Της Ευτυχίας Δανίδου,
Η ανώνυμη εταιρία ρυθμίζεται από τον νόμο 4548/2018 και ορίζεται ως μία εμπορική εταιρία με νομική προσωπικότητα, με χαρακτηριστικό στοιχείο την έλλειψη προσωπικής ευθύνης των μετόχων για τα χρέη της. Ευθύνεται, δηλαδή, μόνο η εταιρία ως νομικό πρόσωπο. Το διοικητικό συμβούλιο είναι ένα πολυμελές όργανο της διοίκησης της ανώνυμης εταιρίας, απαρτίζεται από τουλάχιστον τρία μέλη και έως δεκαπέντε, τα οποία εκλέγονται από τη Γενική Συνέλευση ή διορίζονται από το καταστατικό ή τους μετόχους ή το ίδιο το διοικητικό συμβούλιο. Το Διοικητικό Συμβούλιο διαχειρίζεται τις υποθέσεις της εταιρίας, την εκπροσωπεί δικαστικά αλλά και εξώδικα, εκφράζει τη βούλησή της και έχει εκπροσωπευτική και διαχειριστική εξουσία. Τα μέλη του μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα, μέτοχοι ή μη.
Εσωτερική Ευθύνη μέλους του Δ.Σ.
Ευθύνη για τα μέλη του Δ.Σ. έναντι της εταιρίας προκύπτει όταν πληρούνται οι αντικειμενικές προϋποθέσεις που ορίζει το άρθρο 102 του ν.4548/2018. Ειδικότερα, πρέπει να υπάρχει παραβίαση καθήκοντος με πράξη ή παράλειψη κατά τη διάρκεια διαχείρισης των υποθέσεων της εταιρίας, η οποία οδήγησε σε ζημία. Η πρόκληση της ζημίας θα πρέπει να βρίσκεται σε αιτιώδη συνάφεια με την συμπεριφορά του μέλους του Δ.Σ. και υπολογίζεται με βάση το ποια θα ήταν η περιουσία της εταιρίας αν δεν συνέβαινε το ζημιογόνο γεγονός. Οφείλεται τόσο η θετική ζημία όσο και το διαφυγόν κέρδος. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι και η ύπαρξη υπαιτιότητας, είτε δόλου είτε βαριάς ή ελαφριάς αμέλειας. Λαμβάνεται, ακόμη, υπόψη και το κριτήριο του μέσου συνετού επιχειρηματία σε μια παρόμοια κατάσταση.
Εξωτερική Ευθύνη μέλους του Δ.Σ.
Αστική Ευθύνη
Εξωτερική ευθύνη μέλους του διοικητικού συμβουλίου συντρέχει όταν δημιουργείται υποχρέωση για αποζημίωση τρίτων. Με βάση το άρθρο 71 ΑΚ, τα υπαίτια μέλη του ΔΣ ευθύνονται εις ολόκληρον με το νομικό πρόσωπο της εταιρίας. Περιπτώσεις στις οποίες προκαλείται αστική ευθύνη είναι, μεταξύ άλλων, όταν υπάρχει πταίσμα από αδικοπραξία (914 ΑΚ) κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί, το οποίο προκαλεί ευθύνη με την προσωπική περιουσία του μέλους του Δ.Σ., ευθύνη κατά τις διαπραγματεύσεις (197, 198 ΑΚ), όταν δηλαδή, σε περίπτωση ακυρότητας της σύμβασης, το υπαίτιο πρόσωπο απέκρυψε τους λόγους ακυρότητας, ή σε περίπτωση ματαίωσής της, έδωσε διαβεβαιώσεις για την κατάρτισή της. Θα πρέπει, επίσης, ο τρίτος να είναι καλόπιστος και να υπάρχει αντίθεση στα χρηστά συναλλακτικά ήθη. Δημιουργείται αξίωση αποζημίωσης και για την θετική ζημία και για το διαφυγόν κέρδος. Μπορεί να υπάρξει, επιπλέον, αδικοπρακτική ευθύνη και από την αντίθεση στα χρηστά ήθη (919 ΑΚ).
Ποινική και Διοικητική Ευθύνη
Ποινική ευθύνη των μελών του Δ.Σ. προκύπτει από ρυθμίσεις φορολογικού, ποινικού, ασφαλιστικού, εμπορικού καθώς και εργατικού δικαίου. Κυριότερες από αυτές είναι η υποβολή ψευδούς ή παραπλανητικής δήλωσης σε σχέση με τα στοιχεία της εταιρίας ή την καταβολή κεφαλαίου προκειμένου να επηρεαστεί το κοινό για την εγγραφή του σε εκδιδόμενους τίτλους, η παραβίαση καθήκοντος επαγγελματικής εχεμύθειας, η φοροδιαφυγή, η παράλειψη πιστοποίησης ή η ψευδής πιστοποίηση για καταβολή μετοχικού κεφαλαίου.
Διοικητική ευθύνη των μελών του διοικητικού συμβουλίου υπάρχει κυρίως σε περιπτώσεις παραβίασης υποχρεώσεων δημοσιότητας των στοιχείων και των γεγονότων που αφορούν την εταιρία στο ΓΕΜΗ. Επιβάλλονται κυρώσεις με την μορφή χρηματικών προστίμων στην εταιρία ή στους νόμιμους εκπροσώπους της.
Καταλήγοντας, όσον αφορά την εσωτερική ευθύνη των μελών του διοικητικού συμβουλίου, οι αξιώσεις της εταιρίας κατά του υπαίτιου ασκούνται με την εταιρική αγωγή, μετά την ανάκληση ή αποχώρηση του τελευταίου. Προϋποθέσεις άσκησης της αγωγής είναι η συνδρομή εταιρικού συμφέροντος και η υποβολή αίτησης προς το Δ.Σ. εκ μέρους της πλειοψηφίας των μετόχων και του 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου. Οι αξιώσεις αυτές παραγράφονται μετά από τρία έτη, ενώ μετά από δύο έτη από τη γέννηση της αξίωσης το Δ.Σ. μπορεί να αποφανθεί παραίτηση από την άσκησή της ή συμβιβασμό, με συνέπεια την απαλλαγή του διοικητικού συμβούλου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σπυρίδων Δ. Ψυχομάνης, Δίκαιο Εμπορικών Εταιριών, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2020.
- Ευαγγελία Μέκκα, Η εσωτερική ευθύνη των μελών του διοικητικού συμβουλίου στην ανώνυμη εταιρία, Διπλωματική Εργασία, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Μακεδονίας & Νομική Σχολή Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. dspace.lib.uom.gr, Διαθέσιμη εδώ.
- Γρηγόριος Καρκάτας, Η αστική, διοικητική και ποινική ευθύνη των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Α.Ε., Διπλωματική Εργασία, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Μακεδονίας & Νομική Σχολή Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. dspace.lib.uom.gr, Διαθέσιμη εδώ.
