εδώ
- What is Presbyopia, American Academy of Ophthalmology. Διαθέσιμο εδώ
