Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Σήμερα, πολλές είναι οι συζητήσεις που γίνονται για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η άνοδος του ευρωσκεπτικισμού και γεγονότα όπως το Brexit το 2016 δείχνουν ότι η ενότητα ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη υφίσταται συχνά πλέον κλυδωνισμούς. Αυτό είναι και το αντικείμενο του βιβλίου που θα παρουσιάσουμε σήμερα, στο οποίο ο ιδιαίτερα καταξιωμένος ακαδημαϊκός Anthony Pagden αναπτύσσει το επιχείρημα ότι τελικά η ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να υπερβεί τα εμπόδια και να νικήσει τους αντιπάλους της, μέσα από ένα πλέγμα κοινών επιδιώξεων και αξιών.
Το έργο τιτλοφορείται Η επιδίωξη της Ευρώπης και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια μεταφρασμένο από την Ελένη Αστερίου. Ο συγγραφέας Anthony Pagden είναι πολύγλωσσος, έχει σπουδάσει στην Ισπανία και στην Οξφόρδη, είναι πολίτης του κόσμου και είχε μια διακεκριμένη ακαδημαϊκή καριέρα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Από τη σημερινή του κατοικία στο Λος Άντζελες, ερευνά την Ευρώπη από μια σκεπτικιστική απόσταση. Τα πολλά έργα του αφορούν τη μοίρα των αυτοκρατοριών, τις συνέπειες των συναντήσεων, τη σύγκρουση των «πολιτισμών» και τη διαρκή σημασία του Διαφωτισμού, μεταξύ άλλων θεμάτων.
Το συγκεκριμένο έργο του Anthony Pagden εμβαθύνει στην περίπλοκη εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ξεκινώντας από τον απόηχο των Ναπολεόντειων Πολέμων. Αντί να ανακαλέσει τις πιο συχνά αναφερόμενες απαρχές της κοινής ευρωπαϊκής ιστορίας, που συνδέονται με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή τις ιδέες του Διαφωτισμού, ο Pagden ξεκινά την αφήγησή του με τον Ναπολέοντα, δίνοντας έμφαση στον τελικό θρίαμβο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διατήρηση της ηπειρωτικής ειρήνης. Αυτή η επιλογή υπογραμμίζει μια οδυνηρή αντίθεση: το όραμα του Ναπολέοντα για μια γαλλική αυτοκρατορία, που χαρακτηρίζεται από καταστροφικούς πολέμους, έναντι της επιτυχίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προώθηση μιας διαρκούς ειρήνης. Ο Pagden υπογραμμίζει το εκπληκτικό ανθρώπινο κόστος των συγκρούσεων της Ευρώπης, όπως οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι, οι Πρώτοι Παγκόσμιοι Πόλεμοι, για να τονίσει τη σημασία της γαλλογερμανικής συμμαχίας και τη σταδιακή επέκταση της ένταξης στην ΕΕ, με αποτέλεσμα μια ήπειρο σε μεγάλο βαθμό απαλλαγμένη από διεθνείς πολέμους, σχεδόν για ογδόντα χρόνια.
Η αριστοτεχνική αφήγηση του Pagden ζωντανεύει τις προκλήσεις και τους θριάμβους της δημιουργίας μιας ενωμένης Ευρώπης από την κατακερματισμένη ήπειρο που άφησαν πίσω τους οι αιώνες εσωτερικών συγκρούσεων. Περιηγείται στη δημιουργία της «Ευρωπαϊκής Συμφωνίας» μετά τον Ναπολέοντα, την καταστροφή δύο παγκοσμίων πολέμων και τη δημιουργία μιας υπερεθνικής οντότητας που προσπάθησε να υπερβεί τον εθνικισμό και τον πατριωτισμό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως απεικονίζεται από τον Pagden, αντιπροσωπεύει μια νέα μετα-εθνική τάξη πραγμάτων που βασίζεται σε κοινές αξίες και φιλοδοξίες και όχι σε παραδοσιακή εθνικιστική ιδεολογία. Αυτή η ενότητα, υποστηρίζει, είναι που ξεχωρίζει την ΕΕ και της δίνει την ανθεκτικότητα να αντιμετωπίσει τόσο τις εσωτερικές πολιτικές προκλήσεις όσο και τις εξωτερικές κρίσεις όπως η μαζική μετανάστευση και οι πανδημίες.
Έτσι, η «Επιδίωξη της Ευρώπης» δεν είναι απλώς μια ιστορική αφήγηση, αλλά ένα επιτακτικό επιχείρημα για τη συνεχή εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Pagden υποστηρίζει ότι η ικανότητα της ΕΕ να προσαρμοστεί και να εξελιχθεί είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση και την επιτυχία της. Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι οι κοινές αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που τη διακρίνουν από άλλες οντότητες, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις πολιτικές ελευθερίες και την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, θα της επιτρέψουν να ξεπεράσει τους αντιπάλους της και να διατηρήσει την ακεραιότητά της.
Πρόκειται για ένα βιβλίο, το οποίο παρέχει μια ιδιαίτερα διαφωτιστική επισκόπηση των ιστορικών καταβολών του ζητήματος και όχι μόνο παρέχει μια βαθιά κατανόηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, αλλά χρησιμεύει επίσης ως ζωτική υπενθύμιση της σημασίας της ενότητας και των κοινών αξιών σε έναν κόσμο γεμάτο διχασμό. Το συγκεκριμένο έργο είναι μια εξαιρετική προσθήκη στη βιβλιοθήκη όσων μελετούν την ευρωπαϊκή ιστορία, αλλά και όσων ασχολούνται με την πολιτική επιστήμη και ενδιαφέρονται για τον ενωσιακό χώρο. Η πένα του συγγραφέα ενώνει με επιτυχία παρελθόν και παρόν, παρέχοντας σημαντικές ιδέες για το μέλλον.
