Του Δημήτρη Μάνδαλου,
Το μεσημέρι, στις 16 Απριλίου, τρεις ένοπλοι κράτησαν όμηρους τους πελάτες σε ένα κατάστημα κινητής τηλεφωνίας στο κέντρο της πόλης Goma, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Απειλώντας το προσωπικό, έκλεψαν εμπορεύματα αξίας περίπου 700 λιρών, πριν ξεκινήσουν με μια μοτοσικλέτα και εξαφανιστούν στους πολυσύχναστους δρόμους της Goma, στο ανατολικό μέρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.
Το γεγονός ότι η ληστεία έλαβε χώρα σε πολύ μικρή απόσταση από το δημαρχείο, στην πρωτεύουσα της επαρχίας του Βόρειου Kivu, αποτέλεσε ένα ακόμη δείγμα της ανομίας που συγκλονίζει διαρκώς την πόλη των 2 εκατομμυρίων ανθρώπων από τότε που οι αντάρτες της M23 ξεκίνησαν την πολιορκία των κύριων δρόμων στην Goma τον Φεβρουάριο. Σε ανακοίνωση που προχώρησε ο διευθυντής του καταστήματος που συνέβη η ληστεία, δήλωσε ότι «το να πεθαίνεις είναι φυσιολογικό, οι ληστείες είναι φυσιολογικές. Προσπαθούμε να προσαρμοστούμε, γιατί δεν έχουμε άλλη επιλογή». Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ο ίδιος ζήτησε να διατηρηθεί η ανωνυμία του για να προστατευθεί η προσωπική του ακεραιότητα.
Το προσωπικό του καταστήματος κινητής τηλεφωνίας ευτυχώς δεν κινδύνευσε και ξέφυγε σώο και αβλαβές. Μόνο τον περασμένο μήνα, εγκληματίες σκότωσαν τουλάχιστον 29 ανθρώπους στη Goma, σύμφωνα με τη Διεθνή Μ.Κ.Ο. για την Ασφάλεια, με άλλους 22 τραυματίες. Ο αριθμός των νεκρών του Απριλίου σηματοδοτεί ένα νέο ρεκόρ αιματοχυσίας για την πόλη, αφού 56 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε μια στρατιωτική σφαγή διαδηλωτών πέρυσι. Η αυξανόμενη ανασφάλεια στην Goma ακολουθεί την προέλαση των ανταρτών M23 που υποστηρίζονται από τη Ρουάντα, η οποία έχει παγιδεύσει πολλές χιλιάδες Κονγκολέζους στρατιώτες καθώς και αντικανονικούς φιλοκυβερνητικούς μαχητές γνωστούς ως Wazalendo («πατριώτες» στα Σουαχίλι) σε μια ακτίνα περίπου 20 χιλιομέτρων γύρω από τη πόλη.
Μια ομάδα υπό την ηγεσία των Tutsi, η πολιτοφυλακή M23 κατέλαβε την Goma το 2012, πριν εκδιωχθεί. Ωστόσο, μετά από χρόνια αδράνειας, η ανταρτική ομάδα επανήλθε στα τέλη του 2021. Κατέλαβε γρήγορα περιοχές στο Βόρειο Kivu, στα σύνορα με τη Ρουάντα, η κυβέρνηση της οποίας – με επικεφαλής τον μακροχρόνιο Πρόεδρο, Paul Kagame – αρνείται τις αναφορές του Ο.Η.Ε. και των Η.Π.Α. ότι υποστηρίζει το M23.
Μια επίθεση τον Φεβρουάριο οδήγησε την πολιτοφυλακή να αποκόψει την τελευταία εναπομείνασα χερσαία οδό ανεφοδιασμού της Goma, η οποία εκτείνεται από τα σύνορα της Ρουάντα κατά μήκος της όχθης της λίμνης Kivu. Πίσω από τις πρώτες γραμμές, ένοπλοι άνδρες –οι οποίοι είναι συχνά απλήρωτοι από τις πολιτοφυλακές που υπηρετούν– έχουν στραφεί σε ληστείες, εκβιασμούς και βιασμούς, τόσο εντός των ορίων των πόλεων όσο και στις παράνομες σκηνές που φιλοξενούν περίπου 700.000 εκτοπισμένους. Κονγκολέζοι στρατιώτες έχουν επίσης κατηγορηθεί για καταχρήσεις, αλλά η ευθύνη συχνά εναπόκειται στον ανεκπαίδευτο Wazalendo. «Δεν ξέρουμε πραγματικά αν είναι ο Wazalendo ή αν είναι κλέφτες», είπε ο διευθυντής του τηλεφωνικού καταστήματος. Το φαινόμενο Wazalendo προέκυψε όταν ο πρόεδρος του Κονγκό, Félix Tshisekedi, προέτρεψε τους νέους να σχηματίσουν ομάδες επαγρύπνησης κατά του M23 στα τέλη του 2022. Έτσι λοιπόν, ένας χαλαρός συνασπισμός αμάχων μετατράπηκε σε μαχητές, και ύστερα συμπεριέλαβε έμπειρα μέλη άλλων ένοπλων ομάδων, που εμπίπτουν στον όρο Wazalendo.
Ο ακριβής αριθμός της φιλοκυβερνητικής πολιτοφυλακής είναι αβέβαιος, αλλά σύμφωνα με τους αναλυτές είναι πιθανό να υπάρχουν χιλιάδες Wazalendo γύρω από την Goma. Αρκετοί μαχητές που έδωσαν συνέντευξη στον Guardian είπαν ότι σπάνια, έως ποτέ, πληρώθηκαν, και ότι επιβιώνουν από δημόσιες δωρεές αλευριού και μπύρας. «Το κίνητρό μου είναι πατριωτικό», είπε ο Μομπόμι, ντυμένος με σκονισμένα ρούχα και υφασμάτινο καπέλο. Εντάχθηκε για πρώτη φορά στην τοπική πολιτοφυλακή Mai-Mai στα 17 του πριν προσφερθεί εθελοντικά να υπερασπιστεί την Goma πέρυσι. «Είμαι έτοιμος να παλέψω μέχρι το τέλος», είπε. Το συναίσθημα αυτό είναι ευρέως διαδεδομένο. Ένας ανώτερος διοικητής στο A.P.C.L.S. – μια καλά οργανωμένη πολιτοφυλακή με τις ρίζες της στην κοινότητα Χούντε του Βόρειου Kivu – είπε ότι οι Wazalendo ήταν στη πρώτη γραμμή άμυνας της πόλης και κατηγόρησε τον τακτικό στρατό ότι τακτικά φεύγει από τη μάχη.
Όμως παραδέχτηκε ότι οι καταχρήσεις ήταν πραγματικότητα με τόσους πολλούς ένοπλους να περιφέρονται γύρω από την Goma, συμπεριλαμβανομένων των ανδρών υπό τις διαταγές του. «Δεν μπορώ να πω ότι είμαι τέλειος», είπε. «Υπάρχουν πολλές ένοπλες ομάδες. Κάθε ομάδα έχει τον τρόπο της συμπεριφοράς της». Μέσα σε αυτή τη κατάσταση, η ανθρωπιστική οργάνωση κατέγραψε περίπου 700 περιπτώσεις βιασμού ανά εβδομάδα τον Μάρτιο, αριθμός που πιστεύεται ότι υποδηλώνει και τον πραγματικό αριθμό των περιπτώσεων.
Ο Gaspar Ndagijamana, 35 ετών, έφυγε από τους αντάρτες πέρυσι και βρήκε καταφύγιο κάτω από έναν μικρό μουσαμά στον καταυλισμό εκτοπισμένων Kanyauchinya βόρεια της Goma. Στα τέλη Μαρτίου πυροβολήθηκε επειδή αρνήθηκε να παραδώσει το κινητό του τηλέφωνο. Στη συνέχεια, ο δράστης πυροβόλησε τη μοτοσικλέτα του Ndagijamana, η οποία ήταν η μοναδική πηγή εισοδήματός του ως οδηγός ταξί. Ο ίδιος επέστρεψε αργότερα το βράδυ ζητώντας χρήματα από την έγκυο σύζυγο του Ndagijamana, Laetitia, και την πυροβόλησε επίσης όταν εκείνη αρνήθηκε. Και οι δύο επέζησαν, αν και η Laetitia αντιμετωπίζει επιπλοκές με την εγκυμοσύνη της. «Τα τραύματα από σφαίρες είναι πολύ συνηθισμένα εδώ», είπε ο Ndagijamana, μέσα στην αποπνικτική σκηνή του. «Δεν έχω δουλειά, δεν ξέρω τι να κάνω».
Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι η κατάσταση στη Λαϊκή «Δημοκρατία» του Κονγκό, έχει ξεφύγει. Η αναρχία κυριαρχεί, η ανομία επικρατεί και όπως συμβαίνει συχνά σε τέτοιες καταστάσεις, τη πληρώνουν πάντα οι φιλειρηνικοί και αμέτοχοι κάτοικοι, που προσπαθούν απλά να βιοπορισθούν για ένα καλύτερο αύριο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- ‘Bullet wounds are common’: crime rife in DRC’s rebel-besieged city of Goma, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
