Του Ιουλίου Παπάζογλου,
Το 1956 δυνάμεις των Γάλλων, Βρετανών και Ισραηλινών εισβάλουν Αίγυπτο, κάτι που σήμερα είναι γνωστό ως κρίση του Σουέζ. Η αρχή έγινε τον Οκτώβριο με την εισβολή του Ισραήλ, με βασικό σκοπό του την διάνοιξη εκ νέου των Στενών του Τιράν και του Κόλπου της Άκαμπα, διότι οι Αίγυπτος είχε προβεί στον αποκλεισμό του Ισραήλ. Στις αρχές Νοεμβρίου Βρετανία και Γαλλία μπήκαν στην διαμάχη στο πλευρό των Ισραηλινών, προσβλέποντας στην καθαίρεση του Αιγύπτιου Προέδρου Gamal Abdel Nasser αποκτώντας ξανά τον έλεγχο της Διώρυγας του Σουέζ, την οποία ο Nasser είχε εθνικοποιήσει νωρίτερα. Ύστερα από το γεγονός αυτό οι τρεις συμμαχικές δυνάμεις δέχτηκαν σοβαρές πιέσεις από τις ΗΠΑ και την Σοβιετική Ένωση (και σε δεύτερη φάση από τον ΟΗΕ) με σκοπό τον τερματισμό της σύγκρουσης. Η Διώρυγα του Σουέζ, πάντως, παρέμενε κλειστή από τον Οκτώβριο του 1956 έως τον Μάρτιο του 1957.
Το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε την Βρετανία να επιδιώκει μια γενικότερη εξάπλωση στην Ανατολική Μεσόγειο, στέλνοντας μάλιστα στο Σουέζ μια δύναμη περίπου 80.000, καθιστώντας το μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στον κόσμο, εντείνοντας τις σχέσεις της με την Αίγυπτο -κάτι στο οποίο συνέβαλαν και οι ενέργειες των Βρετανών για την δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. Αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων ήταν η ακύρωση της συμφωνίας που είχε θεσπιστεί το 1936 ανάμεσα στις δύο χώρες (Βρετανία και Αίγυπτο) για την μίσθωση της βάσης του Σουέζ για 20 ακόμη χρόνια, με την Βρετανία να μην δέχεται την αποχώρησή της από το Σουέζ. Ως απάντηση ο Nasser ανακοίνωσε την εθνικοποίηση της διώρυγας και παράλληλα έκλεισε τα στενά του Τιράν στην ισραηλινή ναυτιλία και απέκλεισε τον Κόλπο της Άκαμπα.
Από τις συγκρούσεις οι Βρετανοί είχαν 22 νεκρούς και πάνω από 90 τραυματίες, οι Γάλλοι 10 νεκρούς και οι Ισραηλινοί 172 και περίπου 817 τραυματίες. Αντίστοιχα στοιχεία για τους Αιγύπτιους δεν υπάρχουν με ακρίβεια, ωστόσο οι απώλειές τους από την ισραηλινή εισβολή υπολογίστηκαν σε 1.000–3.000 νεκρούς και 4.000 τραυματίες.
Η σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα μια στρατιωτική νίκη για το Ισραήλ, αλλά μια πολιτική νίκη για την Αίγυπτο, καθώς διατήρησε τον έλεγχο της διώρυγας. Με βάση την πεποίθηση του Άντονι Ίντεν, ο Βρετανός Πρωθυπουργός εκείνη την εποχή, υποστήριξε ότι η στρατιωτική απάντηση είχε αποτρέψει έναν πολύ μεγαλύτερο πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Στο πλαίσιο του μαζικού εξοπλισμού της Αιγύπτου μέσω της Τσεχοσλοβακίας, το Ισραήλ περίμενε μια αιγυπτιακή εισβολή είτε τον Μάρτιο είτε τον Απρίλιο του 1957, καθώς και μια σοβιετική εισβολή στη Συρία. Η κρίση μπορεί, επίσης, να επιτάχυνε την αποαποικιοποίηση, καθώς πολλές από τις υπόλοιπες βρετανικές και γαλλικές αποικίες απέκτησαν ανεξαρτησία τα επόμενα χρόνια. Κάποιοι υποστήριξαν ότι το επιβεβλημένο τέλος της Κρίσης οδήγησε σε υπερβολικά βιαστική αποαποικιοποίηση στην Αφρική, αυξάνοντας την πιθανότητα εμφυλίων πολέμων και στρατιωτικών δικτατοριών σε πρόσφατα ανεξάρτητες χώρες.
Η σύγκρουση στην περιοχή τις βάσεις για τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, το 1967, λόγω της έλλειψης ειρηνευτικής διευθέτησης μετά τον πόλεμο του 1956 και της αύξησης των εντάσεων μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ. Επιπλέον, η Σοβιετική Ένωση μπόρεσε να αποφύγει τις περισσότερες επιπτώσεις από την ταυτόχρονη βίαιη καταστολή της εξέγερσης στην Ουγγαρία και ήταν σε θέση να παρουσιάσει μια εικόνα στα Ηνωμένα Έθνη ως υπερασπιστής των μικρών δυνάμεων ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Ως άμεσο αποτέλεσμα της κρίσης και προκειμένου να αποτραπεί η περαιτέρω σοβιετική επέκταση στην περιοχή, ο Αϊζενχάουερ ζήτησε από το Κογκρέσο στις 5 Ιανουαρίου 1957 την άδεια να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη εάν ζητηθεί από οποιοδήποτε έθνος της Μέσης Ανατολής για να ελέγξει την επιθετικότητα και, δεύτερον, να διαθέσει 200 δολάρια εκατομμύρια για να βοηθήσουν τις χώρες της Μέσης Ανατολής που επιθυμούσαν βοήθεια από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Κογκρέσο δέχθηκε και τα δύο αιτήματα και αυτή η πολιτική έγινε γνωστή ως Δόγμα Αϊζενχάουερ.
Η εν λόγω κρίση οδήγησε τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών να δημιουργήσει τη »Δύναμη Έκτακτης Ανάγκης των Ηνωμένων Εθνών», γνωστή και ως UNEF για την διασφάλιση της ειρήνης σε έκτακτες καταστάσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Herzog Chaim (2012), Οι αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι, Αθήνα: εκδόσεις Ληναίος
