Του Χάρη Χρυσανθόπουλου,
Το 1807, η Γαλλική Αυτοκρατορία του Ναπολέοντα κατόρθωσε να βγει νικήτρια από ακόμα έναν πόλεμο ενάντια στις συνασπισμένες αντίπαλες ευρωπαϊκές δυνάμεις(πόλεμος του Τέταρτου Συνασπισμού 1806-1807). Οι Γάλλοι κατέλαβαν τα Πρωσικά εδάφη, φθάνοντας μέχρι τα ρωσικά σύνορα. Στην πόλη του Τιλσίτ, ο Αυτοκράτορας Ναπολέοντας υπέγραψε ξεχωριστές συνθήκες με τις ηττημένες δυνάμεις, Πρωσία και Ρωσική Αυτοκρατορία (7-9 Ιουλίου 1807). Η Πρωσία αναγκάστηκε να παραχωρήσει τεράστιο μέρος των εδαφών της, στα οποία οι Γάλλοι ιδρύσαν νέα πελατειακά κράτη. Επιπλέον οι Πρώσοι υποχρεώθηκαν σε μεγάλες οικονομικές παραχωρήσεις και σε μείωση του στρατιωτικού προσωπικού. Η Ρωσία από την άλλη μπήκε σε μια συμμαχία με την Γαλλία, η οποία συνοδευόταν με αμοιβαίες υποχωρήσεις στην Ανατολική Ευρώπη και στρατιωτικές δεσμεύσεις μεταξύ των δυο δυνάμεων. Η Ρωσία μάλιστα εντάχθηκε και αυτή στο Ηπειρωτικό Σύστημα, ένα εμπορικό εμπάργκο κατά της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ο Ναπολέοντας σχεδίασε τον αποκλεισμό των βρετανικών προϊόντων στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, προκειμένου να υπονομεύσει την Βρετανική οικονομία και ταυτόχρονα να ισχυροποιήσει την γαλλική οικονομική επιρροή.
Η ένταξη της Ρωσίας στο Ηπειρωτικό Σύστημα, αποδείχθηκε ως μια εξαιρετικά επιζήμια για την οικονομία της κίνηση. Η βρετανική αυτοκρατορία από την άλλη, αν και δέχθηκε ισχυρό οικονομικό πλήγμα, φάνηκε να αντέχει στο εμπάργκο του Ναπολέοντα. Ο Τσάρος Αλέξανδρος αναγκάστηκε να βγάλει την Ρωσική Αυτοκρατορία από το Ηπειρωτικό Σύστημα, τον Δεκέμβριο του 1810. Με αυτήν την εξέλιξη ο Ναπολέοντας έχασε ένα σημαντικό όπλο εξωτερικής πίεσης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επιπλέον, το 1809, η ήττα της Αυστρίας από τη Γαλλία οδήγησε στην προσάρτηση της Δυτικής Γαλικίας από το Μεγάλο Δουκάτο της Βαρσοβίας. Η ενδυνάμωση του Δουκάτου της Βαρσοβίας στα σύνορά τους, ανησύχησε τους Ρώσους, οι οποίοι βλέπαν το δουκάτο ως διάδρομο πιθανής εισβολής στην επικράτειά τους.
Τα σχέδια του Ναπολέοντα να παντρευτεί την μικρή αδερφή του Τσάρου, Άννα Παβλόβνα, προκειμένου να βελτιώσει τις σχέσεις των δυο χωρών, απέτυχαν. Ο Ναπολέοντας παντρεύτηκε την κόρη του Αυτοκράτορα της Αυστρίας. Η ραγδαία επιδείνωση των γαλλο-ρωσικών σχέσεων, οδήγησε τις δυο δυνάμεις να προετοιμαστούν για πόλεμο.
Το 1811 ο Ναπολέοντας ξεκίνησε να συγκεντρώνει την μεγαλύτερη στρατιά που είχε μέχρι τότε δει η Ευρώπη. Εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη πως ο πόλεμος στην Ισπανία απασχολούσε περίπου 200.000 στρατιώτες της Γαλλικής Αυτοκρατορίας εκείνη την περίοδο. Την άνοιξη του 1812, μια γιγαντιαία στρατιά 600.000 ανδρών (στην την στρατιά αυτή, λιγότεροι από τους μίσους ήταν Γάλλοι. Μεγάλο μέρος του στρατεύματος το απάρτιζαν Πρώσοι, Ιταλοί, Πολωνοί και άλλες εθνότητες από τις συμμαχικές προς την Γαλλία χώρες).
Η στρατιά του Ναπολέοντα εισέβαλε στην ρωσική αυτοκρατορία στις 24 Ιουνίου 1812. Ο Ναπολέοντας υπολόγιζε σε μια σύντομη νίκη εναντίον των Ρώσων, εντός του καλοκαιριού. Οι Ρώσοι, καθώς βρέθηκαν αντιμέτωποι με την πολυάριθμη στρατιά του Βοναπάρτη, επικεντρώθηκαν στο να υποχωρούν ολοένα και πιο βαθιά στην ενδοχώρα τους, πραγματοποιώντας μόνο μικρές συγκρούσεις με τους Γάλλους.
Από τις πρώτες κιόλας μέρες της εισβολής, η γαλλική στρατιά βρέθηκε αντιμέτωπη με σοβαρές δυσκολίες. Η μεταφορά των προμηθειών αποδείχθηκε πολύ δύσκολη, καθώς ο στρατός κινούταν γρηγορά μέσα στην αχανής εχθρική περιοχή και οι δρόμοι ήταν δύσβατοι και επικίνδυνοι. Το ιππικό των κοζάκων, πραγματοποιούσε συχνά επιδρομές και παρενοχλούσε τα γαλλικά καραβάνια καθώς και διέκοπτε τις γραμμές επικοινωνίας. Ταυτόχρονα οι κοζάκοι επιτίθονταν σε μικρές ομάδες που απομακρύνονταν από το κύριο στράτευμα, και ύστερα χάνονταν μέσα στα δάση, προκαλώντας έναν μόνιμο τρόμο ανάμεσα στις γαλλικές παρατάξεις.
Οι Ρώσοι πραγματοποιούσαν την στρατηγική της καμένης γης από όπου περνούσαν, πυρπολώντας κτήρια και καταστρέφοντας όσες προμήθειες και τρόφιμα δεν μπορούσαν να πάρουν μαζί τους. Στις ερημωμένες περιοχές οι Γάλλοι δυσκολεύονταν να βρουν προμήθειες. Επιπλέον η αφόρητη καλοκαιρινή ζέστη, η κόπωση από τις ατελείωτες πορείες και οι ασθένειες, θέριζαν αλύπητα ανθρώπους και ζώα. Η πολυεθνής στρατιά αντιμετώπιζε μάλιστα και προβλήματα διοίκησης και οργάνωσης λόγω του τεράστιου μεγέθους της.
Μέχρι το τέλος του Ιουλίου, ο στρατός του Ναπολέοντα είχε προχωρήσει 400 χιλιόμετρα μέσα στην Ρωσία, πολύ πιο μακριά από όσο αρχικά είχε υπολογισθεί. Παρόλο που δεν είχε δοθεί κάποια μεγάλη μάχη, οι Γάλλοι είχαν ήδη χάσει το 20% των δυνάμεών τους. Υπολογίζεται ότι κάθε μέρα οι Γάλλοι έχαναν μέχρι και χίλια άλογα (γεγονός που χειροτέρευε ολοένα και περισσότερο την τροφοδοσία του στρατεύματος). Τελικά, οι Ρώσοι αναγκάστηκαν να δώσουν μάχη όταν οι Γάλλοι έφθασαν στο Σμολένσκ στα μέσα Αυγούστου.
Η μάχη του Σμολένσκ (16-18 Αυγούστου) ήταν η πρώτη μεγάλη μάχη της εισβολής. Γαλλοπολωνικές μονάδες κατόρθωσαν να νικήσουν τις αντίστοιχες ρωσικές, και το γαλλικό πυροβολικό κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά την ιερή για τους Ρώσους πόλη. Παρά όμως αυτή την νίκη, ο Ναπολέοντας δεν ώθησε τους Ρώσους σε συνθηκολόγηση. Το ηθικό των ανδρών του ήταν εξαιρετικά πεσμένο, ενώ ο βαρύς ρωσικός χειμώνας πλησίαζε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ludwig Emil (2018), NAΠΟΛΕΩΝ, Αθήνα: εκδ. ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ
- French invasion of Russia, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Napoleon’s Invasion of Russia, worldhistory.org, Διαθέσιμο εδώ
- Alexander I, Emperor of Russia, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
