Του Γιώργου Τσίλλα,
Πριν από την ίδρυση του πρώτου Γιουγκοσλαβικού κράτους αλλά και μετά, υπήρχαν φορείς που δεν αποδέχονταν την εξουσία του Βελιγραδίου. Το Κροατικό Λαϊκό Αγροτικό Κόμμα (1904), το οποίο μετονομάστηκε σε Κροατικό Δημοκρατικό Αγροτικό Λαϊκό Κόμμα (1925) και το Κροατικό Κόμμα της Δικαιοσύνης εξέφρασαν την δυσαρέσκειά τους. Ο αρχηγός του πρώτου Κροατικού κόμματος, Stjepan Radic, θεώρησε παράνομη την μέθοδο της ένωσης της περιοχής της Κροατίας με το Σερβικό βασίλειο και επιθυμούσε μια αυτόνομη Κροατία στα όρια μιας Γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας. Τα μέλη του δευτέρου Κροατικού κόμματος απαιτούσαν μια ριζοσπαστικότερη λύση, την απόσυρση της Κροατίας από την Γιουγκοσλαβία και την ίδρυση ανεξαρτήτου Κροατικού κράτους.
Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο εμφανίστηκε το 1929, την επαύριον της δικτατορίας του Αλέξανδρου, η Κροατική Επαναστατική Οργάνωση (UHRO, Ustasa-Hrvatska Revolucionarna Organizacija). Ο δημιουργός και επικεφαλής της (Πογκλάβνικ στα κροατικά), Άντε Πάβελιτς, ασκούσε την δικηγορία και ήταν ο γραμματέας του Κροατικού Κόμματος Δικαιοσύνης μέχρι το 1929. Συνδημιουργός της οργάνωσης ήταν ο Γκουστάβ Πέρτσετς, ο οποίος μετά την ανακοίνωση της βασιλικής δικτατορίας, εγκατέλειψε την Γιουγκοσλαβία και έμεινε στο εξωτερικό. Η καταγωγή της Ουστάσι έλκεται σε μεγάλο βαθμό από στελέχη του Κροατικού Κόμματος Δικαιοσύνης, τα οποία άρχισαν να προπαγανδίζουν κατά της Γιουγκοσλαβικής-Ενωτικής ιδεολογίας.
Τάχθηκαν, επίσης, εναντίον του Κροατικού Αγροτικού Κόμματος, το οποίο έχαιρε της μεγαλύτερης υποστήριξης ανάμεσα στον Κροατικό λαό, καθώς, θεώρησαν ότι ο αρχηγός του κόμματος, Ράντιτς, είχε παραγκωνίσει τον αγώνα των Κροατών για την ελευθερία τους. Στις 20 Ιουνίου του 1928 ένα στέλεχος της κυβερνητικής πλειοψηφίας, ο βουλευτής Πούνισα Ράτσιτς (Σερβικής καταγωγής) πυροβόλησε πέντε στελέχη του Κροατικού Αγροτικού Κόμματος, εκ των οποίων ο αρχηγός του κόμματος, Ράντιτς, λαβώθηκε. Δύο μέλη σκοτώθηκαν επί τόπου, ενώ ο Ράντιτς απεβίωσε λίγο αργότερα, στις 8 Αυγούστου του 1928. Τα συμβάντα αυτά αποτέλεσαν την αφορμή για ριζοσπαστικότερη δράση των υποστηρικτών του Πάβελιτς. Πιο συγκεκριμένα, συνεργάστηκαν με την Επαναστατική Νεολαία, η οποία είχε ιδρυθεί από μέλη του Κόμματος της Δικαιοσύνης. Η συνεργασία τους αφορούσε την δημιουργία ταραχών, διαδηλώσεων και επεισοδίων. Μετά την ανακοίνωση της Δικτατορίας ο Πάβελιτς κατέφυγε στο εξωτερικό, όπου και ήρθε σε συνεργασία με αναθεωρητικούς κύκλους των χωρών πέριξ της Γιουγκοσλαβίας και με την VMRO (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση). Όπου σε συνεργασία με την τελευταία θα οργανωθεί και θα τελεστεί η δολοφονία του βασιλιά Αλεξάνδρου της Γιουγκοσλαβίας.
Ο σκοπός της μυστικής οργάνωσης ήταν η δημιουργία ενός ανεξαρτήτου κροατικού κράτους, το οποίο εδαφικά θα απαρτιζόταν από την περιοχή της Δαλματίας, της Σλαβονίας, της Κυρίως Κροατίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης έως τον ποταμό Δρίνο. Η οργάνωση Ουστάσι υποστηρίζονταν από πολίτες του Γιουγκοσλαβικού κράτους αλλά είχε και υποστήριξη από το εξωτερικό. Όσον αφορά το εσωτερικό, οι υποστηρικτές του κινήματος ήταν κατά κύριο λόγο φτωχοί και απογοητευμένοι πολίτες της Κροατίας και της Βοσνίας. Η ισχύς τους και η επιρροή τους ήταν σαφώς κατώτερη από αυτή που είχαν οι εξωτερικοί οπαδοί. Λόγω της κρατικής πίεσης της Γιουγκοσλαβίας και τα μέτρα που έλαβε, τα σημαντικότερα στελέχη διαβιούσαν στο εξωτερικό.
Το μεγαλύτερο μέρος των στελεχών της Ουστάσι ήταν εγκατεστημένο στα αναθεωρητικά κράτη, της Αυστρίας, της Ουγγαρίας και της Ιταλίας. Οπαδοί του Κόμματος της Καθαρής Δικαιοσύνης και Κροάτες εθνικιστές εν πολλοίς αποτελούσαν τα μέλη της οργάνωσης. Ιδεολογικά, επιθυμούσαν η διακυβέρνηση του μελλοντικού τους κράτους, να είναι ολοκληρωτική, καθώς έτσι, θεωρούσαν ότι θα ευημερούσε το Κροατικό έθνος. Θεωρούσαν ότι η ένωση με την Σερβία σήμαινε την άρνηση της Κροατικής εθνικής ταυτότητας. Σύμφωνα με την Ουστάσι το Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας ταυτιζόταν με τα σερβικά συμφέροντα και οι Κροάτες στο πλαίσιο του είχαν περιθωριοποιηθεί.
Η κυρία αιτία της ανάπτυξης της Ουστάσι οφείλεται στην κρίσιμο περίοδο που διένυσε το Γιουγκοσλαβικό κράτος από την ίδρυση του (1918) μέχρι την κήρυξη της βασιλικής δικτατορίας (1929). Σε αυτό το χρονικό διάστημα, οι Κροάτες ένιωσαν ότι παραμερίστηκαν από την κυρίαρχη σερβική τάξη και τα αιτήματα τους για την αυτονομία που επιθυμούσαν να αγνοούνται. Έτσι, το 1929, πολλοί Κροάτες θα ακολουθήσουν την ριζοσπαστικότερη λύση του κροατικού προβλήματος, δηλαδή την επιδίωξη ανεξαρτησίας, ακόμα και με την χρήση τρομοκρατικών ενεργειών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αγγελική Μουζακίτη (2005), ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΣΕΡΒΩΝ ΚΑΙ ΚΡΟΑΤΩΝ ΣΤΟ Α’ ΓΙΟΓΚΟΥΣΛΑΒΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ (Από το 1929 έως το 1939), ikee.lib.auth.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Σπυρίδων Σφέτας (2011), ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΜΟΣ Β’, Θεσσαλονίκη: Βάνιας
- Δόμνα Κόφφα (2014), ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ 1941 ΕΩΣ 1945 ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ, freader.ekt.gr, διαθέσιμο εδώ.
