Κολποκοιλιακός αποκλεισμός: Ανασκόπηση στις περιπτώσεις και τις παρεμβάσεις του.

Της Μαρίας Καρέτσου,

Κατόπιν έντονης σωματικής άσκησης, υπερβολικού άγχους ή ακόμα και απόλυτης ηρεμίας ορισμένες φορές, όλοι μας έχουμε αισθανθεί πώς η καρδιά μας χτυπάει ακανόνιστα και «χάνει» παλμούς. Πρόκειται για ακόμα ένα φαινόμενο αρρυθμίας, τον κολποκοιλιακό αποκλεισμό, ο οποίος διακρίνεται σε 3 βαθμούς, ή 5 είδη συνολικά, με το πρώτο να μην είναι ανησυχητικό και να μην χρήζει ιατρικής παρέμβασης.

Παράγοντες κινδύνου

Ο συγγενής κολποκοιλιακός αποκλεισμός μπορεί να είναι αποτέλεσμα κάποιας άλλης συγγενής καρδιοπάθειας, ή μη ισχυρού ανοσοποιητικού. Γι’ αυτό το λόγο, πολλές φορές συνυπάρχει με αυτοάνοσα, με το πιο γνωστό να είναι ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος.

Όσον αφορά τον επίκτητο κολποκοιλιακό αποκλεισμό, μπορεί να προκληθεί κατόπιν λήψης ορισμένων φαρμάκων (β-αναστολείς, διλτιαζέμη, βεραπαμίλη, δακτυλίτιδα, κλονιδίνη), ισχαιμίας ή εμφράγματος του μυοκαρδίου, ενδοκρινικών ή ηλεκτρολυτικών διαταραχών ή επέμβασης καρδιάς. Άλλες αιτίες εμφάνισης της νόσου περιλαμβάνουν τον ρευματικό πυρετό, ενδοκαρδίτιδα ή μυοκαρδίτιδα, νόσο του Lyme καθώς και διηθητικές μυοκαρδιοπάθειες.

Κλινική εικόνα και εκτίμηση

Ο κολποκοιλιακός αποκλεισμός διακρίνεται σε 1^ου, 2^ου και 3^ου βαθμού και αφορά την καθυστέρηση ή τη (μερική) μη διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από τους κόλπους προς τις κοιλίες, είτε στον κολποκοιλιακό κόμβο είτε στο δεμάτιο His.

Στην πρώτη περίπτωση, πρόκειται για μια συσχέτιση 1:1 μεταξύ των κυμάτων P και QRS και ένα σταθερό διάστημα PR>200 ms. Είναι η μόνη περίπτωση όπου το ηλεκτρικό ρεύμα διέρχεται στους κόλπους, αλλά με καθυστέρηση. Στο ηλεκτροκαρδιογράφημα τα κύματα P προηγούνται πάντοτε των συμπλεγμάτων QRS, αλλά το διάστημα PR παρατείνεται χωρίς να υπάρχουν διακοπτόμενοι παλμοί. Εάν το διάστημα PR είναι μεγαλύτερο από 300 χιλιοστά του δευτερολέπτου, θεωρείται «εκσεσημασμένος» αποκλεισμός και τα κύματα P μπορεί να εντοπίζονται στο προηγούμενο κύμα Τ.

Ο 2^ου βαθμού αποκλεισμός διακρίνεται περαιτέρω σε Mobitz τύπου 1 ή 2 καθώς και υψηλού βαθμού, οι οποίοι μπορούν να διακριθούν με την εξέταση του διαστήματος PR και παρατηρείται αποκλεισμός του ρεύματος μερικές φορές κι όχι πάντοτε.

Πιο συγκεκριμένα, ο τύπος Mobitz Ι παρουσιάζει σταθερό ρυθμό κυμάτων P με αυξανόμενη διάρκεια PR. Δηλαδή, υπάρχει προοδευτική επιβράδυνση μέχρι να συμβεί ένας αποκλεισμός. Ο τύπος Mobitz ΙΙ παρουσιάζει σταθερό ρυθμό κυμάτων P με επαναλαμβανόμενα μη αγώγιμα κύματα P σε απρόβλεπτα διαστήματα, οπότε ο αποκλεισμός συμβαίνει απότομα χωρίς προειδοποίηση. Ο υψηλού βαθμού αποκλεισμός  περιλαμβάνει την παρουσία τουλάχιστον δύο διαδοχικών αγώγιμων κυμάτων P με σταθερό φυσιολογικό ρυθμό και ένδειξη αγωγής AV. Επομένως, πρόκειται για μία 2:1 συσχέτιση, καθώς το ηλεκτρικό ρεύμα θα περάσει από τους κόλπους, αφού έχουν προηγηθεί δύο αποκλεισμοί συνεχόμενα.

Τέλος, στον 3^ου βαθμού υπάρχει πλήρης αποκλεισμός, επομένως τα υπερκοιλιακά ερεθίσματα που παράγονται να μην οδηγούνται στις κοιλίες. Σε αυτή την περίπτωση, χρήζει η τοποθέτηση βηματοδότη.

Οι ασθενείς με 1^ου βαθμού ή Mobitz I είναι ασυμπτωματικοί και διαγιγνώσκονται κατά την διάρκεια εξέτασης ρουτίνας. Τα άτομα με Mobitz II και υψηλού βαθμού μπορεί να αισθανθούν πόνο στο στήθος και δύσπνοια στην προσπάθεια, ζαλάδα, κόπωση, ναυτία ή και λιποθυμία. Στα άτομα με 3^ου βαθμού αποκλεισμό, η κόπωση είναι αρκετά πιο έντονη και εμφανίζουν επιπλέον και αίσθημα παλμών.

Θεραπευτική προσέγγιση

Οι ασυμπτωματικοί ασθενείς με κολποκοιλιακό αποκλεισμό 1^ου ή 2^ου βαθμού Mobitz τύπου 1 και διάστημα PR<300ms δεν χρειάζεται να ακολουθήσουν κάποια θεραπεία, παρά μόνο να διακόψουν τυχόν φάρμακα που πυροδοτούν τον  αποκλεισμό και να διορθώσουν τυχόν αναστρέψιμους παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή του. Ωστόσο, για τους ασθενείς με υψηλότερους βαθμούς αποκλεισμού  (τύπου Mobitz 2, υψηλού ή πλήρους αποκλεισμού) όπου η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη και ελλοχεύουν περαιτέρω επιπλοκές, κρίνεται απαραίτητη η τοποθέτηση βηματοδότη. Θα πρέπει, όμως, πρώτα να προβούν σε περαιτέρω εξετάσεις, ώστε να αξιολογηθεί ο τύπος του βηματοδότη που θα τοποθετηθεί.

Επιπλοκές

Κύριες επιπλοκές ενός κολποκοιλιακού αποτελούν η συγκοπή, η καρδιακή ανεπάρκεια, η κολπική μαρμαρυγή και η καρδιακή ανακοπή. Μπορεί, επίσης, ο ασθενής να παρουσιάσει κοιλιακή ταχυκαρδία, την πιο επικίνδυνη μορφή αρρυθμίας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αιφνίδιο καρδιακό θάνατο.

Κλείνοντας το άρθρο, αξίζει να υπογραμμίσουμε πόσο σημαντικό είναι ο καθένας, βάση της ηλικίας του, να μην παραλείπει τις ετήσιες εξετάσεις, καθώς πέρα από τον 1^ου βαθμού κολποκοιλιακό αποκλεισμό, υπάρχουν κι άλλες παθολογικές καταστάσεις οι οποίες είναι ασυμπτωματικές στην αρχή και μπορούν να αποβούν μοιραίες για τον ασθενή.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Second-Degree Atrioventricular Block, pumed, διαθέσιμο εδώ
• Atrioventricular Block, pumed, διαθέσιμο εδώ