Του Γιώργου Τζεμίντιμπη,
Η Lana del Rey αποτελεί, κατά τα φαινόμενα, έναν ζωντανό θρύλο της σύγχρονης μουσικής. Δεν ξέρει κανείς από πού να ξεκινήσει να μιλάει για αυτήν την καλλιτέχνιδα, που δίχασε σφόδρα τους κριτικούς, αλλά έχει σίγουρα αφήσει το αποτύπωμά της στη νεότερη μουσική σκηνή. Μέχρι την κυκλοφορία του κλασικού, πλέον, τραγουδιού της Video Games, η μουσική βιομηχανία κινούταν σε ρυθμούς ευδιάθετους και πανηγυρικούς: η δεκαετία του 2000 ήταν αναμφίβολα μια απ’ τις χρυσές εποχές της ποπ. Όταν, όμως, η Lana del Rey κυκλοφόρησε τον πρώτο της δίσκο το 2012, οι κριτικοί τής επιτέθηκαν με μένος: τόλμησε να μην ωραιοποιεί τη ζωή και τις χαρές της, όπως όλοι σχεδόν οι mainstream καλλιτέχνες του τότε, αλλά να ωραιοποιεί τη μελαγχολία – κι ακόμα χειρότερο, αυτό να έχει απήχηση στους νέους!
Ήταν τότε ανήκουστο η υποβλητική μουσική να έχει τόσο μεγάλη επιτυχία, πόσο μάλλον όταν ωραιοποιεί ταυτοχρόνως το περασμένο παρελθόν της Αμερικής, κι όχι τη σύγχρονη εποχή, όπως θα αναλυθεί στη συνέχεια. Το πρώτο της άλμπουμ, Born to Die, με επιτυχίες όπως το ομώνυμο τραγούδι, το Summertime Sadness, το Blue Jeans, το Video Games, κ.ά., συνάντησε μεγάλη επιτυχία και στην Ελλάδα, και έφερε στο προσκήνιο ένα μεγάλο ταλέντο – τη σημερινή «Βασίλισσα της Εναλλακτικής Μουσικής», όπως τη χαρακτηρίζουν. Ένα ταλέντο τότε παρεξηγημένο, σήμερα δε εγνωσμένο: το περιοδικό Rolling Stone UK της απένειμε τον τίτλο της καλύτερης Αμερικανίδας στιχουργού του 21ου αιώνα. Πάμπολλοι καλλιτέχνες, όπως η Taylor Swift, η Eilish, η Lorde, κλπ έχουν παραδεχτεί την τεράστια επιρροή της στην εναλλακτική μουσική.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα απ’ την αρχή. Το όνομα Lana del Rey αποτελεί ψευδώνυμο της γεννηθείσας το 1985 στη Νέα Υόρκη Elizabeth Woolridge Grant. Αν και δεν έχει δώσει ποτέ σαφή ορισμό, ίσως για να διατηρεί το μυστήριο, η ίδια η καλλιτέχνιδα έχει αφήσει υπόνοιες για το πώς σχηματίστηκε. Η Elizabeth, που από μικρή ηλικία νοσταλγούσε τα χρυσά χρόνια που δεν έζησε, τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, και υπήρξε θαυμάστρια των μεγάλων ονομάτων της εποχής: του Elvis Presley, της Nancy Sinatra, του Bruce Springsteen, και άλλων. Μεγαλώνοντας, και συνειδητοποιώντας τη μουσική της κλίση, δοκίμασε διάφορα ονόματα, προτού καταλήξει στο Lana del Rey. Πέρασε από πολλές δοκιμασίες και δυσκολεύτηκε να βρει τι ακριβώς ήθελε να εκφράσει με το μουσικό της ταλέντο. Ωστόσο, θα λέγαμε ότι η μουσική της, από το πρώτο μέχρι και το πιο πρόσφατο άλμπουμ της, χαρακτηρίζεται, κυρίως, από δύο στοιχεία: από τη μελαγχολία για την κατάντια της σύγχρονης Αμερικής και τον θαυμασμό για το κλέος των περασμένων εποχών, αλλά και από έναν διάχυτο καταθλιπτικό ερωτισμό, που πηγάζει από την απογοήτευση για το ανδρικό φύλο και την επιθυμία να ανεβάσει τον έρωτα απ’ τη γη στ’ άστρα. Με βάση αυτά τα δύο χαρακτηριστικά θα αναλυθούν παρακάτω τόσο η μουσική της Lana del Rey εν γένει, όσο και συγκεκριμένοι στίχοι της σε επόμενα άρθρα.
Όσον αφορά τη νοσταλγία για την παλιά Αμερική, βασική συνισταμένη της ποιητικής και αισθητικής της καλλιτέχνιδας, καίριο παράγοντα κατανόησης αποτελεί το ίδιο της το όνομα. Το λατινογενές αυτό καλλιτεχνικό ψευδώνυμο ενδεχομένως ξενίζει με το πρώτο άκουσμα, προκαλεί περιέργεια στον ακροατή να ψάξει περισσότερα για τη μυστηριώδη αυτή φωνή, που φαίνεται να αναβλύζει από άλλες εποχές, μέσα από ρωγμές στο συνεχές του παρόντος. Σύμφωνα με την ίδια: «Ήθελα ένα όνομα με το οποίο θα μπορούσα να μετασχηματίσω τη μουσική βιομηχανία προς την κατεύθυνση που επιθυμούσα. Πήγαινα πολύ στο Μαϊάμι εκείνο τον καιρό και μιλούσα πολύ ισπανικά με τους Κουβανούς φίλους μου – το Lana del Rey μάς θύμιζε τη γοητεία της ακρογιαλιάς. Ακουγόταν υπέροχα, όταν έρεε απ’ την άκρη της γλώσσας».
Το όνομα αποτελεί, επίσης, σύνθεση του ονόματος της ηθοποιού του αμερικανικού κινηματογράφου της δεκαετίας του ’40 Lana Turner, και του Ford del Rey, αυτοκινήτου που κυκλοφορούσε τη δεκαετία του ’80· φαίνεται ότι η τραγουδίστρια ήθελε να γεφυρώσει με την ονομασία της δύο πολύ σημαντικές εποχές για την πρόσφατη αμερικανική ιστορία, και δη για το Αμερικανικό Όνειρο στο ζενίθ του. Τα δύο αυτά χρονικά όρια εμπερικλείουν μια περίοδο μεγάλης οικονομικής άνθησης των Η.Π.Α., την περίοδο κατά την οποία, ίσως λόγω και του Ψυχρού Πολέμου, αναδείχθηκαν ως ηγέτιδα δύναμη παγκοσμίως σε πολλούς τομείς. Η Elizabeth Grant ήθελε να είναι κομμάτι αυτής της ακμής, την οποία έχασε. Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι το πρώτο της άλμπουμ βγήκε το 2012, λίγα χρόνια δηλαδή μετά τη μεγάλη κρίση του 2008, όταν οι μνήμες του ήταν ακόμη νωπές, και η Αμερική φαινόταν ότι άρχιζε σιγά σιγά να χάνει την αλλοτινή αίγλη και δύναμή της ως μονοκράτειρας. Η Lana del Rey, λοιπόν, έμοιαζε να νοσταλγεί πολλά στοιχεία αυτής της εποχής, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Ήθελα να ’μαι μέρος μιας πρωτοκλασάτης τάξεως μουσικών. Έπασχα από μισο-έμπνευση, γιατί δεν είχα πολλούς φίλους, και ήλπιζα ότι θα γνώριζα κόσμο, θα ερωτευόμουν και θα ξεκινούσα μια κοινότητα γύρω μου, με τον τρόπο που το έκαναν τη δεκαετία του ’60».
Ωστόσο, η ερμηνεία αυτού του ονόματος δεν μοιάζει να είναι τόσο εύκολη. Δεν είναι σίγουρο, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, ότι η Ελίζαμπεθ ενστερνιζόταν αυτό το όνομα στην αρχή ως δικό της, μα πιθανολογείται ότι και τα (πρώτα τουλάχιστον) τραγούδια της αλλά και το “Lana del Rey” κρύβουν μια αλληγορική σημασία: μια περσόνα επικριτική για όλα τα κακώς κείμενα της αμερικανικής κοινωνίας. Ο πρώτος τίτλος, εξάλλου, που σκεφτόταν η καλλιτέχνιδα για το άλμπουμ της Born to Die ήταν Η Εκδίκηση της Lana del Rey. Παράλληλα, όπως ήδη ειπώθηκε, το όνομα έχει ρίζες ισπανικές. “Lana del Rey” στα ισπανικά της Κούβας, απ’ όπου το εμπνεύστηκε, σημαίνει «Τα Λεφτά του Βασιλιά». Έχει πιθανολογηθεί ότι υπάρχει κάποιο κρυμμένο νόημα, πέρα από τα φαινόμενα, στο όνομα της τραγουδίστριας. Ποιος είναι ο βασιλιάς, ποια τα λεφτά του, και ποια η εκδίκησή του; Αυτό είναι ομολογουμένως ένα πολύ δύσκολο ερώτημα· αν δεχθούμε αυτήν την ερμηνεία, πρόκειται ξεκάθαρα για κριτική του Αμερικανικού Ονείρου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Lana del Rey, digitalspy.com, διαθέσιμο εδώ.
- Lana del Rey: she does it for the girls, rollingstone.co.uk, διαθέσιμο εδώ.
- Lana del Rey, lanadelrey.fandom.com, διαθέσιμο εδώ.
