Της Γεωργίας Καρυώτη,
Η εμφάνιση της τεχνητής νοημοσύνης, ή μάλλον για αρκετούς, η «εισβολή» της στον χώρο της τέχνης, αποτελεί ένα καίριο ζήτημα, γύρω από το οποίο διατυπώνονται ποικίλες απόψεις ακόμα και προβλέψεις για την έκβαση αυτής της πολυσύνθετης σχέσης. Είναι ένα ζήτημα που εγείρει πολλά ερωτήματα, τα οποία άπτονται διαφορετικών χώρων, πράγμα που περιπλέκει ακόμα περισσότερο τη συζήτηση. Ένα από τα βασικά ερωτήματα είναι εάν τα έργα που δημιουργεί η τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να θεωρηθούν πραγματικά έργα τέχνης.
Για αρχή, όμως, πώς παράγονται τα έργα τέχνης μέσω ΑI; Σε γενικές γραμμές, ένας μεγάλος αριθμός καλλιτεχνικών δεδομένων, όπως μουσικά κομμάτια, πίνακες ζωγραφικής και λογοτεχνικά κείμενα γίνονται αντικείμενο μάθησης και ανάλυσης από αλγόριθμους και νευρωνικά δίκτυα. Για παράδειγμα, τα Generative Adversarial Networks (GANs) είναι μοντέλα μηχανικής μάθησης, που χρησιμοποιούν δύο νευρωνικά δίκτυα, τα οποία μέσω μιας διαδικασίας ανταγωνισμού προσπαθούν να παράγουν όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικά έργα. Η Neural Style Transfer είναι μια τεχνική συνδυασμού του περιεχομένου μιας επιλεγμένης εικόνας με το στυλ μιας άλλης, με σκοπό την αναδιαμόρφωση της πρώτης εικόνας, η οποία, τελικά, υιοθετεί το στυλ της δεύτερης. Άλλα παραδείγματα είναι τα λογισμικά όπως το AIVA και το OpenAI’s MuseNet, τα οποία χρησιμοποιούν ΑΙ για τη σύνθεση μουσικών κομματιών. Αντίστοιχα, στον τομέα της λογοτεχνίας, υπάρχουν, λόγου χάρη, τα διαδεδομένα GPT-3 και το GPT-4. Μια άλλη ενδιαφέρουσα μορφή είναι η διαδραστική τέχνη μέσω της χρήσης Augmented Reality (AR) και Virtual Reality (VR).
Η τέχνη μέσω της τεχνητής νοημοσύνης φιλοξενείται σε πολλές εκθέσεις, μουσεία και galleries ανά τον κόσμο, ενώ υπάρχουν και ψηφιακές πλατφόρμες αποκλειστικά για αυτήν, όπως το AI Art Gallery. Υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες παγκοσμίως που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη, με τον Mario Klingemann να συγκαταλέγεται στους πρωτοπόρους. Έχει αποσπάσει πολλά βραβεία και τα έργα του έχουν παρουσιαστεί σε διάφορους χώρους, όπως στο Μουσείο σύγχρονης τέχνης της Νέας Υόρκης, στο Photographers’ Gallery του Λονδίνου, στο Centre Pompidou στο Παρίσι και σε πολλές άλλες εκθέσεις. Ο Refik Anadol αποτελεί και εκείνος πρωτοπόρος στο κίνημα ΑΙ τέχνης, ενσωματώνοντας δεδομένα και τεχνητή νοημοσύνη σε αρχιτεκτονικές αρχές, «συνθέτοντας» την μετα-ψηφιακή αρχιτεκτονική. Δημιουργεί τρισδιάστατα γλυπτά και πίνακες ζωγραφικής, καθώς και οπτικοακουστικές παραστάσεις. Άλλοι γνωστοί του χώρου είναι η Anna Ridler, η Sougwen Chung, ο Memo Pindar Van Arman, o Scott Eaton και πολλοί άλλοι.
Επιστρέφοντας στο αρχικό ερώτημα, παρατίθενται δύο βασικές —αντικρουόμενες μεταξύ τους— κατευθύνσεις όσον αφορά στο θέμα αυτό. Αφενός, μέσω της τεχνητής νοημοσύνης δημιουργούνται νέες μορφές τέχνης και πρωτότυπα έργα, τα οποία μπορούν να κινήσουν συναισθηματικά το κοινό τους. Αφετέρου, πολλοί προβληματίζονται με την απουσία του ανθρώπινου στοιχείου, την πιθανή αναπαραγωγή μοτίβων και αντιγραφή παλαιότερων έργων. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι οι δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης δεν περιορίζονται μόνο στη δημιουργία νέων έργων ή στη συμβολή κατασκευής αυτών, αλλά επιπρόσθετα παρέχει εργαλεία για την ανάλυση, τη συντήρηση και την αρχειοθέτησή τους. Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, το σίγουρο, όμως, είναι ότι τεχνητή νοημοσύνη πρόκειται για ένα χρήσιμο εργαλείο στον χώρο της τέχνης, η οποία ανοίγει νέους τρόπους σκέψεις στην καλλιτεχνική έκφραση.
Οι δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης εξελίσσονται διαρκώς, όπως και οι προεκτάσεις της σε πολλούς διαφορετικούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Στον χώρο της τέχνης μέσω αυτής της δημιουργικής σχέσης αναπτύσσεται η συνεργασία και η εξοικείωση μεταξύ του ανθρώπινου και μηχανικού παράγοντα, ενώ γίνεται δυνατή η μεγαλύτερη διάδοση και προσβασιμότητα στην τέχνη από περισσότερους ανθρώπους στον κόσμο. Τα θετικά είναι αρκετά και αναμένεται να δούμε πώς θα εξελιχθούν…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Is art generated by artificial intelligence real art?, news.harvard.edu, διαθέσιμο εδώ
- Generative Adversarial Networks, medium.com, διαθέσιμο εδώ
- How Do Neural Style Transfers Work?, medium.com, διαθέσιμο εδώ
- Explore Some Of Our AI Artists, AIArtists.org, διαθέσιμο εδώ
